گزارش آماری _ تفصیلی نقض حقوق بشر در شرق کوردستان «دسامبر ۲۰۱۷ »

این گزارش وضعیت حقوق بشر در ماه دسامبر سال ۲۰۱۷ مصادف با جمعه ۱۰ آذر ماه تا یک‌شنبه ۱۰ دی ماه سال ۱۳۹۶ خورشیدی، در شرق کوردستان است که به کوشش جمعیت حقوق بشر کوردستان با استناد به گزارش‌های متعدد این سازمان حقوق بشری گردآوری‌شده است. شایان‌ذکر است این گزارش به دلیل عدم اجازه حکومت ایران به سازمان‌ها و گروه‌های حقوق بشری گزارش کاملی نیست و تنها بخشی از نقض سامانمند حقوق بشر در شرق کوردستان را به تصویر می‌کشد.

حکومت جمهوری اسلامی ایران با بازداشت شهروندان کورد توسط نیروهای امنیتی و انتظامی با نقض حقوق مدنی و سیاسی، نقض آزادی عقیده و بیان، نقض حق حیات و امنیت شخصی، تبعیض‌های حکومتی، هتک حرمت شهروندان و همچنین شکنجه زندانیان سیاسی و نادیده گرفتن حقوق بنیادین زندانیان سیاسی، ماه موردبررسی را به پایان رساند.

طبق ماده ١٩ اعلامیه جهانی حقوق بشر هر فردی حق آزادی عقیده و بیان دارد. همین‌طور دربند یکم ماده ۹ میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی آمده است: هر کس حق آزادی و امنیت شخصی دارد: هیچ‌کس را نمی‌توان بە مناسبت عقایدش مورد مزاحمت و ترس قرارداد.

بند دوم ماده ١٩ می‌افزاید: هر کس حق آزادی بیان دارد: این حق شامل آزادی تفحص و تحصیل و اشاعه اطلاعات و افکار از هر قبیل بدون توجه به سرحدات خواه شفاهاً یا به‌صورت نوشته یا چاپ یا به‌صورت هنری یا به هر وسیله دیگر به انتخاب خود است.

همچنین در مادهٔ ٢٢ آمدە است کە هرکسی به‌عنوان عضوی از جامعه حق دارد از امنیت اجتماعی برخوردار بوده و از راه کوشش در سطح ملی و همیاری بین‌المللی با سازمان‌دهی منابع هر مملکت، حقوق سلب ناپذیر اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی خویش را برای حفظ حیثیت و رشد آزادانه شخصیت خویش، به دست آورد؛ و طبق ماده ۵ هیچ‌کس را نمی‌توان شکنجه کرد یا مورد عقوبت یا روش وحشیانه و غیرانسانی یا اهانت‌آمیز قرارداد.

مطابق با کنوانسیون‌های به رسمیت شناخته‌شده جهانی در رابطه با حقوق بشر و حقوق سیاسی و اجتماعی اجتماع‌های بشری، هر فرد و جامعه‌ای حق دارد حقوق سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی خود را مطالبه و جهت احقاق آن تلاش نماید، هیچ جماعت یا گروهی برتر بر دیگری نیست و همه باید از حقوق طبیعی و به رسمیت شناخته‌شده بهره‌مند شوند.

اعدام

متأسفانه در این ماه توسط حکومت جمهوری اسلامی یک زندانی کورد که هویت آنان مشخص گردیده اعدام شد که خبرهای آن منعکس‌شده است؛ اما طبق گزارش‌های رسیده به جمعیت حقوق بشر کوردستان، گاهی زندانیان کورد به جرائم متفاوت در زندان‌های ایران اعدام‌شده که این اعدام‌ها رسانه‌ای نمی‌شود و حکومت جمهوری اسلامی ایران این اعدام‌ها را اعلام نمی‌کند.

٢٠ آذرماه ۱۳۹۶ شمسى، در زندان ديزل آباد كرماشان ۵ زندانى اعدام شدند، بر اساس گزارش رسيده اتهام اين اعداميان قتل بوده و تنها هويت يكى از آن‌ها به نام «كاوس آشورى» مشخص‌شده است.

روز پنج‌شنبه ۲۳ آذرماه سال ۱۳۹۶ یک زندانی محکوم‌به قصاص بانام «هادى اسد لو» فرزند سیف على اهل روستاى امیر بیگ از توابع شهر خوی درملأعام به دار آویخته شد. هادی اسد لو سال ۱۳۹۱ با ضربات چاقو مرتکب قتل شهروندی ۲۳ ساله شده بود؛ که امروز صبح با حضور اولیای دم در مکان انجام قتل به دار آویخته شد.

سی آذرماه، یک شهروند کورد در زندان رجایی شهر کرج به دار آویخته شد، نیما اسماعیلیان از شهروندان کرماشانی در شرق کوردستان، متهم شده بود که خردادماه سال ۸۶ ستوان دوم ستار فرید – مأمور ۲۸ ساله پلیس را در یک نزاع به قتل رسانده است.

روز سەشنبە ٢٨ آذر، دیوان عالی کشور ایران حکم اعدام «محمد کلهر» جوان بروجردی را تائید کردە و احتمال اجراشدن این حکم بالقوە است. محمد کلهر کە اکنون ١٨ سال دارد و سە سال پیش و در سن 15 سالگی بە اتهام قتل معلم خود بازداشت و سپس بە حکم «قصاص» محکوم گردید.

زندان و بازداشت

«بازداشت، احضار، صدور حکم، پرونده‌سازی، تهدید، نقض حقوق زندانیان»

نویسنده و شاعر کورد «علی‌رضا سپاهی لائین» در شهر کلات نادر در خراسان رضوی از سوی دادگاه انقلاب احضار و بازداشت ‌شد.

جمعه ۱۰ آذر، فعال مدنى كورد به نام «زاگرس مرادى» ساكن شهر سنه بيش از یک هفته است كه از سوى نيروهاى اداره اطلاعات جمهورى اسلامى ايران بازداشت‌شده، علی‌رغم پیگیری‌های خانواده نامبرده ولى اداره اطلاعات از هرگونه پاسخى خوددارى می‌کنند.

افشین حسین پناهی از سوی اداره‌ی اطلاعات با اعمال شدیدترین نوع شکنجه‌ها روبه‌رو گشته است. دراین‌باره امجد حسین پناهی برادر افشین بیان داشته است که؛ «افشین از سوی اداره اطلاعات با شدیدترین شکنجه‌ها روبرو گشته و بدین دلیل صدمات جدی بر وی وارد گشته وی افزود که اداره اطلاعات از نامبرده را به برق وصل کرده و تمام ناخن‌هایش را کشیده‌اند و خواسته‌اند که علیه خانواده خود در مقابل دوربین حرف بزند که افشین از انجام چنین کاری سر باز زده و در اثر شکنجه قسمتی از سر وی در اثر برق‌گرفتگی سوخته و همچنین از ناحیه زانو و کمر دچار آسیب‌دیدگی جدی شده است که بااین‌حال از انتقال وی به مراکز درمانی برای رسیدگی پزشکی خودداری شده است.»

زندانى سياسي كورد به نام «سيد سامى حسينى» در زندان چوبين قزوين به دليل منع ارتباط با خانواده‌اش از سوى مسئولين زندان از مورخ پنجم آذرماه سال ۱۳۹۶ شمسی دست به اعتصاب غذا زد.

در تاريخ ١١ آذرماه سال ١٣٩٦ شمسي، ٣ نفر شهروند بهائى «سهيلا شادابى، نغمه شادابى و فرزانه امينى» ساكن شهر كرماشان ازسوى نيروهاى امنيتى جمهورى اسلامى ايران بازداشت شدند.

زندانی سیاسی کورد «سیامک اشرفی» پس از گذشت ۶ روز از اعتصاب تَر، روز سه‌شنبه ۷ آذرماه در زندان مرکزی اورمیه با دوختن لبان خود اقدام به اعتصاب غذای خشک نموده است. اعتصاب غذای این زندانی به دلیل امتناع مسئولین از درخواست انتقال وی به بند زندانیان سیاسی بوده است.

یک زندانی کورد در شهر سقز بانام «هیوا حسینی» در اعتراض به اتهامات وارده، بیست روز است که در اعتصاب غذا به سر می‌برد. نامبرده تمامی اتهامات وارده را ساختگی دانسته و مدعی است که در زمان رویداد اتهامات وارده در شهر سقز نبوده، اما قاضی با استناد بر سوءپیشینه وی و بابی توجهی به گفته‌های نامبرده وی را به زندان محکوم می‌کند.

روز پنجشنبه ٩ آذرماه سال ۱۳۹۶ شمسی، دو شهروند کورد به نام‌های «تحسين دادرسی» معروف به «تحسين سردوشی» و «آرام نیک‌پی» در یک كمينى كه توسط نيروهاى امنيتى و اطلاعاتى جمهورى اسلامى ايران با پوشش لباس شخصى در استاديوم شهر مريوان برای آن‌ها كار گذاشته‌شده بودند پس از یک درگيرى طولانى، با استفاده از سلاح آن‌ها را زخمى و بازداشت می‌کنند.

روز يكشنبه ١٢ آذر ۱۳۹۶ شمسي، یک فعال كارگرى به نام «محمد كريمى» توسط نيروهاى جمهورى اسلامى ايران در منزل خود در شهر بوكان بازداشت شد به همين منظور براى گذراندن سه سال محکومیتش كه پیش‌تر در دادگاه انقلاب جمهورى اسلامى ايران در شهر مهاباد محکوم‌شده بود.

روز شنبه ۱۱ آذرماه نیروهای امنیتی وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی ایران در کرماشان، به منزل شخصی یک شهروند بهایی بنام برهان تبیانیان مراجعه کرده و درحالی‌که این شهروند در منزل خود حضور نداشت نیروهای امنیتی اقدام به تفتیش منزل و ضبط لوازم شخصی  این شهروند بهایی کردند. نیروهای امنیتی  پس از تفتیش خانه و ضبط لوازم شخصی  با آقای برهان تبیانیان تماس گرفتند و از او خواستند به دفتر وزارت اطلاعات در این شهر مراجعه کند. آقای تبیانیان روز یکشنبه به دفتر وزارت اطلاعات مراجعه کرده و اکنون در بازداشت بسر می‌برد.

روز سەشنبه ۱۴ آذرماه ۱۳۹۶ خورشیدی نیروهای امنیتی جمهوری اسلامی ایران روستای (جلیزی) در استان ایلام در شرق کوردستان را محاصره کرده و با حمله به این روستا، تمامی مردهای روستا را بازداشت می‌کنند و تنها برخی از مردان این روستا به روستاهای اطراف فرار کرده و قادر به نجات خود بوده‌اند. نام جمعی از بازداشتی‌ها ازاین‌قرار است:
طرفایه جلیزی-حسنه جلیزی-حمیده صرحی جلیزی-حمیده چعباوی-جاسم جلیزی و همسرش-سید شبیب الحایی-نوعه جلیزی-ابو عباس جلیزی-زغیر جلیزی-صباح جلیزی-سید سباهی، چهار تن از زنان بازداشت‌شده در تاریخ ۱۴ آذر به زندان ایلام انتقال داده شدند.

یک زندانی سیاسی کورد «شاكر باقى» اهل شهر وان شمال کوردستان بعد از ده سال محبوسیت هم‌اکنون در وضعیت وخیم جسمانی قرار داشته و از درمان وی امتناع می‌شود.

نویسنده و روزنامه‌نگار کورد «علی‌رضا سپاهی لائین» که در روز پنج‌شنبه ۹ آذر توسط نیروهای امنیتی بازداشت شد، در اعتراض به بازداشت غیرقانونی وی دست به اعتصاب غذای خشک زد.

چهارشنبه مورخه «۱۵ آذرماه» ۱۳۹۶ خورشیدی سه شهروند کورد، اهل «صاحب» از توابع سقز با اسامی «فؤاد صاحبی، فریدون صاحبی و پیمان شریفی» به دلایل نامعلومی توسط نیروهای اطلاعاتی وابسته به حفاظت اطلاعات سپاه بازداشت و به مکان نامعلومی منتقل شدند.

روز پنجشنبه ١٦ آذرماه ١٣٩٦ خورشیدی يك زندانى سياسى كورد محکوم‌به اعدام به نام «كمال حسن رمضان» دوباره به زندان مركزى اورميه در شرق كوردستان بازگردانده شد. نامبرده روز هفتم آذرماه که از زندان مركزى اورميه به بازداشتگاه اطلاعات سپاه اورميه منتقل‌شده بود، دوباره به زندان مركزى اورميه بازگردانده شد.

دادگاه عمومی جمهوری اسلامی ایران در شهر سقز از توابع استان سنه حکم ۵۰ ضربه شلاق را برای یک زن فعال کورد بانام (زمانه زیوی) در نظر گرفت، به اتهام مشارکت در تجمع‌های حمایتی از همه‌پرسی استقلال در شهر سقز.

رامین حسین پناهی فعال سیاسی کورد در اعتراض به وضعیت نامشخص خود و بلاتکلیفی و عدم انتقال به زندان مرکزی، در زندان اداره‌ی اطلاعات جمهوری اسلامی ایران در شهر سنه از چهارده آذرماه سال ۱۳۹۶ دست به اعتصاب غذا زد.

روز دوشنبه ۲۰ آذرماه سال ۱۳۹۶ خورشید فعال کارگری کورد اهل سنه از سوی وزارت اطلاعت جمهوری اسلامی ایران در این شهر طی یک تماس تلفنی به اینم اداره احضار شد. محمد عزیزی باید روز سه‌شنبه رأس ساعت ۹ خود را به اداره اطلاعات شهر سنه معرفی کند.

روز ٢١ آذرماه سال ١٣٩٦ شمسي براى سومين بار «جمال يوسفى» به اداره اطلاعات شهر سنه احضار و از وى خواسته شد كه روز چهارشنبه ٢٢ آذرماه ساعت ٩ صبح خود را به اين اداره معرفى كند.

یک شهروند کورد اهل مهاباد بانام «کیوان علیالی» روز سه‌شنبه ۲۱ آذرماه سال جاری در میدان «منگوران» این شهر از سوی نیروهای وزارت اطلاعات مورد ضرب و شتم شدید قرارگرفته و بعداً بازداشت و به مکان نامشخصی انتقال داده شد.

چهارشنبه مورخه «۲۲ آذرماه» ۱۳۹۶, دو شهروند کورد که پیش‌تر به اتهام اخلال در نظم عمومی و تجمعات پس از مرگ مشکوک «فریناز خسروانی» به حبس محکوم‌شده بودند، جهت اجرای حکم به زندان مهاباد منتقل شدند. هویت این دو شهروند «سهیلا زبیری ۴۶ ساله به ۲۴ ماه زندان و صفا حسن‌پور ۱۸ ساله به اتهام مشابه به ۶ ماه حبس» محکوم‌شده بودند.

پس از نزدیک به یازده سال حبس، دادگاه انقلاب جمهوری اسلامی ایران در سنه پرونده حبیب‌الله لطیفی زندانی سیاسی کورد را مورد بازبینی قرار داده و حکم اعدام وی به حبس ابد تقلیل یافت.

شعبه یک دادسرای نظامی جمهوری اسلامی در اورمیه سه زندانی سیاسی کورد به نام‌های محمدامین (امیر) پیغامی را به چهار سال حبس، فاروق شارویرانی را به چهار سال زندان و طاهر خورشیدی را به هفت سال حبس در یک پرونده مشترک توأم با تبعید به زندان کرمان محکوم کرده است.

چهارشنبه ۲۲ آذرماه، یک فعال مدنی کورد به نام مسعود محمدی از سوی نیروهای اداره‌ی اطلاعات جمهوری اسلامی ایران در سنه احضار و مورد بازجویی قرار گرفت.

چندین تن از فعالان مدنی شهر سنه به نام‌های «توفیق علی پناه، حبیب‌الله کریمی، احمد قمری، جمال یوسفی و اکبر گویلی» و یک فعال کارگری بانام «محمد عزیزی» به اداره‌ی اطلاعت احضار و مورد بازجویی و تهدید قرارگرفته بودند.

فعال کارگری کورد مظفر صالح‌نیا روز ۲۲ آذر، ابلاغیه‌ای از سوی دادسرای انقلاب جمهوری اسلامی ایران در سنه دریافت کرده که طبق آن باید ظرف مدت ده روز از تاریخ ابلاغ، در شعبه‌ی چهارم بازپرسی حضور یابد.

شهروند کورد و فعال مدنی «کبری خالندی» توسط دستگاه قضایی به دو ماه و نیم حبس محکوم شد. وی پیشتر در جریان اعتراضات مردمی بانه نسبت به کشتار کولبران، بازداشت و سپس با قرار وثیقه ۵۰ میلیونی آزادشده بود.

۲۳ آذرماه «لقمان کریمی» اهل روستای گوشخانی از توابع سولاوا «سروآباد» در شرق کوردستان توسط نیروهای امنیتی جمهوری اسلامی ایران در شرق کوردستان در منزل خود بازداشت و بە مکان نامعلومی انتقال دادە شد.

۲۵ آذرماه سال ۱۳۹۶ خورشیدی نیروهای اداره‌ی اطلاعات جمهوری اسلامی ایران در شهر ایلام یک شاعر کورد را به نام حسین باقری در منزل شخصی خود بازداشت نمودند.

روز سه‌شنبه ۲۸ آذر سال ۱۳۹۶ خورشیدی دو فعال مدنی کورد اهل شهر سنه به نام‌های «مادح فتحی و شهرام فرهادی», پس از دو روز انتقال به زندان مرکزی جمهوری اسلامی ایران در شهر سنه مجدداً به اداره‌ی اطلاعات بازگردانده شدند.

از سوی دادگاه انقلاب جمهوری اسلامی ایران در مهاباد دو تن از فعالان مدنی کورد بانام‌های «مصطفی ابوبکری به ۹ ماه حبس و پویا عادل خانی به دو ماه زندان» محکوم شدند. این دو فعال مدنی در شهریورماه امسال به اتهام انتشار فراخوان به‌منظور تجمع اعتراضی علیه کشتار کولبران بازداشت‌شده بودند.

۲۸ آذرماه، چهار فعال محیط زیستی به نام‌های مهدی بابایی، غفور خسروی، اسماعیل شُکری و فرشاد احمدی توسط مأمورین وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی ایران در این شهر بازداشت و به مکان نامعلومی انتقال داده شدند.

یک شهروند بوکانی بانام «صلاح حاجی رسولی» بعد از یورش نیروهای حفاظت اطلاعات در روستای «آلی کندی» از توابع این شهرستان بازداشت‌شده و به مکان نامعلومی منتقل‌شده است.

در روز ۲۲ آذرماه سال جاری فردی بانام «نظیر آبادی» اهل اسلام‌آباد غرب در استان  کرماشان از سوی نیروهای امنیتی بازداشت‌شده است. علت بازداشت نظیر آبادی، تهیه فیلم کوتاه در مورد برخورد ناخوشایند مسئولین با ارباب‌رجوع در ادارات عنوان‌شده است، در این رابطه نظیر آبادی را به فیلم‌برداری از اماکن امنیتی و همکاری با احزاب اپوزیسیون کوردستانی متهم کرده اند.

یک روحانی کورد امام جماعت و خطیب مسجد روستای (کوپیچ سفلی) از توابع شهر بانه بانام «محمد ادیبی» به درخواست اداره اطلاعات این شهرستان به دادگاه ویژه روحانیون در شهر همدان احضار شد.

از دو ماه گذشته تا كنون يك فعال فرهنگى، مدنى و زيست محيطى كورد به نام «نعيم محمد پور» اهل روستاى «تنگيسر» از منطقه موچش حومه کامیاران بازداشت شده است.

یک روزنامه نگار کورد اهل کرماشان به نام ارژنگ زرگوش برای بار دوم به اداره اطلاعات سپاه شهر کرماشان احضار شده و مورد پرس و جو قرار می گیرد.

دوم دی‌ماه سال ١٣٩٦ شمسی يك فعال كارگرى شهر سقز به نام «عزت نصرى» در ميدان مادر اين شهر از سوى نيروهاى امنيتى (لباس شخصى) جمهورى اسلامى ايران بازداشت و به بازداشتگاه اداره‌ی اطلاعات منتقل شد.

در تاریخ ۲۲ آبان ماه سال جاری سه تن از اهالی روستای توریور از توابع شهر سنه با نام های «آرام و بهنام علی رضایی» و یک جوان دیگر به نام «فاتح حاجی احمدی» توسط نیروهای امنیتی جمهوری اسلامی ایران بازداشت شدند.

۷ دی ۱۳۹۶، یک هنرمند کورد اهل شهر اورمیه به نام پیمان میرزازاده، از سوی نیروهای امنیتی بازداشت شده و به مکان نامعلومی انتقال داده شده است

کارگران و اصناف
پس از اخراج بیش از ۱۵۰ کارگر شهرداری مریوان بدون پرداخت معوقه‌های مزدی‌شان. پنج‌شنبه ۹ آذر، شهردار شهر مریوان در مصاحبه خبری خود در ارتباط با تعدیل نیروهای شهرداری بیان کردە است: دلیل بیکاری کارگران شهرداری تغییر فصل و برودت و سرما می باشد و این طبیعی است.

آمار بيكارى در ميان جوانان استان سنه از شرق كوردستان افزایش‌یافته  درحالی‌که در تابستان امسال و  بر اساس آمار رسمى جمهورى اسلامى ايران ۲۹٪؜ جوانان ۱۵ تا ۲۹ سال بيكار و اين آمار نسبت به ميانگين آمار كل جغرافياى ايران  ۶٪؜ بيشتر است.

کارگران شهرداری مهاباد بیش از پنج ماە متوالی است کە هیچگونە حقوق و مزایایی دریافت نکردەاند، باوجود اعتراضات گستردە کارگران مسئولان شهرداری مهاباد کارگران را ناچارکردەاند کە به سرکارهای خودبازگشتە وتهدید کردەاند کە در غیر این صورت از کار اخراج خواهند شد. شهرداری مهاباد تمام هزینەهای برگزاری مراسمات سپاه این شهر را تقبل کرده ولی قادر به پرداخت دستمزد کارگرانش نمی باشد!

روز سه‌شنبه ۱۴ آذرماه ۱۳۹۶ خورشیدی دو کارگر در روستای ملاکندی پلدشت از توابع استان اورمیه براثر خفگی جان خود را از دست دادند. به گفته سلیمان بایرامی سرپرست هنگ مرزی پلدشت: این دو کارگر در اثر دود حاصل از سوزاندن چوب دچار خفگی شده‌اند

٢٥ آذرماه سال ١٣٩٦ شمسي، جمعى از كارگران كارخانه «پروفيل اورميه» در شهر اورميه از شرق كوردستان به دليل پرداخت نشدن مطالبات و دستمزدهاى معوقه خود در مقابل ساختمان استاندارى استان اورميه دست به تجمع اعتراضى زدند.

٣٠ آذرماه سال ١٣٩٦ شمسي، سه كارگر كورد با مشخصات: «بنيامين گل محمدى فرزند طاهر، اهل روستاى دشوان از توابع شهر سلماس، محمد زيدى فرزند نظام الدين اهل روستاى پته وير از توابع شهر سلماس و ابراهيم زيدى فرزند سيف الدين اهل روستاى پته وير سلماس» بر اثر گازگرفتگى در يكى از كارگاههاى صنعتى سياه سنگ پرديس تهران جانباختند و علت مرگ اين كارگران مسموميت بر اثر گاز شهرى و بخارى اعلام شده است.

مركز آمار ايران، نرخ بيكارى زنان شهرى ١٥ تا ٢٤ سال را در استان سنه ٧٨.٦٪؜ اعلام نموده و از بيكارى ٦٩.٤٪؜ زنان شهرى ١٥ تا ٢٩ سال در استان خبر داد.

٦ دى ماه سال ١٣٩٦ شمسي، جمعى از كارگران شهردارى شهر مريوان از شرق كوردستان به دليل مطالبات مزدی پرداخت نشده چندین ماهه، دست به اعتراض جمعى در مقابل شهردارى اين شهر زدند.

کولبران و کاسبکاران

روز شنبه ٤ آذرماه سال ١٣٩٦ شمسي، گشت نيروى انتظامى شهر بيجار با تعقيب يك خودرو يك كاسبكار كورد سقزى در جاده ديواندره به بيجار موجب كشته شدن دو سرنشين اين خودرو شد. این كاسبكار كورد به نام عطا محمدزاده همراه با همسرش صغرى تيمورى ساكن محله شهرك گولان شهر سقز از شرق كوردستان در جريان تعقيب خودرو كه حامل دستگاه رسيور ماهواره بود و در خلاف جهت درصدد فرار از دست مأموران بوده دچار تصادف شد و هر دو آن‌ها در اين حادثه كشته شدند.

براثر آتش مستقیم نیروهای نظامی جمهوری اسلامی ایران در شهر زنجان یک کاسب‌کار کورد اهل شهر سقز به نام «هیوا» به‌شدت مجروح می‌شود، اما از مداوا و بستری او در بیمارستان شهر زنجان توسط نیروهای نظامی جلوگیری می‌شود و در همین شرایط سخت نام‌برده به شهر سنه منتقل می‌شود و در آنجا زیر نظر پزشک قرار می‌گیرد.

در مورخه ۱۲ آذرماه سال جاری، در مرز ماکو در استان اورمیه دو کولبر کورد بانام «نوروز بادپا و سمکو چلپی» از سوی نیروهای نظامی جمهوری اسلامی ایران به‌شدت زخمی شده و به دلیل شدت جراحات سمکو چلپی روانه بیمارستان اورمیه شده وهم اکنون تحت درمان است.

همچنین روز شنبه ۱۱ آذرماه، در اطراف روستای «دولبی» از توابع شهر سردشت یک کولبر کورد به اسم «ابراهیم» از سوی نیروهای نظامی جمهوری اسلامی ایران مورد اصابت گلوله قرارگرفته و زخمی می‌شود.

در ادامه حمله به کولبران کورد؛ در همان روز، نظامیان سپاه پاسداران در نزدیکی روستای «کیمنه» از توابع هورامان، به‌سوی گروهی از کولبران و کاسب‌کاران کورد تیراندازی کرده و در این تیراندازی، برخی از حیوانات باربر کاسب‌کاران تلف‌شده و بار کولبران توقیف می‌شود.

يك كولبر به نام «فرزاد قادرى» ٢٥ ساله اهل روستاى «نيسان» از حومه نوسود در مناطق اورمان استان كرماشان از شرق كوردستان، در روز ٣٠ مهر سال جارى با شليك مستقيم نيروهاى نظامى جمهورى اسلامى ايران در مابين مرز جنوب و شرق كوردستان از ناحيه پا زخمى مى شود و اكنون نامبرده در شرايط جسمانى وخيمى بسر مى برد و احتمال قطع پاى نامبرده زياد است.

غروب ۱۴ آذرماه، در منطقه مرزی «دشت کپران» از توابع سردشت کاروانی از کولبران کورد که موفق به گرفتن حمل بار نشده بودند، بدون هیچ گونه باری در حین بازگشت توسط نیروهای مرزبانی بازداشت شده و مورد ضرب و شتم و بی‌احترامی قرار گرفتند.

روز چهارشنبه ۱۵ آذر سال ۱۳۹۶ شمسي، یک كولبر با هويت «ادريس بایزیدی» فرزند قادر ۲۵ ساله، اهل روستای سنگان از توابع شنو «اشنویه» در شرق كوردستان به دليل سرمازدگى جان خود را از دست داد. نامبرده در كوهستان «شتره» مابين شهر شنو و سيدكان در جنوب كوردستان براثر سرماى شديد اين مناطق كوهستانى جان باخت و امروز جنازه اين كولبر كشف شد.

یک کولبر کورد بانام «سیروان» اهل روستای «آلمانه» از توابع مریوان، براثر سقوط از صخره در منطقه «ته ته» هورامان به‌شدت مجروح و به بیمارستان انتقال داده شد. حال عمومی نامبرده وخیم گزارش‌شده است.

روز شنبه هجده آذرماه ۱۳۹۶ شمسي در روستاى بيتوش منطقه آلان سردشت، گروهى از نيروهاى نظامى جمهورى اسلامى ايران بە فرماندهى سرگرد صمدى، گروهی از کاسب‌کاران كورد را مورد هدف تيراندازى خود قرار می‌دهند كه درنتیجه آن اسب کاسب‌کاران را كشته و اجناس آن‌ها را ضبط می‌کنند. اين نيروها، لاشه نیمه‌جان اين حيوانات بی‌گناه را به دنبال اتومبیل‌های خود كشيده تا كه لاشه اين حيوانات تکه‌تکه شود.

يك كولبر كورد بانام «خدر تابناك» اهل روستاى سينگانى از توابع شهر شنو «اشنویه»، در کوه‌های مرزى اين شهر براثر سرما پاهايش را از دست داد و همچنين دستانش نيز دچار آسیب شديدى شده است.

شنبه ۱۸ آذر ۱۳۹۶ دو کولبر به نام های اسحاق حبیبی و سرور محمدی در حد فاصل روستای سیاناو از توابع مریوان در شرق کوردستان با شلیک مستقیم نیروهای هنگ مرزی ایران زخمی شدند.

٢٥ آذر سال ١٣٩٦ شمسي در مابين روستاهاى بيتوش و مزنى از حومه شهرستان سردشت، نيروهاى سپاه پاسداران كاسبكاران كورد را مورد هدف تيراندازى مستقيم خود قرار مى دهند و دو كاسبكار كورد به نامهاى «محمد بهرامى» و «عثمان أحمدى» به بهانه ى كولبرى کشته می شوند.

سه‌شنبه ۲۸ آذرماه، نیروهای نظامی جمهوری اسلامی ایران در ارتفاعات «کانی خدا» در پیرانشار، گروهی از کولبران کورد را هدف قرار داده و در این گلوله پراکنی یک کولبر کورد به‌شدت زخمی می‌شود. هویت این کولبر کورد «مصطفی خضری ۲۷ ساله، فرزند عثمان» اهل روستانی کوپر پیرانشار احرازشده است که از ناحیه سینه به‌شدت زخمی شده و هم‌اکنون در بیمارستان مهاباد بستری است.

دوشنبه ۲۷ آذرماه سال جاری در محور تکاب_تخت سلیمان یک کاسبکار کورد به نام «کریم سپهری» هدف شلیک مستقیم نیروهای نظامی حکومت ایران قرارگرفته و در پی آن به‌شدت زخمی و به بیمارستان تکاب منتقل‌شد.

پنج‌شنبه٣٠ آذرماه، دو كولبر با مشخصات «مهدى احمد پور» اهل روستای بروشکانی بخش «ننور» بانه  و «کارساز عزيزى» اهل روستاى کیله در مرز ننورِ از سوى نيروهاى نظامى جمهورى اسلامى ايران مورد هدف قرار گرفته و زخمى می‌شوند.

٣٠ آذرماه ١٣٩٦ شمسى در نزديكى روستاى زلى یک كولبر كورد با مشخصات «عادل محمد پور» فرزند ابراهيم اهل روستاى سیاومه در اثر شلیک نيروهاى نظامى جمهورى اسلامى ايران به‌شدت زخمى شد.

چهارم آذرماه سال جاری، یک کولبر کورد به نام «کریم محمودی» توسط نیروهای نظامی جمهوری اسلامی ایران در شهرستان سەولاوا «سروآباد» باشلیک مستقیم نیروهای نظامی جمهوری اسلامی ایران به قتل رسید.

٦ دى ماه سال ١٣٩٦ شمسي، در ادامه كشتار كاسبكاران و كولبران كورد يك كاسبكار به نام «رحمت سليمان زاده» ٣٣ ساله و اهل شهر مهاباد از شرق كوردستان ازسوى نيروهاى انتظامى حكومت جمهورى اسلامى ايران مورد هدف تيراندازى قرار گرفت و جان باخت.

پنجم دى ماه ١٣٩٦ خورشیدی يك كولبر كورد «قادر آزاده» از سوى نيروهاى مرزى ایران در شهر سردشت شرق كوردستان مورد هدف واقع گرديد و زخمى شد.

٩ دى ١٣٩٦ خورشيدى در نزديك مرز شرق و جنوب كوردستان شهر بانه يك كولبر كورد به نام «هادى امينى» با تيراندازى مستقيم نيروهاى نظامى جمهورى اسلامى ايران كشته شد.

مین

دوشنبه ۱۳ آذرماه  ۱۳۹۶ در منطقه عملیاتی قلاویزان شهرستان مرزی مهران سه نفر براثر انفجار مین جان خود را از دست می‌دهند. هر یک از علی عسکر ملک خطایی (حزب الله) ۳۰ ساله، مادر ایشان «شاه زینب تاراج ۵۵ ساله» و خالەی ایشان «رقیه تاراج ۵۰ ساله» در این حادثه جان خود را از دست دادند.

سه شنبه ۲۱ آذرماه، بر اثر انفجار مین در منطقه «بمو» از ناحیه بخش «ازگله» از توابع شهرستان ثلاث باباجانی دو عضو سپاه کشته و زخمی شدند.

پنج شنبه ۲۳ آذرماه یکی از کارکنان مرکز پاکسازی و مین زدایی مناطق مین گذاری شده با نام «یزدان نظری» در حین پاکسازی در منطقه «قلاویزان» مهران در اثر انفجار چاشنی خنثی نشده مین از ناحیه پا مصدوم شد.

در یکی از مناطق سرپل ذهاب کە در حال حاضر محل اسکان چادرهای بیش از ٦٠ خانواده زلزله زدە است مین‌های ضدتانک یافت شدەاست، این مین‌های ضدتانک را دو کودک زلزله زدە در حین بازی در محوطه چادرها پیداکرده‌اند.

دوم دى ماه ١٣٩٦، یک کودك كرماشانى به نام «دانيال خديو» كه از زلزله كرماشان نجات يافته بود و به منطقه چنانه (فكه) حومه ى شهر شوش از استان خوزستان كوچ كرده بودند به دلیل انفجار مین از ناحيه صورت، سينه و پا دچار اسيب ديدگى شديد شد و به بيمارستان شهر شوش منتقل گرديد.

کودکان

دو هزار و ٣٠٠ کودک زیر پنج سال مبتلا به سوء تغذیه، در استان سنه زندگی می‌کنند که این آمار تنها مربوط به افرادی است که به مراکز بهداشتی استان مراجعه کرده و شناسایی شده‌اند؛ و شهر سنه و مريوان در رده هاى اول و دوم اين رتبه بندى را به خود اختصاص داده اند.

تهدیدات ایمنی در مدارس شهرستان‌های استان اورمیه به علت فرسودگی مراکز و مدارس آموزشی جان دانش آموزان را تهدید می‌کند. بر اساس این گزارش‌های، ۳۰ درصد مدارس این استان فرسوده بوده و فاقد ایمنی لازم می‌باشند.

باگذشت پنج سال از حادثه حریق در مدرسه شین‌آباد که در آن دختران دانش‌آموز دچار آسیب شدند، هنوز هیچ اقدام درمانی برای بهبود آسیب‌های وارده به این دانش آموزان انجام‌نشده است.

مدیر مدرسە اسلام آباد اورمیەبە بهانە رعایت نکردن حجاب توسط دانش آموزان دختر اقدام بە قیچی کردن موی دانش آموزان کردە کە این اقدام باعث اعتراض شدید خانوادە دانش آموزان این مدرسە شدە است.

دانش آموزان مقطع ابتدایی دبستان وحدت، واقع در روستای گلدره در بخش هلیلان از توابع استان ایلام که تعداد آن‌ها به ۲۰ نفر می‌رسد از شرایط تحصیلی استاندارد محروم‌اند و در شرایط بسیار سخت و دشوار به خواندن و نوشتن در این مدرسه ادامه می‌دهند. این دانش آموزان از ابتدایی‌ترین امکانات و وسایل گرمایشی و سرمایشی محروم‌اند. یکی دیگر از مشکلات و معضلات پیش روی این دانش آموزان اتاقک‌های درسی این دانش آموزان است که از کانکس تشکیل‌شده است.

خودکشی

روز پنج شنبه ۹ آذر ۱۳۹۶ خورشیدی یک دختر جوان با مشخصات، «شعله زربان» فرزند محمد ساکن شهر سردشت در شرق کوردستان  دست به خودکشی زده و بدین سبب جانش را از دست میدهد. علت خودکشی این دختر جوان مشکلات خانوادگی بیان شده است.

پنج‌شنبه ۱۶ آذر ۱۳۹۶ شمسی، یک مرد ۷۳ ساله اهل مهاباد به دلیل مشکلات خانوادگی دست به خودکشی زد و با به کار بردن طناب خود را آویزان می‌کند و از اینطریق به زندگی خود پایان می‌دهد. هویت این مرد «احمد احمدیان ملقب به احمد شایسته» ساکن خیابان اصحاب سفید از شهر مهاباد، احرازشده است.

چهارشنبه ٢٢ آذرماه سال جاری، يك زن ٢٧ ساله بانام فاميلى كريمى كه مادر دو فرزند است، در ايلام به زندگى خود خاتمه داد.

۲۴ آذر ۱۳۹۶ یک دختر ۱۸ ساله اهل بانه بە نام (نسیم سعیدی) نام پدر رضا سعیدی، به دلیل مشکلات خانوادگی دست به خودکشی زد و از طریق خوردن مقدار زیادی قرص به زندگی خود پایان داد.

۲۴ آذرماه ۱۳۹۶ خورشیدی یک زن فعال مدنی کورد اهل جوانرو بانام «رقیه سعیدی» اقدام به خود کشی کرده است و پس از دو روز بستری در بیمارستان این شهر جان خود را از دست میدهد.

پس از گذشت ٤٠ روز از زلزله در استان كرماشان كه بر اثر ان بيش از ۷۰۰ نفر کشتە و ده ها هزار نفر زخمى برجاى گذاشت، تعدادى از بازماندگان اين حادثه دچار فروپاشي روحى و روانى و برخى نيز اقدام به خودكشى كرده اند. به نقل از شهاب نادرى نماينده منطقه زلزله زده اورامانات، مشكلات در اين مناطق به حالت حاد رسيده و اقدام به خودكشى در اين مناطق آغاز شده و تا به حال با ١٥-١٦ مورد مواجه بوده ايم و از نظر روانشناسى طبق نظر كارشناسان اوضاع روانى مردم حاد است و همين ديروز يك خانم در جوانرود خودكشى كرد و جنازه او هنوز در پزشك قانونى است.

۳ دی ۱۳۹۶ هجری شمسی شخصی به نام احمد فیزی ساکن محله تروەریزه در شهرستان کامیاران خودکشی کرده است. نامبرده متاهل وصاحب دوبچه بودە و به علت بیکاری، ناامیدی وفقر مالی به هدف پایان دادن به زندگی خود را به داخل سد زیویه در کامیاران انداخته و در کامیاران به زندگی خود پایان داده است.

اول دیماه ۱۳۹٦ شمسی فردی بە نام گلمراد عزیزی در منزل شخصی خویش اقدام بە حلق آویز نمودن خود کردە و جانش را از دست دادە است. گلمراد عزیزی عیال وار، دارای ٥ فرزند و در کامیاران از راە دستفروشی امرار معاش می کردە است.

یک شهروند کورد به نام «میثم کریمی» متأهل و دارای یک فرزند، از نجات‌یافتگان زلزله شهر قصر شیرین بر اثر بیکاری، فقر و شرایط سخت و عدم تامین امرار معاش خانواده به دلیل نبود کار و تعطیلی بازارچه مرزی به وسیله طناب دار به زندگی خود خاتمه داد.

۶ ديماه زنى بنام هاجر صادقى ٢٦ ساله اقدام به خودسوزى و جانش را از دست داد. اين زن كه اهل روستاى نيمه كاره از توابع ثلاث باوجانى و نزديك ميرآباد است بعلت اختلافات خانوادگى اقدام به خودسوزى نموده و در نتيجه آن جانش را از دست ميدهد.

محیط‌زیست و بهداشت
سه‌شنبه ۱۴ آذرماه، رئیس مرکز آزمایشگاه‌های محیط‌زیست استان اورمیه در شرق کوردستان اعلام کرد؛ کیفیت آب‌وهوای اورمیه برای افراد و گروه‌های سنی ویژه (کهن‌سالان، کودکان و افرادی که بیماری‌های قلبی و ریوی و …) جامعه ناسالم بوده و دانش آموزان از انجام فعالیت‌های ورزشی در فضای آزاد خودداری نمایند.

روز شنبه ١٨ آذرماه ۱۳۹۶ شمسى، امروز مدارس شهر مهران از شرق كوردستان به دليل افزايش گرد و غبار و آلودگى هوا به تعطيلى كشاند و فعاليت ادارات و بانكها به استثناى مراكز خدمات رسان و إمداد رسان در اين شهر با دو ساعت تأخير فعاليت خود را آغاز مى كنند.

بر اساس استانداردهای جهانی بحران، در شرایط بحرانی در مناطق آسیب‌دیده به ازای هر ۲۰ نفر به حداقل یک توالت و به ازای هر ۵۰ نفر به یک دهنه حمام نیاز است، اما در این مناطق با توجه بە جمعیت سرویس‌های بهداشتی بنا شدە چندین برابر پایین‌تر از حد استاندار بودە کە مشکلاتی از قبیل، آلودگی محیطی، افزایش بیماری‌های عفونتی و پوستی را در بر خواهد داشت که کودکان وزنان از قربانیان اصلی خواهند بود. یکی دیگر از مشکلات حجم بالای حجم بالای زباله در این مناطق است که به دلیل نبود جایگاه و سطل برای جمع‌آوری زباله‌ها در اماکنی که چادرها برپاشده‌اند.

٢ دى ماه سال ١٣٩٦ شمسى، بخش بزرگى از نيزارهاى «درياچه زريبار» شهر مريوان از شرق كوردستان طعمه حريق شد. رئيس محيط زيست شهر مريوان گفته است؛ بخش بزرگى از نيزارهاى درياچه زريبار مريوان به اتش كشيده شده و تا كنون بدليل گستردگى و عدم دسترسى به مكان آتش سوزى هنوز مهار نشده است.

درياچه اورميه از فرم درياچه خارج شده و تبديل به بستر نمك شده و تنها ١٠ درصد از اين درياچه باقى مانده است. طبق گفته هاى بهروز سارى صراف مدير گروه آب وهواشناسي دانشگاه تبريز، تنها تلاش كنونى اداره محيط زيست اورميه جلوگيرى از خيزش نمك است.

امکانات رفاهی

نماینده الیگودرز (محمد خدابخشی) در مجلس اظهار داشت: متاسفانه به شهرستان الیگودرز اهمیت نمی دهند وزیادتر از ۱۰۰ روستای آن راه رفت وآمد ندارند واز امکانات اولیه برای زندگی محروم هستند.

دیگر موارد

روز جمعه ۱۰ آذر ۱۳۹۶ خورشیدی سازمان فرهنگ و ارشاد اسلامی جمهوری اسلامی ایران مانع برگزاری مراسم یادبود محقق و نویسنده کورد «علی‌اشرف درویشیان» در تالار پاسارگاد واقع در شهرک غرب تهران شد.

قدرت خرید خانوارهای شرق کوردستان به شکل چشمگیری کاهش یافته است. مصرف سالانه بسیاری از مواد غذایی از جمله نان، گوشت، برنج، شیر در ده سال گذشته ۳۰ تا ۵۰ درصد کاهش یافته است. قیمت نان با در نظر گرفتن میزان تورم ۱۶۰ درصد گران شده، قیمت شیر ۳۹ درصد، قیمت متوسط قند و شکر ۴۵ درصد و گوشت قرمز و ماهی هم ۱۳ درصد گرانتر شده‌اند. از سال ۱۳۸۶ تا ۱۳۹۵ مصرف ماهی ۴۰ درصد سقوط کرد و مصرف شیر هم ۳۰ درصد پایین آمد. در حال حاضر مصرف این مواد غذایی ۵۰ درصد کاهش یافته است.

امام جماعت شهر تكاب در خطبه هفتگى خود اعلام كرد كه: مردم اين شهر از وضعيت اقتصادى معترض هستند و مردم براى تأمين گذران زندگى با مشكلات زيادى روبرو هستند

استان سنه صدر آمار فروش کلیه ایران را داراست. مدیر انجمن حمایت از بیماران کلیوی گفته است؛ تعداد پرونده افراد متقاضی فروش کلیه در حد نصاب متقاضیان در خواست کلیه میباشند که این مایه تاسف است و گیرندگان کلیه از میان این افراد با شرایط و گروه خونی مناسب فروشنده کلیه را انتخاب مینمایند، وی افزود که ۸۰ درصد این افراد در میانگین سنی در بین نوجوانان ۲۰ تا ۲۵ ساله میباشند و بیشتر این افراد را زنان خانه دار تشکیل میدهند که از ساکنین حاشیه های شهرها میباشند.

با هدف صدور گاز به اروپا و تفاهم بین کشورهای ایران و ترکیه برای ساخت خط لوله، بدون شک زیانهای بسیاری طبیعت بکر شرق کوردستان را مورد هجوم قرار میدهند. این پروژه جدا از اینکه طبیعت و کشت و مزارع را نابود میکند، این بار روستای قلایچی واقع در ۱۲ کیلومتری شمال شرقی بوکان را هدف قرار داده که این امر به تهدیدی جدی برای آثار و اماکن تاریخی تبدیل شده است و مسئولان منطقه ای و حکومی شهرستان بوکان با مرکزیت شهر اورمیه در اوج بی مبالاتی مانع عبور خط لوله «گاز صادراتی» نشده و متاسفانه به نابودی با ارزشترین مکان توریستی و اثر تاریخی موکریان نزدیک میشوند.

عبدالرضا رحمانی فضلی وزیر کشور جمهوری اسلامی ایران در گفتگویی با رسانه‌ها، خواهان سانسور و حذف اخبار مربوط به زلزله شده و اظهار داشته است که نباید نظرات بی‌پرده بیان شوند، ایشان با انتقاد از پوشش خبری زلزله در تهران و کرماشان، خواستار در نظر گرفتن «مصلحت و سیاست اجتماعی» در انتقال واقعیت‌ها در شرایط بحرانی شد.

٦ دى ماه ١٣٩٦ شمسي در شهر زلزله زده سر پل ذهاب از شرق كوردستان شمارى از چادرهاى زلزله زدگان در آتش سوخت.

در جريان اين اعتراضات در شهر درود از توابع استان لرستان ٤ نفر كشته و زخمى شدند. به نقل از خبرهاى رسيده، اسامى اين افراد به ترتيب: «حمزه لشنى، محسن ويرايسى، محمد چوبك و حسين رشنو» و تعدادى ديگر نيز كه هنوز از مشخصات آن‌ها اطلاعى در دست نيست.

در پایان جمعیت حقوق بشر کوردستان از مردم شرق کوردستان می‌خواهد کە در احقاق حقوق خود کوشا وسعی نمایند هرگونە تبعیض و نابرابری را کە از جانب جمهوری اسلامی ایران به آن‌ها روا داشته می‌شود را بە گوش جهانیان برسانند.

جمعیت حقوق بشر كوردستان