این گزارش وضعیت حقوق بشر در ماه اکتبر سال ۲۰۱۷ مصادف با یکشنبه ۹ مهرماه تا سه‌شنبه ۹ آبان ماه سال ۱۳۹۶ خورشیدی، در شرق کوردستان است که به کوشش جمعیت حقوق بشر کوردستان با استناد به گزارش‌های متعدد این سازمان حقوق بشری گردآوری‌شده است. شایان‌ذکر است این گزارش به دلیل عدم اجازه حکومت ایران به سازمان‌ها و گروه‌های حقوق بشری گزارش کاملی نیست و تنها بخشی از نقض سامانمند حقوق بشر در شرق کوردستان را به تصویر می‌کشد.
حکومت جمهوری اسلامی ایران با بازداشت شهروندان کورد توسط نیروهای امنیتی و انتظامی با نقض حقوق مدنی و سیاسی، نقض آزادی عقیده و بیان، نقض حق حیات و امنیت شخصی، تبعیض‌های حکومتی، هتک حرمت شهروندان و همچنین شکنجه زندانیان سیاسی و نادیده گرفتن حقوق بنیادین زندانیان سیاسی، ماه موردبررسی را به پایان رساند.
طبق ماده ١٩ اعلامیه جهانی حقوق بشر هر فردی حق آزادی عقیده و بیان دارد. همین‌طور دربند یکم ماده ۹ میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی آمده است: هر کس حق آزادی و امنیت شخصی دارد: هیچ‌کس را نمی‌توان بە مناسبت عقایدش مورد مزاحمت و ترس قرارداد.
بند دوم ماده ١٩ می‌افزاید: هر کس حق آزادی بیان دارد: این حق شامل آزادی تفحص و تحصیل و اشاعه اطلاعات و افکار از هر قبیل بدون توجه به سرحدات خواه شفاهاً یا به‌صورت نوشته یا چاپ یا به‌صورت هنری یا به هر وسیله دیگر به انتخاب خود است.
همچنین در مادهٔ ٢٢ آمدە است کە هرکسی به‌عنوان عضوی از جامعه حق دارد از امنیت اجتماعی برخوردار بوده و از راه کوشش در سطح ملی و همیاری بین‌المللی با سازمان‌دهی منابع هر مملکت، حقوق سلب ناپذیر اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی خویش را برای حفظ حیثیت و رشد آزادانه شخصیت خویش، به دست آورد؛ و طبق ماده ۵ هیچ‌کس را نمی‌توان شکنجه کرد یا مورد عقوبت یا روش وحشیانه و غیرانسانی یا اهانت‌آمیز قرارداد.
مطابق با کنوانسیون‌های به رسمیت شناخته‌شده جهانی در رابطه با حقوق بشر و حقوق سیاسی و اجتماعی اجتماع‌های بشری، هر فرد و جامعه‌ای حق دارد حقوق سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی خود را مطالبه و جهت احقاق آن تلاش نماید، هیچ جماعت یا گروهی برتر بر دیگری نیست و همه باید از حقوق طبیعی و به رسمیت شناخته‌شده بهره‌مند شوند.
اعدام
متأسفانه در این ماه توسط حکومت جمهوری اسلامی یک زندانی کورد که هویت آنان مشخص گردیده اعدام شد که خبرهای آن منعکس‌شده است؛ اما طبق گزارش‌های رسیده به جمعیت حقوق بشر کوردستان، گاهی زندانیان کورد به جرائم متفاوت در زندان‌های ایران اعدام‌شده که این اعدام‌ها رسانه‌ای نمی‌شود و حکومت جمهوری اسلامی ایران این اعدام‌ها را اعلام نمی‌کند.
بنا بر گزارش و آمار منتشرشده، از ۱۰ اکتبر سال ۲۰۱۶ تا ۱۰ اکتبر سال ۲۰۱۷ پانصد و هشت نفر محبوس در زندان‌های جمهوری اسلامی ایران اعدام‌شده‌اند که بیش از بیست درصد زندانی‌های اعدام‌شده را شهروندان کورد تشکیل داده‌اند. واحد آمار جمعیت حقوق بشر کوردستان؛ اسامی و مکان و زمان ۸۹ تن از زندانیان اعدام‌شده کورد را منتشر کرد.
«آمانج ويسي» فرزند محمد ساكن محله استاديوم شهر مريوان در سن ۱۵ سالگى به دليل قتل پسرعموى خود در سال ۱۳۸۵ شمسی بازداشت و پس از مدت كوتاهى حكم اعدام برای او صادر شد.
آمانج مدت ١١ سال در زندان منتظر اجرای حكم صادره خود به سر برد و پس‌ازاین مدت طولانى با سعى و تلاش وكيل پرونده به نام «فرشاد محمدى» توانست حكم صادره توسط دادگاه را به سه سال زندانى و پرداخت دیه‌ی يك مرد كامل تغيير دهد.
صبح روز پنج‌شنبه ۴ آبان ماه ساعت ۵ صبح، یک زندانی در میدان قمسال (کشاورز) شهر خوی در شرق کوردستان، درملأعام به دار آویخته شد. این فرد به اتهام «تجاوز به عنف» به اعدام درملأعام محکوم‌شده بود.
زندان و بازداشت
«بازداشت، احضار، صدور حکم، پرونده‌سازی، تهدید، نقض حقوق زندانیان»
در این ماه بیش از ۲۰۰۰ بار حقوق شهروندان کورد از طریق؛ احضار، بازداشت خودسرانه، پرونده‌سازی، صدور حکم، فشار بر خانواده زندانیان سیاسی، نقض حقوق زندانیان و…از سوی نهادهای انتظامی، امنیتی و قضایی جمهوری اسلامی ایران صورت گرفته است. برخی از این نقض‌ها به ثبت رسیده که در گزارش مربوط به این بخش در زیر منعکس‌شده است.
اطلاعات هنگ مرزی جمهوری اسلامی ایران در پاوه ، با همکاری دادستانی برای ۴۵ شهروند نوسودی حکم جلب صادر کرده و در این راستا سه شهروند کورد «امید مرادی فرزند هیوا، ۲۴ ساله، بختیار خندانی، فرزند محمد، ۴۸ ساله و رحمان رحیمی، ۳۵ ساله» بازداشت و به‌شدت مورد شکنجه قرارگرفته‌اند.
جمهوری اسلامی ایران شمار زیادی از شرکت‌کنندگان در جشن رفراندوم کوردستان در شهرهای شرق کوردستان را بازداشت کردە است. هرکدام از بازداشت‌شدگان با اتهامات متفاوتی نظیر حمل پرچم جنوب کوردستان، اقدام علیە امنیت ملی، تشویش اذهان عمومی و… بازداشت‌شده‌اند.
در شهر مهاباد ده‌ها نفر را به اتهام تجمع در شادى بعد از برگزارى رفراندوم جنوب كوردستان توسط نيروهاى امنيتى جمهورى اسلامى ايران بازداشت و بعداً آن‌ها را به سلول‌های مخفى اداره اطلاعات ايران منتقل كردند. اسامى پنج‌تن از اين بازداشتی‌ها به دست جمعيت حقوق بشر كوردستان رسيده كه بدين شرح است: ١- روناك آقايي ٢-كاوس آقايي ٣- آرمان شه شه ٤- كريم پاونجه ٥- اسماعيل بوكانى
پس از گذشت ۱۰۰ روز از بازداشت رامین حسین پناهی، کماکان هیچ‌گونه اطلاعی از سرنوشت ایشان وجود ندارد و خانواده این فعال سیاسی باوجود مراجعه به نهادهای امنیتی جمهوری اسلامی ایران جهت اطلاع از وضعیت فرزندشان، اما همچنان با عدم جواب از سوی مسئولان مواجه هستند.
محمد نظری زندانی سیاسی کورد محبوس در زندان رجایی شهر کرج اعتصاب غذای خود را از هشتم مردادماه سال جاری با مشارکت در اعتصاب عمومی زندان مذکور شروع کرد. هرچند اعتصاب عمومی زندانیان پایان‌یافته است ولی این زندانی بعد از ۶۸ روز هنوز در اعتصاب غذا است.
طبق اظهارات فرمانده هنگ مرزى شهر ماكو: مرزبانان مستقر در نقاط مرزى، در مدت ٧٢ ساعت گذشته «۱۲ مهر» با تلاش و كوشش خستگی‌ناپذیر! شبانه‌روزی خود در مناطق مرزى و با بستن راه‌های عبور کاسب‌کاران توانستند ٢١١ کولبر و کاسب‌کار را بازداشت و اموال آن‌ها را ضبط كنند.
دو نفر شهروند كورد «سيد شمس‌الدین رستمى و حسين رستگار» اهل شهر بوكان به دلايلي نامعلوم در محل كار خود در شهر تهران توسط نيروهاى امنيتى بازداشت و به نقطه‌ای نامعلوم منتقل كردند.
سه نفر شهروند كاميارانى «هيوا نديمى فرزند محمد كريم، اقبال قبادی فرزند احمد و كيومرث نديمى فرزند مارف» كه در روز چهارشنبه ١٥ شهریورماه ١٣٩٦ شمسي توسط نيروهاى امنيتى بازداشت‌شده بودند، هنوز از سرنوشت آن‌ها اطلاعى در دست نيست.
عملكرد سيستم قضايى جمهورى اسلامى در ميان زندانيان اعتصاب‌کننده متفاوت و بر اساس گروه‌های اتنيكى و مذهبى مختلف ناعادلانه و غیرانسانی است. این بار اين اختلاف ميان سهيل عربى و محمد نظرى ديده می‌شود. به سهيل عربى متولد تهران، قول داده‌شده كه به خواسته‌هایش رسيدگى می‌شود ولى محمد نظرى كورد با ٢٤ سال زندان با بيش از ٦٧ روز اعتصاب هيچ توجهى نشده است. اين بی‌توجهی و بی‌اهمیتی همچنين به سعيد شيرزاد نيز كه همزمان با محمد نظرى اعتصاب نموده بود، بارز و مشهود بود.
ابوبکر رستمی زندانی سیاسی کورد اهل کرماشان که هم‌اکنون در زندان مرکزی زاهدان نگهداری می‌شود به علت انتقال به قرنطینه دست به اعتصاب غذا زد.
در تاريخ ١٥ مهـر ١٣٩٦ خورشيدى، تعدادى از فعالين كارگرى شهـر سنه ، به اطلاعات سپاه پاسداران فراخوانده شدند. بر پايه اين احضاريه «غالب و خالد حسينى» از اعضاى كميته هـماهـنگى براى ايجاد تشکل‌های كارگرى، «شريف ساعد پناه» از اعضاى اتحاديه آزاد كارگران بايد در تاريخ روز چهـارشنبه ١٩ مهـر ١٣٩٦ خود را به اطلاعات سپاه پاسداران معرفى نمايد. گفتنى است تا اكنون علت احضار فعالين كارگرى شهـر سنه مشخص نشده است.
یک شهروند کورد «رحیم تورگوت» اهل شمال کوردستان که خردادماه امسال جهت دیدار با اقوام خویش به اورمیه سفرکرده بود توسط نیروهای امنیتی جمهوری اسلامی ایران بازداشت و بعد از چهار ماه از سوی دادگاه انقلاب جمهوری اسلامی ایران در اورمیه به اتهام همکاری با یکی از احزاب کوردی به پنج سال حبس محکوم کرد.
صبح روز يكشنبه ١٦ مهرماه ١٣٩٦ شمسي، نيروهاى امنيتى جمهورى اسلامى ايران به محل كار روزنامه‌نگار كورد «فرهاد هادى» حمله برده و او را به محلى نامعلوم منتقل کرده‌اند.
چهارشنبه ۱۹ مهرماه سال جاری، فعال مدنی مریوانی «وریا دل‌انگیز» از زندان مریوان به محبوس گاه مرکزی سنه انتقال داده شد. این فعال مدنی در خلال تجمعات اخیر که به مناسبت برگزاری همه‌پرسی استقلال جنوب کوردستان صورت گرفته بود چهارم مهرماه توسط نیروهای امنیتی جمهوری اسلامی ایران در شهر مریوان بازداشت شد.
به دنبال برگزاری همه‌پرسی استقلال جنوب کوردستان هزاران شهروند کورد در خیابان‌های شهرهای مختلف شرق کوردستان به این مناسبت به جشن و پایکوبی پرداختند که با حضور نیروهای ضد شورش ده‌ها تن بازداشت شدند.
برخی از بازداشت‌شدگان با تودیع وثیقه به‌صورت موقت آزادشده و از سرنوشت و تعیین وضعیتِ بسیاری از آنان اطلاعی به دست نیامده است.
اسامی برخی از بازداشت‌شدگان جشن و پایکوبی در شهرهای شرق کوردستان:
ایلام:
۱-عبدالنور جم شاهی ۲- فرامرز ملکشاهی
بانه:
۳-فؤاد حسین زاده ۴- زانیار معروفی ۵- سروش محمدی ۶-دانیال احمدی ۷- سارو احمدی ۸- هوشیار شعبانی ۹- ناصح خضری ۱۰-منصور اسراری
بوکان:
۱۱- زاهد احمدنژاد ۱۲- پوریا قریشی ۱۳-امید فاروقی ۱۴- آوات سلطانی ۱۵- ادریس قادری ۱۶- رحمان قادری ۱۷- سلمان بی پوش ۱۸- غفور نصیری ۱۹- دیاکو پور مصطفی ۲۰-غفور پور احمد ۲۱- سید سلمان امام زنبیلی ۲۲- مولود خوانچە زرد ۲۳- سردار عربی
پیرانشار:
۲۴-شورش ابراهیمی ۲۵- سوران حسین پور ۲۶-بختیار معروفی ۲۷- قادر آذربرزین ۲۸- واحد ۲۹- حامد ابراهیم آقا
ثلاث باباجانی:
۳۰-محمد حامدی ۳۱-عمران وفایی مهر ۳۲- امید قنبری ۳۳-وهاب محمدی ۳۴-برزان یارویسی
جوانرود:
۳۵- اکو یاری، ۳۶-کمال ظاهری، ۳۷-هادی بازانی ۳۸-امینی فرزند فتح اللە ۳۹- قادر طاهری ۴۰- آرمان پالانی
خراسان:
۴۱-منصور فرج زادە
دهگلان:
۴۲-آزاد نادری ۴۳- یداللە شاکری ۴۴- سیروان رحیمی ۴۵- دیاکو قادر مرزی
دیواندرە:
۴۶-فهیم رفیق پور
سنه:
۴۷- مسلم سعید پور ۴۸- پیمان منبری ۴۹- احمد منبری ۵۰-ارسلان علیمرادی ۵۱- محمد احمدی ۵۲- شهریار اسکوئی ۵۳- مظفر صالح نیا ۵۴- عبدالباسط امینی ۵۵- سینا زند سلیمی ۵۶- شاهو اسکوئی ۵۷- احمد مرادی ۵۸- محمد آز ۵۹- هیمن سعد اللهی ۶۰- آرمان وفایی ۶۱- سامان ندری ۶۲- عادل خانی ۶۳- معین افضلی ۶۴- امیر حسین یوسفی ۶۵- پدرام فتحی ۶۶- سیروان سلیمی ۶۷- حامد چت زر ۶۸- حسام اسکندری ۶۹- ایوب محمدی ۷۰- سینا قیصری ۷۱- کیانوش ساعد پناه ۷۲ – عمر مرادی ۷۳- سلام سلیمانی ۷۴- محمود قبادی ۷۵- علی فاتحی ۷۶- بهنام سیدی ۷۷- فرید نیک‌نفس ۷۸- رامیار لاهوتی
سقز:
۷۹- بختیار خوش‌نام ۸۰- هیوا دست‌باز ۸۱- سارینا فتحی ۸۲- حمیدرضایی ۸۳- جلال کس نزانی ۸۴- ایوب حسین زادە ۸۵-شاهو صالحی ۸۶- عادل کریمی ۸۷- یداللە کریمی ۸۸- هیمن کریمی ۸۹- بهاالدین ۹۰- علی حسینی ۹۱-خالد علی پور ۹۲- عطا رحمان زادە ۹۳- فرزاد محمودی ۹۴- رزگار محمدپناه ۹۵- روناک احمدی ۹۶- فرزاد فرج پناه ۹۷- زانیار بخشی ۹۸-هژیر مولودی
سردشت:
۹۹- ربین برقی ۱۰۰-عمر قله‌رشی ۱۰۱- داوود محمودی‌خواه ۱۰۲- انور افندی ۱۰۳- فرازاد خضری ۱۰۴-آزاد خضری ۱۰۵-نوید صدیقی ۱۰۶- خالد بیرنگ ۱۰۷- محمد شیخه‌پور ۱۰۸- آسو ۱۰۹-جوانرو
کامیاران:
۱۱۰-لایق رحمانی ۱۱۱-یاسر فرج‌الهی ۱۱۲- فریدون کریمی ۱۱۳-علی ویسی
ماکو:
۱۱۴-ادیب شیخکانلو ۱۱۵- علی تهی دست
مریوان:
۱۱۶-وریا دل انگیز ۱۱۷-مصلح کهنه پوشی
مهاباد:
۱۱۸- روناک آقایی ۱۱۹-کاویس آقایی ۱۲۰-سروە موسی زادە ۱۲۱- آرمان ششە ۱۲۲- کریم پاونجە ۱۲۳- اسماعیل بوکانی
هورامان:
۱۲۴- حمید ادوایی ۱۲۵-محمد ادوایی
صدور وثیقه ۱۲۰ میلیون تومانی برای شهروند بازداشتی کورد «فاطمه آخر خوب» اهل سقز، وی در جریان جشن برگزاری رفراندوم جنوب کوردستان بازداشت و توسط نیروهای امنیتی مورد شکنجه قرارگرفته بود.
يك فعال كارگرى به نام «مظفر صالح نيا» كه توسط اداره اطلاعات اين شهر بازداشت‌شده بود پس از بازجوي بدون هيچ مدرك قانونى و وكيل مدافع به دادگاه انقلاب شهر سنه منتقل و بعداً با وثيقه ٢٠ ميليون تومانى تا موقع دادگاهى دوم به‌طور موقت آزاد شد.
١٩ مهرماه ١٣٩٦ شمسي دو فعال كارگرى شهر سنه در شرق كوردستان به نام‌های «سهراب جلالى» و «شريف ساعد پناه» توسط اداره اطلاعات شهر سنه احضار و به آن‌ها اطلاع داده‌شده كه امروز پنج‌شنبه ساعت هشت ونيم صبح در اين اداره حضورداشته باشند.
روزنامه‌نگار کورد «فرهاد هادی» بازداشتی اهل سقـــــز، با تودیع وثیقە آزاد گردید.
روز سه‌شنبه مورخ ۱۸ مهر ۱۳۹۶، «کاوان محمودیان» در شهر کامیاران توسط مأموران اداره اطلاعات بازداشت شد و به مکان نامعلومی انتقال داده شد. همچنین روز بعدتر ستاد خبری اداره‌ی اطلاعات جمهوری اسلامی ایران در شهر کامیاران، از طریق تماس تلفنی دو شهروند کورد به نام‌های مهرداد و فریده صبوری برای حضور در این نهاد امنیتی در مورخ ۲۲ مهر احضار نمودند.
مصلح کهنه پوشی فعال محیط‌زیست مریوانی بە زندان این شهر منتقل شد. روز ٤ مهر ۱۳۹٦خورشیدی نامبردە بە اتهام ارتباط با ابراز شادی و پایکوبی نسبت بە همە پرسی استقلال جنوب کوردستان بازداشت وجهت بازجویی بە بازداشتگاه اداره اطلاعات این شهر منتقل‌شده بود.
احیای اردوگاە کار اجباری آلمان نازی برای متهمین بە جای حبس، دیکته در زندان‌های ایران «کرماشان» رئیس دادگستری جمهوری اسلامی در کرماشان «محمدرضا عدالت‌خواه» از اجرای طرحی خبر داد که بر اساس آن متهمین به‌جای تحمل حبس به پاک‌سازی و نظافت مسیر تردد زائرین اماکن مذهبی خواهند پرداخت.
روز چهارشنبه ۱۹ مهرماه سال جاری، تعدادی از مأموران زندان اورمیه به بهانه بازرسی از داخل بند، وارد بندزنان شده و اقدام به تفتیش وسایل شخصی زندانیان کردند. طی این بازرسی به بهانه وجود وسایل اضافی، چندین تخته پتوی شخصی برخی از زندانیان زن را با خود بردند. در اعتراض به این اقدام، پنج زندانی به نام‌های آراسته رنجبر، محبت محمودی، زینب سکان وند، نازدار وطن‌خواه و نصرت علی نژاد که از زندانیان قدیمی این بند هستند، دست به اعتصاب غذا زده‌اند.
وریا دل‌انگیز فعال مدنی مریوانی بیش از یک هفته است دست به اعتصاب غذا زده است. شب ۲۲ مهرماه به دلیل به هم خوردن حال این زندانی سیاسی در اداره اطلاعات شهر مریوان، وی به بیمارستان بوعلی مریوان انتقال داده می‌شود و بعد از ساعاتی دوباره به بازداشتگاه اداره‌ی اطلاعات مریوان عودت داده می‌شود.
قریب به ۴۰ روز از بازداشت شهروند کورد «محمد روبینا» از سوی اداره‌ی اطلاعات ایران در شهر مریوان می‌گذرد و هیچ خبری از سرنوشت وی در دست نیست. محمد روبینا ۳۸ ساله، اهل روستای چالی سور از توابع بخش سرشیو مریوان است وی در اطراف روستای مذکور مشغول دامداری بوده که توسط نیروهای اداره اطلاعات جمهوری اسلامی ایران در مریوان بازداشت و به مکانی نامعلومی انتقال داده می‌شود.
روز يكشنبه ٢٣ مهر دو شهروند كورد بازداشتى به نام‌های «كامران موسى زاده» و «فخرالدين اسريس» از سوی شعبه ٢ دادگاه انقلاب جمهورى اسلامى ايران در شهر اورميه به اتهام همكارى و رابطه با احزاب شرق كوردستان، هرکدام به ٥ سال حبس محكوم شد.
يك جوان كورد به نام «ايوب جوانپور» پسر احمد ساكن محله کریم‌آباد شهـر سقز واقع در شرق كوردستان، پس از ١٠ روز بازداشت از سوی اداره اطلاعات سپاه پاسداران جمهـورى اسلامى ايران و بعد از تحت شكنجه و ضرب و شتم قرار گرفتن، بە زندان مركزى شهـر سقز منتقل شد.
روز چهارشنبه ۲۶ مهرماه، محمد نظری زندانی سیاسی کورد بعد از ۸۱ روز اعتصاب غذا به دلیل به هم خوردن حال عمومی‌اش به بهداری زندان رجایی شهر منتقل شد. منتها به دلیل وضعیت وخیم وی، به دستور رئیس زندان رجایی شهر او را سریع به بیمارستان بیرون از زندان منتقل می‌کنند.
روز چهارشنبه ۲۶ مهرماه، «عطا رحمان‌زاده» شهروند اهل سقز که در روز ۵ مهرماه توسط نیروهای اطلاعات سپاه بازداشت و منزل وی مورد بازرسی قرارگرفته بود به بازداشتگاه وزارت اطلاعات ایران در سقز منتقل شد.
صبح روز چهارشنبه ۲۶ مهر ۱۳۹۶، نُه شهروند بهایی در شهر کرماشان توسط مأمورین امنیتی حکومت جمهوری اسلامی ایران بازداشت و به مکانی نامعلوم منتقل شدند. اسامی شهروندان بازداشتی این‌گونه است: «پیمان قیامی، عزت‌الله شهیدی، فروزان امینی، نعمت‌الله شادابی، سینو رسولی، امیر کدیور، کامبیز مرادی پور، سپیده احراری و امرالله اسلام»
در آخرین روزهای شهریورماه سال ۱۳۹۶ خورشیدی یک شهروند کامیارانی از طریق تماس تلفنی به اطلاعات کامیاران احضار می‌شود. بعد از رجوع «وهاب مرزە» ساکن روستای (هنیمن) از توابع کامیاران از سوی اداره‌ی اطلاعت این شهر بازداشت و از سرنوشت وی تاکنون اطلاعی در دست نیست.
روز ۲۶ مهرماه سال جاری پنج زندانی سیاسی و عقیدتی کورد «کامران شیخه، خسرو بشارت، انور خضری، رامین روزبان و سیامک اشرفی » محبوس در بند یک روان‌درمانی زندان مرکزی اورمیه توسط ده‌ها زندانی جرائم خطرناک و مسئولین زندان مورد ضرب و شتم قرارگرفته و بعداً به سلول‌های انفرادی منتقل‌شدند. به دستور رئیس زندان دو تن از زندانیان کامران شیخه و انور خضری که براثر این ضرب و شتم از ناحیه سر و دست زخمی شده‌اند جهت محو نشانه‌های ضرب و شتم در سلول‌های انفرادی نگهداری می‌شوند و سه زندانی دیگر به داخل بند بازگردانده شدند.
روز یکشنبه ۲۳ مهرماه مصطفی داوودی، زندانی سیاسی کورد محبوس در بند ۱۲، بند زندانیان سیاسی زندان مرکزی اورمیه به دلایل نامعلوم به سلول‌های انفرادی منتقل‌شده است. «این زندانی سیاسی تاکنون از حق تماس و ملاقات با خانواده محروم بوده و از روز یکشنبه تاکنون هیچ اطلاعی از سرنوشت ایشان به دست نیامده است.» این زندانی اهل مهاباد از سال ۱۳۸۷ به اتهام عضویت دریکی از احزاب کوردستانی به تحمل ده سال حبس تعزیری محکوم و تاکنون مدت هشت سال و هشت ماه از حبس خود را در زندان اورمیه و مهاباد سپری نموده است.
روز ۳۰ مهرماه، رییس دادگستری ایلام از صدور حکم برای مجری اهل ایوان غرب در این استان خبر داد. وی گفت: این فرد به ۵ سال حبس محکوم‌شده است که البته سه سال آن برای ۵ سال تعلیقی است و دو سال دیگر آن قابل‌اجرا است.
صدور قرار وثیقه هشتاد میلیون تومانی برای مناره مٌلا ویسه شهروند کورد که در تجمع خای شادی بعد از برگزاری رفراندوم جنوب کوردستان بازداشت‌شده بود.
در مورخ ۲۹ مهرماه، یکی از اعضای مکتب قرآن در شهر جوانرود پس از احضار از سوی دادگاه، بازداشت و به مکان نامعلومی انتقال داده شد. هویت این شهروند ابراهیم یزدانی از فرهنگیان شهر جوانرود اعلام‌شده است.
یکم آبان ماه، یک شهروند کورد در شهر سرپل ذهاب به نام «علی خلیل پور» از سوی نیروهای امنیتی بازداشت و به مکان نامعلومی منتقل‌شده است.
در روز دوم آبان ماه ۱۳۹۶ شمسی «فرزاد ملك شاهى» زندانى كورد در شهر ايلام با توديع وثيقه ١٠٠ ميليون تومانى به‌صورت موقت و تا برگزارى جلسه دادرسی آزاد شد.
در شهر سنه «آكو هدايتى پور» يكى ديگر از بازداشتی‌های كورد كه در روز سه‌شنبه ۴ مهرماه در شهر سنه بازداشت‌شده بود با قيد وثيقه دویست میلیون تومانی تا زمان برگزارى جلسه‌ی دادگاه موقتاً آزاد شد.
دو فعال اهل سنت از اعضای مكتب قرآن در شهر بيجار توسط اداره‌ی اطلاعات اين شهر احضار و مورد بازجويی قرار گرفتند. هویت اين دو فعال عقیدتی کورد: «منصور فتحى» و «محمد هاشمی» است که توسط اداره‌ی اطلاعات به اتهام تبليغات مذهبى بازداشت و تحت‌فشار و بازجویی قرار گرفتند.
روز چهارم آبان ماه، نیروهای وزارت اطلاعات در سنه، خطاب بە مادر و خواهر رامین حسین پناهی اعلام کرده‌اند. کە وی در بازداشت وزارت اطلاعات است و به‌زودی اعدام خواهد شد.
افشین حسین پناهی، فعال مدنی و برادر «رامین حسین پناهی» زندانی سیاسی کورد، در دادگاه انقلاب شهر سنه به هشت سال و نیم زندان محکوم شد.
پس از اعتراض شهروندان اورمیه ای علیه تجاوز به یک دختربچه مدرسه‌ای ۱۲ ساله، ده‌ها تن «امیر طالب میرنه، نادر نوجوان جهنی، شفیق نوجوان جهنی، عثمان خزری، چندین فرد دیگر که از مشخصاتشان اطلاعی در دسترس نیست» از معترضان ازسوی نیروهای امنیتی جمهوری اسلامی ایران بازداشت‌شده‌اند.
امروز شنبه ۶ آبان ماه ۱۳۹۶ شمسي، فعال كارگرى كورد اهل شهر سقز محمود صالحى درحالی‌که به‌تازگی از بيمارستان به دليل دياليز ترخيص شده بود، در مسير بازگشت به‌سوی منزل خود از طرف نيروهاى لباس شخصي اطلاعات جمهورى اسلامى در شهر سقز بازداشت شد.
در یک جلسه دادرسی در دادگاه انقلاب شهر سنه به ریاست قاضی سعیدی دو شهروند کورد «زبیر و احمد حسین پناهی» اهل دیولان «دهگلان» به ترتیب به تحمل شش سال و پنج سال حبس تعزیری محکوم شدند.
یک سرباز کورد به نام «صدیق عینی» به اتهام جاسوسی به نفع یکی از احزاب کوردستانی از سوی دادگاه نظامی حکومت اسلامی ایران در اورمیه به ده سال زندان محکوم شد.
روز یکشنبه ۷ آبان ساعت هشت، در حالی کە مادر و پدر رامین حسین پناهی بە شهر سنه می‌رسند، در میدان نبوت سنه مورد هجوم نیروهای لباس شخصی وزارت اطلاعات قرار می‌گیرند و همان‌جا مادر رامین و افشین (دایە شەریفه) بی‌هوش می‌شود و بعد از انتقال بە وزارت اطلاعات، دایه شریفه را به هوش آورده و بعد از تهدیدات و فحاشی‌های فراوان، به آن‌ها اعلام می‌شود که دیگر هرگز پسرتان را نخواهی دید و حکم اعدام وی حتماً اجرا خواهد شد.
کاوه احمدزاده زندانی سیاسی کورد، از بیماری دیسک کمر به‌شدت رنج می‌برد و از سوی اداره‌ی زندان بوکان و مقامات قضایی، هیچ‌گونه اقدامی برای مداوای وی در زندان و بیمارستان خارج از زندان انجام نمی‌گیرد.
روز يكشنبه ٧ آبان ماه یک زندانى كورد به نام «اشكان احمدی»، كه به تعطیل کردن باشگاه کوچک ورزشي زندان سنه، كه به‌منظور تحت‌فشار قرار دادن زندانيان به اجرا درآمده بود دست به اعتراض زد و از سوى مسئولين زندان با ضرب و شتم روبرو شده و به‌شدت مجروح و به بهدارى زندان منتقل می‌شود. سرنام برده به علت شدت خشونت ، ۲۵ بخيه خورده و همچنين امكان شكستگى دست وی هم وجود دارد.
ابوبکر رستمی زندانی سنی مذهب کورد محکوم‌به اعدام در اعتراض به صدور حکم اعدام و نگهداری وی در بند زندانیان جرائم مواد مخدری از روز چهارشنبه ۳ آبان ماه در اعتصاب غذای خشک به سر می‌برد و وضعیت سلامتی ایشان وخیم گزارش‌شده است.
یک فعال محیط زیستی کورد به نام «مادح فتحی ۲۷ ساله» ساکن شهر سنه، از سوی نیروهای وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی ایران در این شهر بازداشت و به مکان نامعلومی انتقال داده شد. مادح فتحی در شهر سنه از طریق عضویت در جمعیت کوردستان سبز، مشغول فعالیت محیط زیستی بوده است.
محمد نظری بعد از ۹۳ روز اعتصاب غذا در زندان رجایی شهر، اجازه دیدار با وکیلش را ندارد. وکیل محمد نظری اظهار داشته که برای پیگیری کارهای قانونی نامبرده، باید چندین فرم را پر کند، اما وقتی وکیل محمد نظری برای این هدف به زندان رجایی شهر می‌رود، از طرف مسئولان زندان اجازه دیدن وکیل با موکلش رد می‌شود و حتی به‌شرط پایان دادن، اعتصاب غذای محمد نظری، اجازه امضا کردن فرم‌ها داده می‌شود. از طرف دیگر براثر فشار مسئولان زندان و دادسرای جمهوری اسلامی ایران، پزشک بهداری زندان اجازه ندارد داخل زندان برود و به وضعیت جسمانی محمد نظری برسد.
کارگران و اصناف
روز سه‌شنبه ۱۱ مهرماه ۱۳۹۶ شمسی، جمعی از کارکنان فولاد اورمیه به علت پرداخت نشدن حقوق معوقه و شرایط نامناسب کاری، تجمع اعتراضی برگزار کردند.
نماينده مردم خرم‌آباد و چنگى اظهار داشت: اندک صنایع موجود در استانی همچون لرستان یا تعطیل‌شده‌اند و یا در معرض تعطیلی قرار دارند؛ و معدود طرح‌هایی که در طول سال‌های اخیر در این استان آغازشده‌اند در پیچ‌وخم بی‌اعتباری و بی‌توجهی مسئولان اجرایی نیمه‌تمام مانده‌اند و کسی هم در اندیشه‌ی تکمیل و اتمام آن‌ها نیست.
۱۵ مهرماه سال ۱۳۹۶ شمسي، جمعى از بهياران شهر سنه در شرق كوردستان دست به تجمع اعتراضى در مقابل دانشگاه علوم پزشكى كوردستان زدند. طبق گزارش، تجمع‌کنندگان از وزارت بهداشت حكومت جمهورى اسلامى خواستار خسارت و تعهد نسبت به وعده‌های داده‌شده هستند و با پلاكاردهاى در دست، با اين مضمون؛ وزارت بهداشت «وعده‌هایتان چه شد؟» تجمع اعتراضى مسالمت‌آمیزی در مقابل دانشگاه علوم پزشكى شهر سنه برگزار کردند.
روز ۱۵ مهر، ۱۳۹۶ شمسی پرستاران کمک یار دانشکده‌های پزشکی استان‌های کوردستان، ارومیه، کرماشان در اعتراض به اینکه در هیچ بیمارستان و مرکز بهداشتی مشغول به کار نیستند و تابه‌حال بیکارند، جلوی در دانشگاه تجمع اعتراضی به راه انداختند.
به علت بحران بيكارى و كمتر شدن درآمد لازم براى يك زندگى عادى، آن دسته از كارگران كورد مهاجرى كه به علت بيكارى به منطقه ليلاخ از توابع ديولان «دهگلان» سرازير شده‌اند، براى به دست آوردن معيشت زندگى خود دچار تنگنا هستند. بيشتر اين كارگران مهاجر از زن و كودك تشکیل‌شده و در مسير شهرهاى سنه و ديولان خيمه زده‌اند. همچنين به گفته منبع مطلع در اين منطقه، به خاطر نبود مايحتاج اولیه زندگى، نبود سوخت لازم براى گرم نگه‌داشتن خیمه‌هایشان، بيشتر آن‌ها به بيمارى دچار گشته‌اند.
روز ١٨ مهرماه جمع زيادى از دست‌فروشان خيابان نوبهار كرماشان به علت فشار و موانع كه از سوى نيروهاى شهردارى براى کسب‌وکار آن‌ها ایجاد می‌کند، امروز در مقابل ساختمان شوراى شهر كرماشان دست به تجمع زده و با ارائه درخواست كتبى از اعضاء اين شورا، خواستار لغو محدوديت کسب‌وکار و راه چاره‌ای براى اين محدودیت‌ها شدند.
دستمزد سه ماه گذشتە کارگران و کارکنان شهرداری شهر بیجار بە تعویق افتادە است و علا رغم پیگیری‌های کارگران هیچ جوابی نگرفته‌اند.
آیت‌الله حسن عالمی، چهارشنبه (۱۹ مهرماه) در جلسه شورای اداری سازمان جهاد کشاورزی ایران در استان سنە شرق کوردستان، بر دو معضل بیکاری ۲۹ درصدی و درآمد پایین سرانه مردم استان تأکید کردە است، این در حالی است کە شرق کوردستان در بخش‌های کشاورزی، معادن و همچنین ازلحاظ نیروی کارآمد انسانی از پتانسیل بالایی برخوردار است.
تاریخ ۲۲ مهرماهە ۱۳۹۶ خورشیدی در ادامه‌ی پرداخت نشدن حقوق و مزایای سە ماە متوالی کارگران شهرداری بوکان در شرق کوردستان دست بە اعتراض زدند.
۲۳ مهرماه سال ۱۳۹۶ یک کارگر ایزوبام کار واحد مسکن مهر در روانسر براثر سقوط از ارتفاع جان باخت. بە گفتە شهود؛ این کارگر جان‌باخته اهل شهرستان جوانرو روستای (سیاران نهراب) است.
٢١ مهرماه سال ۱۳۹۶ شمسي، صدها كارگر شرکت‌های توليدى دامى ايلامى و شركت كيسون به دليل پرداخت نشدن حقوق معوقه خود دست به تجمع اعتراضى و اعتصاب زده‌اند. حقوق كارگران شرکت‌های دامى و کیسون به مدت ١٢ ماه به تعويق افتاده و پس‌ازاین مدت تنها حقوق ٣ ماه به آن‌ها داده‌شده و نزديك بِه ١٠٠ تا ١١٠ نفر از كارگران به دليل اعتراض اخراج شده‌اند و هر كارگر دیگری هم که بدين شيوه دست به اعتراض بزند با اخراج روبرو می‌شود.
دوشنبه ۲۴ مهرماه، تعدادی از آموزشیاران نهضت سوادآموزی مقابل استانداری شهر اورمیه برای تعیین تکلیف استخدامی معلمان حق‌التدریس و آموزشیاران نهضت سوادآموزی اقدام به یک تجمع اعتراضی نمودند.
تجمع‌کنندگان در شعارنوشته‌های با مضمون «ما آموزش‌دهندگان نهضت سوادآموزی مشمولان تبصره ۱۰ ماده ۱۷، خواستار اجرای قانون هستیم» خواهان رسیدگی مسئولان به وضعیت استخدامی خود بودند.
کارگران شهرداری شهر مریوان بیشتر از ۷ ماه حقوق خود را دریافت نکرده‌اند مسئولین شهرداری و اعضای شورای شهر نیز تاکنون هیچ پاسخی به تقاضای کارگران نداده‌اند و همگی علت اساسی این مشکلات را بە ریس شهرداری و اعضای قبلی شورای شهر مریوان برمی‌گردانند.
شماری از کارگران پیمانکاری شهرداری کرماشان صبح روز سه‌شنبه (دوم آبان ماه) در اعتراض به سه ماه مزد معوقه مقابل ساختمان استانداری تجمع کردند.
روز جمعه مورخ ٥ آبان ماه در جريان آتش‌سوزی يكى از بخش‌های پالايشگاه نفت تهران، ١٠ نفر از مهندسين و كارمندان اين پالايشگاه كه بيشتر آن‌ها ساكن منطقه «چرداول» ايلام از شرق كوردستان بودند در اين آتش‌سوزی جان باختند. جان‌باختگان كورد در اين رويداد ناگوار: «سجاد دارابى» فرزند امیر، «نعمت کو خایی» فرزند علی‌اکبر، از روستاى زير تنگى و «محسن دارابى فرزند عابدين از روستاى نيدولى عليا»، «افشین ميرزايى فرزند برار» و «كاظم اميرى» فرزند باپير از روستاى دره چپين.
کولبر و کاسب‌کاران
اطلاعات هنگ مرزی جمهوری اسلامی ایان در پاوه ، با همکاری دادستانی برای ۴۵ شهروند نوسودی حکم جلب صادر کرده و در این راستا سه شهروند کورد «امید مرادی فرزند هیوا، ۲۴ ساله، بختیار خندانی، فرزند محمد، ۴۸ ساله و رحمان رحیمی، ۳۵ ساله» بازداشت و به‌شدت مورد شکنجه قرارگرفته‌اند.
هشتم مهرماه ۱۳۹۶ شمسی، یک کولبر کورد «سیامند راست‌گو فرزند لقمان» اهل روستای «میر آوا» از توابع شهرستان سردشت در شرق کوردستان، توسط نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران مورد هدف تیراندازی قرار گرفت و به‌شدت زخمی شده است.
طبق اظهارات فرمانده هنگ مرزى شهر ماكو: مرزبانان مستقر در نقاط مرزى، در مدت ٧٢ ساعت گذشته «12 مهر» با تلاش و كوشش خستگی‌ناپذیر! شبانه‌روزی خود در مناطق مرزى و با بستن راه‌های عبور کاسب‌کاران توانستند ٢١١ کولبر و کاسب‌کار را بازداشت و اموال آن‌ها را ضبط كنند.
یکشنبه شانزدهم آذرماە ۱۳۹۶ شمسی، در یک اجلاس خبری آمار دستگیری کولبران و کاسب‌کاران کورد در مرزهای استان اورمیە اعلام شد.
فرماندەی هنگ مرزی جمهوری اسلامی ایان در این استان شرق کوردستان کە این تعداد را یک نوع پیروزی معرفی نمود، آمار یک سال گذشتە را بدین شیوە اعلام کرد:
ـ ورود و خروج غیرقانونی از مرز ۱۷۳۰ نفر
ـ کولبـــــــر ۶۶ نفر
ـ قاچاق سیگار ۱۱ نفر
ـ آورندگان البسه ۱۶ نفر
دستگیرشده‌اند.
در تاريخ ١٨ مهرماه ١٣٩٦ خورشیدی، براثر شليك مستقيم نيروهـاى انتظامى به‌سوی كولبران، يك كولبر كورد به نام (على-ت) ٣٧ ساله زخمى گرديد. اين كولبر كورد كه متأهـل بوده و داراى خانواده می‌باشد، در ناحیه‌ای به نام (كانى خدا) زخمى شده و سپس به يك بيمارستان در شهـر پيرانشهـر منتقل گرديده است.
شامگاه ۲۰ مهرماه ۱۳۹۶ در پی شلیک مستقیم نیروهای نظامی جمهوری اسلامی ایران یک کاسب‌کار کورد «کامل محمودی» در پیرانشهر بە قتل رسید.
روز ١٩ مهرماه سال ١٣٩٦ شمسي، يك راننده كورد اهل کریم‌آباد شهر سقز براثر تیراندازی نيروهاى انتظامى حكومت جمهورى اسلامى ايران در جاده سقز – ديواندره جان خود را از دست داد.
ده‌ها کولبر کورد در مرز سردشت توسط نیروهای هنگ مرزی بازداشت و بعد از ضبط بارهایشان از سوی این نیروها برهنه گشته و بدون کفش رها شدند و یک کولبر هم با تیراندازی مستقیم زخمی شده است. به گفته یک کولبر؛ «اولین مورد شب ۲۲ مهرماه شش کولبر کورد اهل مهاباد در منطقه مرزی دوله‌بی از توابع شهر سردشت، پاسگاه مرز دشت کپران تعدادی از کولبران مرزی را مورد هدف تیراندازی مستقیم قرار داده و بعد از زخمی کردن یکی از این کولبران به نام کامران اهل مهاباد، بقیه را بازداشت و بعد از ضبط بارشان، آنان را برهنه کرده و در کوهستان‌ها رها کرده‌اند.»
این کولبر در ادامه اظهار داشت، «همچنین شب گذشته ۲۵ مهرماه نیز حدود سی تن از کولبران در همین منطقه مرزی این بار توسط نیروهای هنگ مرزی به مدت چند ساعت بازداشت و بار آنان نیز مصادره شده است. نیروهای مذکور ضمن بی‌احترامی به این کولبران کورد، همه آنان را برهنه کرده و مجبور کرده‌اند که از این منطقه مرزی دور شوند.»
٢٩ مهرماه سال ١٣٩٦ شمسي در منطقه سرشيو (مرز سردشت – قلعه دزه) يك كولبر كورد به نام «پشتيوان معين» فرزند رحمان با شليك مستقيم نيروهاى هنگ مرزى كشته شد.
در شهرهای «دهلران» و «کنگاور» و «پاوه» اموال کاسب‌کاران کورد مصادره و خودروهای حامل اموال، بە پارکینگ انتقال دادە شده‌اند کاسب‌کاران هم از سوی نیروهای انتظامی جمهوری اسلامی بازداشت‌شده‌اند.
اموال توقیف‌شده کاسب‌کاران کورد بە بدین ترتیب می‌باشند، در دهلران اموال یک کاسب‌کار بە ارزش ۹۰ میلیون ریال توقیف و خودروی کاسب‌کار کورد بە پارکینگ منتقل شدە است.
همچنین در پاوه اموال یک کاسب‌کار دیگر بە ارزش ۵۹۰ میلیون ریال توقیف شدە است. در کنگاور هم چهار خودرو از اموال کاسب‌کاران کورد به ارزش یک ونیم میلیارد ریال ضبط شد. اموال توقیف شدە جمعاً بە ارزش دو میلیارد و صد و هشتاد میلیون ریال بوده است.
امروز سه‌شنبه دوم آبان ماه، درنتیجه تعقیب کولبران کورد توسط نیروهای نظامی جمهوری اسلامی ایران در سردشت، دو کولبر کورد (شیروان ابراهیمی ” , هویت کولبر دیگر مشخص نیست) در پی سقوط از ارتفاعات به‌شدت مجروح گردیدند.
دو كولبر ديگر اهل شهر مريوان از طرف نيروهاى حكومتى مستقر در منطقه مرزى بازداشت شدند كه مشخصات آن‌ها «آمانج امین نژاد» ٢٣ ساله فرزند احمد و «ريبوار شريفى» ٢٣ ساله اهل روستاى دزلى احرازشده است.
گروهى از كولبران كورد در مرز اورميه با شمال كوردستان «باکور» در كمين نيروهاى نظامى حكومت جمهورى اسلامى ايران افتاده و در پی آن‌یک كولبر جان خود را از دست می‌دهد. این کمین نزديك روستاى «آلوسان» از توابع منطقه صومای برادوست اتفاق افتاده و يك كولبر به نام «رهبر ناميان» اهل روستاى «البيران» جانش را از دست داد.
۶ آبان ماه ۱۳۹۶ شمسي، یک كولبر كورد به نام «سليمان محمودى» ۴۶ ساله فرزند حمزه اهل روستاى «نيوه ژنى» سردشت و ساكن پيرانشهر در حوالى مرز تمرچين پيرانشهر با یکمین برخورد نمود و پايش را از دست داد.
روز سه‌شنبه ٩ آبان ماه، نيروهاى يگان امداد در ميدان آناهيتاى شهر كرماشان يك اتومبيل از نوع پرايد را با استفاده از ابزارهاى پيشگيرى متوقف و اتومبيل مزبور را به پاركينگ و کاسب‌کار را به دادگاه روانه كردند.
و همچنين در يك اقدام ديگرى، اتومبيلى از نوع پژو ٤٠٥ توسط نيروهاى پاسگاه «كوزران» متوقف و كالاى کاسب‌کار را ضبط و راننده را نيز به دادگاه روانه كردند.
مین
در تاريخ ١٥ مهـر ١٣٩٦ خورشيدى، دریکی از پایگاه‌های قديمى جوشن از توابع شهـرستان سقز، يكى از كارمندان مین‌زدایی به علت انفجار مين زخمى گرديد. بر اساس هـمين گزارش، «مهـدى کارگر» كه يكى از کارمندان خنثی‌کننده مين است، در حين انجام‌وظیفه (خنثى كردن مين) یك پاى خود را از دست داد و پاى ديگرش نيز زخمى گرديد.
روز شنبه ۱۵ مهرماه ۱۳۹۶ شمسي، در منطقه «بمو» شهر ثلاث باباجان از توابع كرماشان ، یکمین روب به نام «براتى» اهل مشهد براثر انفجار مين جان خود را از دست داد و در اين حادثه يك نفر هم زخمى شد.
«نجم الدین قادری» جوان ۲٨ سالە ساکن بانە در مناطق مرزی بانە (ساردآب) در روز جمعە مورخ ۲۱ مهر ماە ۱۳۹٦خورشیدی وبر اثر انفجار مین بەجا ماندە از جنگ ایران و عراق پای خود را از دست داد.
دوشنبه ۲۴ مهرماه سال ۱۳۹۶، در شهر قصر شیرین «حوالی پاسگاه برج احمدی از توابع بخش مرز خسروی» یکی از عوامل پاک‌سازی مین به نام بیژن قربانی براثر انفجار مین به‌شدت زخمی شد. فرد مجروح شده هنگام خاک‌برداری با بولدوزر در مناطق مرزی قصر شیرین با مین برخورد کرده و از ناحیه سر، صورت، بازو، پا و دست چپ دچار مجروحیت شده است.
فردی بە نام «احمد محمدی» رانندە بیل مکانیکی گروه پاک‌سازی میادین مین، صبح امروز سه‌شنبه ۲۵ مهر ۱۳۹٦ خورشیدی در حین تخریب سنگرهای بە جا ماندە از جنگ ایران و عراق با یک قبضه مین برخورد کردە و دچار موج گرفتگی شدید می‌شود.
روز ۳۰ مهرماه در جریان مین‌روبی منطقه عمومی دهلران در شرق کوردستان، براثر انفجار مین ضدتانک موسوم به قارچی یک مین‌روب «رضا گوروی » دچار مصدومیت شد.
روز چهارشنبه سوم آبان ماه در پی انفجار مین در منطقه عمومی چنگوله شهرستان مهران، سه شهروند کورد اهل ایلام در شرق کوردستان کشته و زخمی شدند. «جواد درخشان» در این انفجار جان خود را ازدست‌داده و دو مین‌روب دیگر به نام‌های «مهدی رضایی، قدرت پارسه» به‌شدت زخمی و مصدوم شده‌اند.
۶ آبان ماه ۱۳۹۶ شمسي، یک كولبر كورد به نام «سليمان محمودى» ۴۶ ساله فرزند حمزه اهل روستاى «نيوه ژنى» سردشت و ساكن پيرانشهر در حوالى مرز تمرچين پيرانشهر با یکمین برخورد نمود و پايش را از دست داد.
بهداشت و سلامت-محیط زیست/ امکانات رفاهی- آموزشی « زنان و کودکان»
بهداشت و سلامت -امکانات رفاهی
شهرستان کامیاران در استان کوردستان از کمبود دارو و داروخانه رنج می‌برد و شهروندان این شهر با مشکلات عدیده‌ای روبرو شده‌اند.
این شهر با جمعیتی بالغ‌بر صد هزار نفر، دارای یک داروخانه است و شهروندانش با کمبود شدید دارو مواجه هستند.
مردم روستاهاى بيجار به دليل نبود زیرساخت‌ها و امکانات مناسب ازجمله راه روستایی، آب شرب، گاز و بسیاری از ضروریات دیگر روستاییان، به‌ناچار موطن خود را رها کرده و هجرت را به حاشیه شهرها بر ماندن در زادگاهشان ترجیح می‌دهند.
بە گفته مسئول آب و فاضلاب روستاهای حومه شهر شیروان از اوایل امسال تاکنون ۷ روستا در اطراف این شهر با بحران کم‌آبی روبه‌رو شده‌اند. در این روستاها ۱۵۰۰ خانوار سکونت دارند. همچنین نامبرده تأکید کرد که تا پایان سال ۹۱ شمسی ۵۲ روستای این شهر دچار کم‌آبی شدە بود.
روستایان درویان شیخ از امکاناتی چون خانه بهداشت، آنتن دهی موبایل، پوشش صداوسیما رسانه‌های داخلی، گاز، آب، طرح هادی، جاده، پل، نبود مدرسه پایه‌های بعد از ابتدایی و جاده مناسب محروم هستند.
وضعیت آب شرب محله‌های بهارستان، فجر، شهرک کارمندان غیرقابل‌شرب بوده و این باعث نگرانی شهروندان شهر مهاباد شده است.
۲۶ مهرماه، دهیار روستای شیخ زرد به مشکلات و کمبودهای اساسی این روستا اشاره نموده و گفته است: این روستا با مشکلاتی مواجه است که از نیازهای ضروری است که می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد: ۱- نبود آب‌لوله‌کشی مناسب و بهداشتی در روستا
٢- فضاى کم آموزشى مدرسه روستا با توجه به جمعیت در حال افزایش روستا
٣- جمع‌آوری پسماند و زباله‌های روستا که آن‌هم گاهی به‌صورت دسته‌جمعی صورت می‌گیرد
۴- نبود خانه بهداشت که مشکلات فراوانى را در طول سال ایجاد کرده و روستاییان توسط مراکز بهداشت روستاهای هم‌جوار امورات بهداشتی را پیگیری می‌کنند.
۵- وجود مسیر سیل‌خیز در روستا که به دلیل قرار گرفتن روستا در دامنه کوه در مواقع بارش اهالی را با مشکلات بسیاری روبرو می‌سازد و نبود اعتبار کافى براى دهیارى روستا جهت ساماندهى این مسیرها
۶- آنتن دهى بسیار ضعیف اپراتورهای روستایی و همراه
محیط زیست
تالاب بین‌المللی کانی برازان با وسعتی افزون بر (۹۰۷ هکتار) در ۳۰ کیلومتری شمال مهاباد در شرق کوردستان واقع‌شده و از سوی کمیته ملی طبیعت‌گردی کشور به‌عنوان نخستین سایت پرنده‌نگری در ایران معرفی‌شده است. این روزها چیزی به خشک شدن کامل این تالاب باقی نمانده و تقریباً ۹۵ درصد آن کاملاً خشک‌شده است.
غارت آب سد آزاد مريوان و کمبود آب مصرفی شهروندان ، در مورخ ١٠ مهر ۱۳۹۶ شمسی مدير جهاد كشاورزى شهرستان مريوان طى سخنانى گفت: تمام حوضچه آبخيز سد آزاد در شهرستان مريوان قرار دارد، اما از آب اين سد حتى يک قطره به خود شهرستان اختصاص نمی‌یابد.
روز ۱۵ مهرماه گردوغبار جو شهرهای استان کرماشان و ایلام را در برگرفت؛ و از دیروز هوای استان اورمیه هم غبارآلود گزارش‌شده است. روز ۱۵ مهرماه بیشتر فضای استان ایلام به‌خصوص مناطق جنوبی مثل دهلران و مهران را ریزگردها فراگرفته است. هم‌اکنون وضعیت هوای مهران و دهلران ناسالم، ایلام و ایوان ناسالم برای گروه‌های حساس است. از ابتدای امسال تاکنون ۱۸ روز گردوغبار در استان ایلام خارج از حد مجاز بوده است. در کرماشان هم غلظت ذرات از ۱۰۹ میکروگرم بر مترمکعب هوا از صبح امروز آغاز شد و هم‌اکنون با ۱۵۳ میکروگرم بر مترمکعب هوا از مرز استاندارد گذشته است.
رودخانه الوند در شهر سرپل ذهاب از استان كرماشان كه در وسط شهر می‌گذرد به محلى براى دفع زباله تبدیل‌شده است.
روز دوشنبه ١٧ مهرماه ١٣٩٦ شمسي، آتش‌سوزی گسترده‌ای منطقه صوفى و درگناو ملكشاهى از توابع استان ايلام را در برگرفت كه توسط افراد محلى و فعالين محیط‌زیست پس از تلاش یک‌روزه مهار شد. اين آتش‌سوزی كه در منطقه صوفى و درگناو حادث‌شده از نوع حريق سطحى بوده كه به دليل وجود پایه‌های خشك و لاش برگ‌های سطحى جنگل ناشي از خشک‌سالی پی‌درپی خسارت به تاج درختان شده و سطحى معادل ٨ هكتار را در برگرفته است.
طی چند سال اخیر دریاچه اورمیه در شرق کوردستان تغیر رنگ دادە وبە رنگ قرمز درآمده است. از عوامل اصلی این تغیر افزایش فعالیت آرمیتاها و رشد جلبک‌ها در دریاچه است. زمانی این دریاچه دومین دریاچه آب‌شور بزرگ جهان بود، کم‌آبی رودهایی کە بە این دریاچه می‌ریزند و به دلیل استفاده بیش‌ازحد و نبود برنامه‌ریزی صحیح از سوی مراجع ذی‌ربط وعدم محافظت و سیاست‌های سامانمند حکومت اسلامی ایران در شرق کوردستان از عوامل مرگ تدریجی و خشکی دریاچە اورمیە می‌باشند.
زریبار دریاچه‌ی آب شیرین کە در ۳ کیلومتری جنوب شهر مریوان واقع شدە و یکی از جاهای گردشگری شرق کوردستان است، بەدلایل کم‌توجه‌ی مسئولین و عدم برنامه و پروژه‌ی مخصوص و همچنین سیاست‌های سیستماتیکی کە از سوی دولت بر روی شرق کوردستان اعمال می‌شود، رو بە نابودی است.
۲٥ مهرماه ۱۳۹٦خورشیدی باغات روستای «قرە بلاغی» در منطقە تخت سلیمان از توابع شهر تکاب در شرق کوردستان طعمه حریق شدند و مالکان این باغات متحمل خسارات و زیان‌های زیادی گشتند.
سه‌شنبه ۹ آبان ماه سال ۱۳۹۶, «وضعیت آب‌وهوا در اکثر شهرهای استان‌های کرماشان، اورمیه، سنه و ایلام بحرانی گزارش‌شده است.
هجوم ریز گردها به استان سنه از ابتدای هفته تاکنون تداوم داشته و میزان این آلودگی به ۹ برابر حد استاندارد رسیده است.
از بامداد امروز وزش باد و توده‌ای از گردوغبار به‌صورت گسترده جنوب استان اورمیه را فراگرفته و موجب کاهش دید شده است.
همچنین دید افقی در شهر کرماشان نیز به حدود ۴۰۰۰ متر کاهش یافت درحالی‌که حد استاندارد ده هزار متر است.
هوا در شهرستان‌های سرپل زه‌هاو «سرپل ذهاب»، گیلان غرب و قصر شیرین طی این مدت در شرایط بحران قرار داشت. براثر ورود ریز گردها مدارس در تمامی مقاطع تعطیل اعلام شد.
ریز گردها استان ایلام را هم فراگرفته و در این استان هم وضعیت بحرانی اعلام شد. در شهر مهران تمامی مدارس تعطیل است.
طبق گزارش‌های منتشرشده؛ وجود گردوخاک در لورستان متفاوت بوده، گلایه شهروندان از تولید گردوخاک و ریز گردهای شیمیایی توسط کارخانه شن و ماسه ویسیان شهریورم آوا «خرم‌آباد» به دلیل آلوده شدن هوا و خطرات ناشی از این آلودگی، گویای وضعیت نگران‌کننده سلامت شهروندان بوده است.»
آموزش«کودکان و زنان»
دبيرستان دخترانه صبا در شهر «گوگتپه» در نزديكى شهر مهاباد استان اورميه در وضعيت نامناسبى قرار دارند و به دليل نبود امکانات لازم و تجهيزات آموزشي كودكان مجبور به نشستن روى موكت، براى ادامه تحصیل‌اند، درحالی‌که براى ساخت شهرک‌های تازه تأسيس بايستى از هر لحاظ امکانات لازم را در آن ایجاد كرد ولى با تأسف شهر تازه تأسيس گوگ تپه از امکانات اولیه زندگى نيز بی‌بهره‌اند و دانش آموزان اين مدارس در نبود امکانات ادامه به تحصيل می‌دهند.
طبق گزارشی برگرفته از انتشارات اتاق بازرگانی تهران کە امسال منتشر شدە بود، وزارت راه و شهرسازی ایران بە این نکته اشاره‌کرده است کە ۳۳٪مردم ایران در زیرخط فقر زندگی می‌کنند، بر اساس گفته‌های مجریان جمهوری اسلامی فقر بە حدی رسیدە است کە کودکان دچار گرسنگی و سو تغذیه‌شده‌اند.
مثالی در این زمینه؛ معاون حمایت و سلامت خانواده کمیته امداد اورمیه گفت: در این برهه زمانی در استان ارومیه ۲ هزار کودک زیر ۶ سال بەدلیل گرسنگی و نبود اقلام غذایی کافی برای کودکان، آن‌ها دچار سوءتغذیه شده‌اند و درمجموع این ۲ هزار کودک ۲۸۷ کودک مرزنشین می‌باشند.
با توجه به گفته‌های «طالب نحوی مقدم» از اعضای مدیریت انجمن «ژیانەوە» شهر مریوان از گسترش اعتیاد در میان دانش آموزان و مدارس و فزونی یافتن معضل اعتیاد بە سیگار، قلیان، قرص‌های روان‌گردان و دیگر مواد مخدر خبر داد. نام بردە ضمن تأسف از گسترش و سهولت در دستیابی بە مخدرات ابراز نگرانی کرد.
مدیر یکی از مدارس چرداول باسیم کابلِ برق، دانش آموزان را مورد شکنجه و آزار و اذیت قرار می‌دهد. روز ۲۶ مهرماه تصاویر تنبیه تعدادی دانش‌آموز یکی از مدارس شهرستان چرداول منتشرشده است. در این تصاویر آثار تنبیه بدنی شدید مدیر با استفاده از سیم برق بروی بدن دانش آموزان نقش بسته است.
(۲۶ مهر), اعلاميه فروش جنین متولد نشدە بر درودیوار شهر مهاباد نقش بسته است و از سوی دیگر دور انداختن جنین و نوزاد تازە متولد شدە نيز معضلى ديگر است. نوزادى در سطل آشغال‌های شهر قروه يافت شده است. فقر و تنگدستی دلیل مبرهن این پدیده‌ها در شرق کوردستان است.
نوجوانانِ دانش‌آموز کورد در شرق کوردستان، طی سال تحصیلی از آموزش‌وپرورش به زبان خود منع گشته و هیچ‌گاه ماده ۱۵ قانون اساسی در جغرافیای ایران، برای دیگر ملیت‌ها به اجر ا گذاشته نشده است.
سیستم حکومت اسلامی ایران در ادامه فرهنگ نظامی‌گری و نهادینه کردن برنامه‌های فکری، عقیدتی، دینی و مذهبی خود بر کودکان، اقدام به اعزام دانش آموزان کورد به مناطق جنگی می‌نمایند. روز شنبه ۲۹ مهرماه، ۱۵۸ نفر از دانش آموزان دختر شهرستان بانه به مناطق عملیاتی و جنگی «سیران بند بانه و باشگاه افسران و تپه الله‌اکبر سنه» اعزام شدند و در رزمایشی به نام «شب‌های آسمانی» شرکت کردند. در ۲۵ مهرماه امسال، ۲۸۰ دانش‌آموز از شهر سنه به مناطق عملیاتی اعزام‌شده بودند.
یک کودک بد سرپرست کورد به دلیل تعلل اداره‌ی بهزیستی جان خود را از دست داد. علی‌اکبری مسئول خیرین دانشجویی «امام علی» در کرماشان در نشست سمن‌های فعال این استان با اعضای کارگروه و مرجع ملی حقوق کودک که روز یکشنبه برگزار شد. از مرگ یک کودک بد سرپرست به علت تعلل مسئولان بهزیستی خبر داد.
مدرسه‌های روستاهای توابع شهر چرداول «هلیلان، زردلان، روستای پیاز آباد» ازنظر بهداشت سرویس‌های بهداشتی قابل‌استفاده نبوده و این مشکلاتی را برای دانش آموزان ای روستاها به وجود آورده است.
یکم آبان ماه در پی آزار جنسی سرایدار مدرسه راه شهدای اسلام‌آباد اورمیه به یک دختربچه کلاس ششم ابتدایی خانواده این دختربچه و اهالی روستا مقابل مدرسه اقدام به تجمع اعتراضی نمودند.
روز گذشته والدین این دانش‌آموز از سرایدار مدرسه شکایت کرده بودند در شکایت عنوان‌شده بود سرایدار مدرسه، فرزند آن‌ها را در آغوش گرفته و به حریم شخصی وی تجاوز کرده است.
باگذشت حدود ۴۰ سال از حاکمیت جمهوری اسلامی، هنوز هم بسیاری از مناطق محروم جغرافیایی سیاسی ایران، از جملە استان‌های شرق کوردستان از امکانات رفاهی و آموزشی، خصوصاً در بخش آموزش محروم هستند و سالانە شمار زیادی از کودکان به دلیل نبود امکانات آموزشی و دور بودن مدارس از محل زندگی و هزینه زیاد خواندن و نوشتن مجبور به ترک تحصیل می‌شوند. در یک فرم درخواست کمک اجباری که از سوی انجمن اولیا و مربیان یک مدرسه به جمعیت حقوق بشر کوردستان رسید. از خانواده محصلان تقاضای کمک به مدرسه شده است؛ و تأکید نموده‌اند باید وجه پرداخت شود.
زنان
روز شنبه ۲۲ مهرماه دختر ۱۶ ساله‌ی مریوانی اهل روستای (تاز آباد طفلی) بعد از هفده روز در کما بودن جان خود را از دست داد. در تماسی که یکی از اعضای خانواده «سیران برایی» با جمعیت حقوق بشر کوردستان داشتند. از ازدواج اجباری وی در سن ۱۴ سالگی و بچه‌دار شدنش در ۱۵ سالگی گفتند. ایشان اظهار نمودند که خواهرشان با اعمال فشار خانواده در کودکی مجبور به ازدواج شده و طی بیش از دو سال گذشته حق ارتباط با ما را نداشته است.
خودکشی و قتل ناموسی
یک دختر جوان ١٨ سالە با هویت «نگین» از عشایر منطقە دالاهو در اطراف روستای «مسکین آباد» روانسر در شرق کوردستان بە وسیله اسلحه شکاری به زندگی خود پایان داد.
در تاريخ ١٥ مهر ١٣٩٦ شمسي، زنى در شهر سقز از راه خودسوزى جانش را از دست داد. در گزارش رسيده، هنوز علت خودسوزى مشخص نيست، ولى مشخص كه «فرميسك احمدزاده» نام داشته و متأهل و داراى ٢ فرزند بوده است.
مهرماه ۱۳۹٦ خورشیدی در شهر بجنورد (خوراسان) در شرق کردستان شخصی در یک اقدام، زنی را بە وسیله بنزین بە آتش کشید.
روز چهارشنبه ۲۶ مهرماه سال جاری، یک پزشک زن به نام «آرزو قبادی» به‌وسیله خوردن قرص به زندگی‌اش پایان داد.
روز چهارشنبه ٢٦ مهرماه سال ١٣٩٦ شمسي، يك زن جوان با هويت «سونيا» اهل روستاى «كيله گلان» بخش موچش و ساكن شهرك پرديس شهر سنه از شرق كوردستان با حلق‌آویز كردن خود در پارك آبيدر شهر سنه به زندگى خود پايان داد.
جمعه‌شب ٢٨ مهرماه سال ١٣٩٦ شمسي، چند روز پيش يك زن به نام «فانوس عزيزى» اقدام به خودسوزى خود كرد و به دليل سوختگى شديد در بيمارستان شهر پاوه جان خود را از دست داد.
مذهبی
در راستای فشارهای بر مردم یارسان در شرق کوردستان، نیروهای امنیتی در شهر صحنە از توابع کرماشان، اقدام بە تخریب مقبرەهای مقدس یارسانیان این شهرستان نمودند و بە مردم اجازەی بازسازی آرامگاە و سنگ‌قبرهای مذکور را نمی‌دهند.
در ادامه سياست فشار و تبعيض و ضدیت اقلیت‌های دينى و مذهبى در ایران، نيروهاى امنيتى جمهورى اسلامى ايران با مراجعە به محل کسب‌وکار شهروندان بهایی در اورمیه شرق کوردستان بدون هیچ حکم قضایی اقدام بە پلمپ محل کسب آنان کردند.
در مدت يك ماه گذشته بيش از ٥٠ محل کسب شهروندان بهایی پلمپ کردە و با این کار راه کسب‌وکار را از آنان گرفته‌اند.
بيشترين پلمپ در محله‌های چهارراه سيروس، دروازه مهاباد، شيخ شلتوت، شيخ تپه و مركز شهر كه شهروندان بهایی در آن زندگى می‌کنند اجراشده است.
موارد دیگر
روز شنبه ۲۲ مهرماه ۱۳۹۶ خانوادەهای ۲ کولبر کشتە شدەی شهرستان بانە کە ماە گذشتە با شلیک مستقیم نیروهای جمهوری اسلامی ایران بە قتل رسیدە بودند، جلو دادگاە نظامی بانە جهت ابراز نارضایتی تجمع نمودند.
روز يكشنبه ٢٣ مهرماه، شهروندان كورد در سرپل ذهاب در اعتراض به ضبط اجناس يك کاسب‌کار كورد با نيروهاى نظامى جمهورى اسلامى درگير شدند. درنتیجه تعقيب و گريز يك کاسب‌کار كورد اهل روستاى «الياسي» ميان شهروندان روستاى «جابرى» و نيروهاى نظامى درگيرى روى داد.
میزان مرگومیر معتادها در شرق کوردستان و ایران افزایش ۱۰ درصدی داشتە است، حداکثر مرگومیر موارد حاد باید بین ۳۰ تا ۵۰ درصد باشد، درحالی‌که مرگومیر مصرف‌کنندگان حاد در ایران رقم ۶۳ درصد را نشان می‌دهد.
در پایان جمعیت حقوق بشر کوردستان از مردم شرق کوردستان می‌خواهد کە در احقاق حقوق خود کوشا وسعی نمایند هرگونە تبعیض و نابرابری را کە از جانب جمهوری اسلامی ایران به آن‌ها روا داشته می‌شود را بە گوش جهانیان برسانند.
جمعیت حقوق بشر كوردستان
