گزارش نقض حقوق بشر در شرق کوردستان «ماە اگوست»
این گزارش وضعیت حقوق بشر در ماه اگوست سال ۲۰۱۷ مصادف با سه‌شنبه ۱۰ مرداد تا پنجشنبه ۹ شهریورماه سال ۱۳۹۶ خورشیدی، در شرق کوردستان است که به کوشش جمعیت حقوق بشر کوردستان با استناد به گزارش‌های متعدد این سازمان حقوق بشری گردآوری‌شده است. شایان‌ذکر است این گزارش به دلیل عدم اجازه حکومت ایران به سازمان‌ها و گروه‌های حقوق بشری گزارش کاملی نیست و تنها بخشی از نقض سامانمند حقوق بشر در شرق کوردستان را به تصویر می‌کشد.
حکومت جمهوری اسلامی ایران با بازداشت شهروندان کورد توسط نیروهای امنیتی و انتظامی با نقض حقوق مدنی و سیاسی، نقض آزادی عقیده و بیان، نقض حق حیات و امنیت شخصی، تبعیض‌های حکومتی، هتک حرمت شهروندان و همچنین شکنجه زندانیان سیاسی و نادیده گرفتن حقوق بنیادین زندانیان سیاسی، ماه موردبررسی را به پایان رساند.
طبق ماده ١٩ اعلامیه جهانی حقوق بشر هر فردی حق آزادی عقیده و بیان دارد. همین‌طور دربند یکم ماده ۹ میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی آمده است: هر کس حق آزادی و امنیت شخصی دارد: هیچ‌کس را نمی‌توان بە مناسبت عقایدش مورد مزاحمت و ترس قرارداد.
بند دوم ماده ١٩ می‌افزاید: هر کس حق آزادی بیان دارد: این حق شامل آزادی تفحص و تحصیل و اشاعه اطلاعات و افکار از هر قبیل بدون توجه به سرحدات خواه شفاهاً یا به‌صورت نوشته یا چاپ یا به‌صورت هنری یا به هر وسیله دیگر به انتخاب خود است.
همچنین در مادهٔ ٢٢ آمدە است کە هرکسی به‌عنوان عضوی از جامعه حق دارد از امنیت اجتماعی برخوردار بوده و از راه کوشش در سطح ملی و همیاری بین‌المللی با سازمان‌دهی منابع هر مملکت، حقوق سلب ناپذیر اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی خویش را برای حفظ حیثیت و رشد آزادانه شخصیت خویش، به دست آورد؛ و طبق ماده ۵ هیچ‌کس را نمی‌توان شکنجه کرد یا مورد عقوبت یا روش وحشیانه و غیرانسانی یا اهانت‌آمیز قرارداد.
مطابق با کنوانسیون‌های به رسمیت شناخته‌شده جهانی در رابطه با حقوق بشر و حقوق سیاسی و اجتماعی اجتماع‌های بشری، هر فرد و جامعه‌ای حق دارد حقوق سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی خود را مطالبه و جهت احقاق آن تلاش نماید، هیچ جماعت یا گروهی برتر بر دیگری نیست و همه باید از حقوق طبیعی و به رسمیت شناخته‌شده بهره‌مند شوند.
اعدام
متأسفانه در این ماه توسط حکومت جمهوری اسلامی تعدادی زندانی کورد که هویت آنان مشخص گردیده اعدام شدند که خبرهای آن منعکس‌شده است؛ اما طبق گزارش‌های رسیده به جمعیت حقوق بشر کوردستان، گاهی زندانیان کورد به جرائم متفاوت در زندان‌های ایران اعدام‌شده که این اعدام‌ها رسانه‌ای نمی‌شود و حکومت جمهوری اسلامی ایران این اعدام‌ها را اعلام نمی‌کند.
سحرگاه روز چهارشنبه ۱۱ مرداد ۱۳۹۶، مرتضی رحمانی در زندان مرکزی جمهوری اسلامی ایران در سنە با اتهامات امنیتی اعدام شد.
چهارشنبه ۱۱ مردادماه ۹۶ سه زندانی عقیدتی اهل سنت، کە به اتهام محاربه در سالیان گذشته به اعدام محکوم‌شده بودند، جهت اجرای حکم اعدام به سلول‌های انفرادی منتقل‌شده‌اند.
سه زندانی سیاسی کورد محکوم‌به اعدام؛ از زندانیان منتقل‌شده به سالن ده تهدید به اعدام شدند. لقمان مرادی، زانیار مرادی و هوشنگ رضایی سه زندانی سیاسی کورد محکوم‌به اعدام توسط مسئولین زندان رجایی شهر جهت بە اجرا گذاشتن حکمشان بە اعدام تهدید شدند.
صبح امروز مورخه ۱۳ مردادماه ۱۳۹۶ شمسی، ۲ زندانی جهت اجرای حکم اعدام به سلول‌های انفرادی زندان مرکزی «اورمیه» منتقل شدند. «حسین شاهی» و «سعید پورهرمزی» اسامی این دو نفر است که پیش‌تر به اتهام جرائم مربوط به مواد مخدر به اعدام محکوم‌شده بودند. روز شنبه ۱۴ مردادماه سال جاری، این دو زندانی کورد متهم به جرائم مواد مخدری که روز پیش‌تر جهت اجرای حکم اعدام از بندهای ۱۴ و ۱۵ زندان مرکزی ارومیه در شرق کوردستان به سلول‌های انفرادی منتقل‌شده بودند، اعدام شدند.
امروز ۱۴ مردادماه ۱۳۹۶ شمسی یکی زندانی محبوس در زندان پارسیلون خرم‌آباد، اعدام شد. «حامد قائد رحمت» از متهمان جرائم مربوط به مواد مخدر که در روزهای گذشته به سلول انفرادی جهت حکم اعدام منتقل‌شده بود امروز شنبه حکم اعدامش به اجرا درآمد.
روز دوشنبه ١٦ مردادماه «ابراهيم اريسي» اهل «ميرآباد» شهر بوكان و متهم به قتل عمد كه در زندان بند ٤ زندان مركزى جمهورى اسلامى ايران در اورميه زندانی‌شده بود جهت اجراى حكم اعدام به سلول انفرادى منتقل كرده بودند، امروز ١٧ مردادماه سال ١٣٩٦ شمسي با طناب دار اعدام شد.
روز ۲۴ مردادماه ۱۳۹۶ شمسی، زندانی کورد در زندان مرکزی اورمیه اعدام شد. «خالد امینی» اهل شهرستان مهاباد در شرق کوردستان که به اتهام قتل در زندان مرکزی اورمیه نگهداری می‌شد، سحرگاه امروز حکم اعدامش به اجرا درآمد.
وضعيت محمدعلی طاهرى در ابهام قرار دارد و حکم جديد وى صادر ولى به وى ابلاغ نگرديده است.
«غلامحسين محسنى اژه‌ای» سخنگوى قوه قضائيه روز يكشنبه ٢٩ مرداد از صدور حكم جديد طاهرى خبر داد اما گفت به دلیل قطعى نبودن حكم نمی‌تواند جزئيات آن را اعلام كند. به نقل از وكلاى طاهرى، حكم صادرشده اين زندانى به گفته مقامات غیررسمی، اعدام است.
روز ٤ شهریورماه سال ١٣٩٦ شمسي، پس از چند روز عدم اطلاع از سرنوشت سيد جمال موسوى زندانى سنى مذهب كورد از شرق كوردستان به خانواده نامبرده اطلاع داده شد كه فرزندتان به اتهام محاربه در مورخ ١ شهریورماه در زندان رجائي شهر اعدام و در محلى نامعلوم به خاك سپرده شد.
زندان و بازداشت
«بازداشت، احضار، صدور حکم، پرونده‌سازی، تهدید، نقض حقوق زندانیان»
فاطمه الماسی معلم بازنشسته آموزش‌وپرورش شهر «سقز» مردادماه امسال توسط نیروهای امنیتی جمهوری اسلامی ایران پس از تفتیش منزل و وسایل شخصی ایشان، بازداشت و به مکانی نامعلوم منتقل‌شده بود.
خانم فاطمه الماسی تاکنون در چندین تجمع صنفی معلمان شرکت داشته است و حدود یک ماه قبل نیز به اداره اطلاعات شهرستان سقز احضار و مورد بازجویی قرار گرفت و پس از گذشت ۵ روز از بازداشتش با تودیع وثیقه ۲۵۰ میلیون تومانی از زندان آزادشده است.
در مردادماه ۱۳۹۶ شمسی و ظرف مدت یک هفته ۲ زندانی عادی محبوس دربند دو زندان «میاندوآب» در شرق کوردستان جانشان را از دست دادند. در تاریخ‌های دوم و هفتم مردادماه دو زندانی با اسامی «رضا پور رمضان» و «عادل نقی زاده» که در زندان میاندوآب دوران حبس خود را سپری می‌کردند درحالی‌که نیاز فوری اعزام به مراکز درمانی خارج از زندان را داشتند، به دلیل بی‌توجهی و عدم رسیدگی پزشکی به وضعیتشان، در داخل بندهای زندان جانشان را از دست دادند.
«چنگیز قدم خیری» زندانی سیاسی کورد اهل «سنه» در شرق کوردستان که چند سال پیش به زندان مسجدسلیمان در استان خوزستان تبعیدشده بود، در مورخه ۲ مردادماه ۱۳۹۶ در پی رسیدگی به خواسته‌هایش دست به اعتصاب غذا زده بود که در هشتمین روز اعتصاب غذای خود، در مورخه ۱۰ مردادماه با وعده مسئولین برای رسیدگی به خواسته‌هایش به اعتصاب غذای خود پایان داد.
پس از حمله ۸ مردادماه گارد ویژه زندان‌ها بە زندانیان عقیدتی و سیاسی محبوس در سالن ۱۲ بند ۴ زندان رجایی شهر و انتقال جمعی این زندانیان به سالن ده، تمامی ۵۳ زندانی منتقل‌شده اعلام اعتصاب غذا کردند.
والدین سالخورده حسین پناهی که در پی کسب خبر از وضعیت فرزندان دربندشان بودن، با تهدید و از سویی دیگر وعده دیدار فرزندانشان مجبور به حضور در مقابل دوربین نیروهای امنیتی و بیان مطالبی غیرواقعی شدند. قابل‌ذکر است، سه تن از اعضای خانواده حسین پناهی کماکان در بازداشت نیروهای امنیتی به سر می‌برند.
دادگسترى شهر شوش ۴۰ كارگر شركت كشت و صنعت نيشكر هفت‌تپه را با ارسال احضاريه به دادگاه فراخواند.
به نقل از گزارش رسيده و كپى احضاريه، اين چهل كارگر باسيتو روز يكشنبه ١٥ مرداد ١٣٩٦ ساعت هشت صبح بايد در دادگاه حضور يابند و متهم به تحريك كارگران براى اعتراض شده‌اند و اين اسامى توسط مدیرعامل شركت و با همكارى حراست تهیه‌شده و به دادگسترى ارسال کرده‌اند.
پرونده یک فعال مدنی کورد اهل شهرستان «مریوان» در شرق کوردستان به شعبه ۴ دادگاه تجدیدنظر ارسال‌شده است. «سامان کریمی» فرزند عباس متولد سال ۱۳۶۹ فعال مدنی اهل مریوان که پس از محاکمه به اتهاماتی ازجمله اقدام علیه امنیت ملی، تبلیغ علیه نظام و تشویش افکار عمومی متهم شده بود به ۵ سال حبس تعلیقی از سوی شعبه ۱۰۱ دادگاه انقلاب محکوم و پرونده به شعبه‌ی ۴ تجدیدنظر در شهر «سنه» ارجاع داده‌شده است (حکم بدوی ایشان در دی‌ماه سال ۱۳۹۵ صادرشده بود.)
از مورخه ۱۰ مردادماه ۱۳۹۶ شمسی ۵۳ تن از زندانیان سیاسی زندان رجایی شهر کرج که در یک هفتە اخیر به بند جدید در سالن ده این زندان منتقل‌شده بودند، ارتباطشان با دنیای بیرون و سایر بندهای زندان قطع‌شده است.
«عبدالله عبدالله زاده» فرزند حسن مشهور به عبدالله نیژاوه در مورخه چهارم مردادماه ۱۳۹۶ شمسی به شعبه دوم دادگاه انقلاب شهرستان سردشت احضار شد. وی در شهر «نلاس» از توابع شهر سردشت مشغول کار کشاورزی است که به دلیل فعالیت‌های پسرش «آسو عبدالله زاده» در طول دو سال گذشته برای چندمین بار به دادگاه احضار و مورد بازجویی در مقابل دادستان قرارگرفته است.
۳ زندانی محبوس در زندان اداره اطلاعات «اورمیه» که حدود ۴۰ روز تحت بازجویی بودند به زندان اشنویه منتقل‌شده‌اند. «امید سیده پور»، «یوسف سیده پور» اهل روستای بیژن آباد و «امید عبداللهی» اهل روستای تاج‌الدین آباد از توابع شهر اشنویه اسامی این ۳ زندانی است که به اتهام ارتباط با احزاب کوردی و تبلیغ علیه نظام جمهوری اسلامی ایران بازداشت‌شده بودند و پس از چهل روز بازجویی در اداره اطلاعات اورمیه، به بازداشتگاه شهرستان «اشنویه» در شرق کوردستان منتقل شدند.
لازم به ذکر است که «فرعان سیده پور» نیز به همراه این ۳ نفر در مورخه ۳۱ خردادماه ۱۳۹۶ بازداشت‌شده بود که پس از انجام مراحل بازجویی آزاد شد.
عصر روز چهارشنبه ١٨ مردادماه ١٣٩٦ شمسي، يك زندانى بيمار كورد براى وضعيت تندرستى و درمان خود به بهدارى زندان مراجعه كرده بود و پزشك مركز بهدارى از درمان وى خوددارى می‌کند، به همين دليل ميان اين زندانى كورد و پزشك و كارمندان بهدارى به درگيرى لفظى می‌انجامد و پس‌ازآن كاركنان و نيروهاى نظامى زندانى با حمله به وى با توجه به اينكه به چندين بيماري مبتلا است وى را به سلول انفرادى منتقل می‌کنند.
«على محمدى مقدم» اهل شهر كرماشان و يكى از كادرهاى ارتش جمهورى اسلامى ايران بوده است. نامبرده داراى مدرك فوق‌لیسانس در رابطه با علوم سياسي و در سال ١٣٨٧ شمسي توسط وزارت اطلاعات در منزل شخصی‌اش در تهران بازداشت و به مدت ١٥روز زير شديدترين بازجويي قرار گرفت اين زندانى كورد پس از ٢ سال در بازداشت در سال ١٣٨٩ شمسي به اتهام محاربه باخدا به اعدام محكوم شد، با توجه به اعتراض نامبرده از حكم داده‌شده، در دادگاه ديوان عالى كشور حكم به اعدام وى دوباره تأييد شد. با پیگیری‌های مداوم وكيل نامبرده، با درخواست عفو ايشان توسط كميسيون عفو بخشودگى به ١٨ سال حبس و تبعيد به زندان اورميه تبديل شد. این زندانی به دلیل نگهداری ۱۵ ماهه در سلول‌های انفرادی اداره اطلاعات با بیماری روانی جدی روبرو است، به‌طوری‌که پزشکی قانونی نیز عدم توانای تحمل زندان را برای وی تائید کرده است.
روز سه‌شنبه ۲۴ مردادماه ۱۳۹۶ شمسی، «تیمور خضر پور» ۴۵ ساله و فرزند مصطفی ساعت ۲ بعدازظهر در خیابان حلبچه واقع در شهرستان «سردشت» بازداشت شد. طبق اظهارات شاهدان عینی و منابع محلی، یک سمند سفیدرنگ با شیشه‌های سیاه مسیر عبوری تیمور خضر پور را سد کرده و نامبرده را به‌زور سوار ماشین کرده‌اند.
باگذشت ۵۴ روز از بازداشت این فعال سیاسی کورد، کماکان از سرنوشت وزندگی این زندانی سیاسی کورد «رامین حسین پناهی»، خبری در دسترس نیست، جان این زندانی سیاسی درخطر جدی است.
روز ۲۵ مردادماه ۱۳۹۶ شمسی، دانشجوی دانشگاه باختر ایلام توسط نیروهای امنیتی جمهوری اسلامی ایران بازداشت شد. نام این دانشجو «سهیل محمد پور» اعلام‌شده است.
روز شنبه ٢١ مردادماه سال ١٣٩٦ شمسي، «بشير پيرماوانه» از زندانيان سياسي محبوس دربند ١٣ زندان اورميه در شرق كوردستان از سوى دفتر ويژه اطلاعات زندان احضار و توسط نهاد امنيتى براى چندين ساعت مورد بازجويي و تهديد قرار گرفت. تهديد این نهاد امنيتى زندان به دليل رفت‌وآمد بشير پير ماوانه به بند زندانيان سياسي در زندان مركزى اورميه بوده که نامبرده را ضمن بازجويي مورد توهين و بی‌احترامی قرار داده و به او هشدار داده‌اند در صورت تكرار اين رفت‌وآمدها براى وى پرونده جديدی تشكيل می‌دهند.
شهروند کورد اهل «شنو» که در دادگاه بدوی به ۶ سال حبس تعزیری محکوم‌شده است به رأی دادگاه اعتراض کرد. «خلیل شاهی» اهل روستای «سنگان» از توابع شهرستان «شنو» در شرق کوردستان است که به اتهام همکاری با احزاب کوردی از سوی دادگاه انقلاب شهر شنو به ۶ سال حبس تعزیری محکوم شد و ایشان به‌حکم صادره اعتراض کرده و پرونده‌اش جهت تجدیدنظر به دادگاهی در اورمیه منتقل‌شده است. لازم به گفتن است که نامبرده در ۲۶ تیرماه ۱۳۹۵ به همراه یکی از دوستانش بنام «زکریا صافکار» توسط نیروهای اداره اطلاعات شهر شنو بازداشت شد و پس از طی مراحل بازجویی و تا صدور حکم دادگاه با قرار وثیقه به‌صورت موقت از زندان آزاد شد.
زندانى سنى مذهب كورد محکوم‌به اعدام «سيد جمال موسوى» محبوس در زندان رجائي شهر كرج از روز ٢٥ مردادماه سال ۱۳۹۶ شمسي تا انتشار اين خبر (۳۰ مرداد) هيچ اطلاعى از سرنوشت نامبرده در دسترس نيست.
چهار تن از زندانیان سیاسی و عقیدتی کورد کە از سوی نهادهای امنیتی جمهوری اسلامی ایران در اشنویه و اورمیه در شرق کوردستان که در پرونده‌های جداگانه‌ای از سوی دستگاه قضایی به ۱۸ سال حبس محکوم شدند، نسبت به احکام صادره درخواست تجدیدنظر دادند. سید «شهاب حسینی» از اهالی روستای بیژن آباد اشنویه که از سوی دادگاه انقلاب این شهرستان به اتهام «همکاری با احزاب کوردی» به سه سال حبس محکوم‌شده است، نسبت به این حکم اعتراض کرد.
سە شهروند دیگر از اهالی اشنویە به نام‌های «رسول شایر»، «مولود شایر» و «عبدالواحد سلامت» هرکدام نسبت به احکام ۵ سال حبس تعزیری خود اعتراض کرده‌اند. این افراد کە اوایل دی‌ماه ١٣٩۵ بازداشت شدە بودند، بە اتهام «تبلیغ علیه نظام از طریق فعالیت‌های مذهبی» از سوی دادگاه انقلاب جمهوری اسلامی ایران در اورمیە شرق کوردستان، هرکدام بە تحمل ۵ سال حبس محکوم شدەاند. آنها بعد از طی مراحل بازجویی، بە زندان مرکزی ارومیە منتقل شدند.
۳۰ مردادماه ۱۳۹۶ شمسی در شهرستان «بانه» شرق کوردستان، نیروهای امنیتی جمهوری اسلامی ایران به یکی از هتل‌های این شهر یورش بردند و یک دختر ۲۸ ساله بنام «سارا رستمی» اهل شهر «سنه» را بازداشت کردند.
هفته گذشته ٢٤ مردادماه سال ١٣٩٦ شمسي، نيروهاى امنيتى حكومت جمهورى اسلامى ايران، سه شهروند اهل روستاى «احمدآباد» از توابع شهر تكاب در شرق كوردستان را بازداشت و مكانى نامعلوم برده‌اند. اسامی بازداشت‌شدگان «بهزاد برادران، حامد سبزى و سامان سبزى» اعلام‌شده است.
اعتصاب غذای زندانیان سیاسی در زندان «رجایی شهر کرج» که به علت اعتراض به شکنجه و رفتارهای غیرانسانی مدیران زندان صورت گرفته است، امروز بیست و ششمین روز خود را سپری کرده و این در حالی است که مسئولان این زندان هیچ‌گونه اهمیتی به این موضوع نمی‌دهند.
۱۹ زندانی سیاسی محبوس در این زندان ازجمله لقمان و زانیار مرادی (زندانیان سیاسی کورد)، سعید شیرزاد (زندانی چپ) و رضا شهابی (فعال کارگری) که در میان آنها دیده می‌شوند.
پس از گذشت بيش از دو ماه از بازداشت رامين حسين پناهى و باوجود پیگیری‌های مكرر خانواده نامبرده، نهادهاى امنيتى و نظامى تاكنون از ارائه هرگونه پاسخ مشخصى از سرنوشت اين فعال سياسي خودداری می‌کنند.
روز جمعه ٣ شهریورماه ١٣٩٦ شمسي، عفو بین‌الملل در بیانیه‌ای كه منتشر كرد، در مورد وضعيت جسمانى زينب جلاليان زندانى سياسي كورد در زندان شهر خوى از شرق كوردستان هشدار داد.
نیروهای وزارت اطلاعات تعدادی از شهروندان روستای «قوری قلعە» از توابع شهرستان روانسر در شرق کوردستان را بە اتهاماتی ازجمله همکاری با نیروهای سلفی، پخش نوار و سی دی و تبلیغ در سطح شهر «سنه» بازداشت و بە مکان نامعلومی منتقل کرده‌اند.
اسامی تعدادی از آنها که محرز شده است بدین شرح است： «اسعد صیادی» فرزند حسین، «مسلم نادری» فرزند منصور، «بهنام بهرامی» فرزند محمد سعید، «یعقوب بابا خانی» فرزند محمود و «امید فیضی» فرزند امیر لازم به گفتن است که در همین چارچوب، وزارت اطلاعات افراد دیگری را نیز مورد بازرسی قراردادە و گوشی و وسایل شخصی آنها را ضبط و ثبت نمودە و از آنها خواسته‌شده که جهت پاره‌ای توضیحات، خود را به اداره اطلاعات معرفی کنند.
«برهان باویسی»، «کمال باویسی» و «امجد کریمی» افرادی هستند که از سوی اداره اطلاعات موردتحقیق قرارگرفته‌اند و این در حالی است که نامبردگان خود از اعضای رسمی بسیج و سپاە پاسداران جمهوری اسلامی ایران می‌باشند.
کارگران و اصناف
مسئول واحدهای تولیدی شهرستان بیجار اظهار كرد که شهرک صنعتی بیجار شامل ۴۲ واحد تولیدی است که در حال حاضر ۱۰ تا ۱۲ عدد آن فعال است و بیش از ۷۰ درصد واحدهای تولیدی این شهرک صنعتی تعطیل است.
محمدرضا مایلی اشاره کرد که زیادتر از ۲۰۰ کارگر در واحدهای تولیدی این شهرک مشغول کار هستند اما متأسفانه بعضی از واحدهای تولیدی به علت نیازمند بودن به ۵۰ میلیون تومان برای ادامه کار دچار ورشکستگی شده‌اند.
کارگران رفتگر شهرک صنعتی شهرستان «سنه» نزدیک به سه ماه است از دریافت حقوق خود محروم هستند. عدم پرداخت دستمزد رفتگران شهرک‌های صنعتی شماره ۱ و ۳ در حالی اتفاق میفتد که این کارگران ماهیانه حدود ۴۸۰ هزار تومان حقوق دریافت می‌کنند.
معدن طلای زر شوران به‌عنوان بزرگ‌ترین واحد معدنی طلا در ايران و در شهر تکاب از شرق كوردستان فعالیت دارد، از اول مردادماه تعطیل‌شده و تمامی ۱۲۰ کارگر آن با ۵ ماه مزد معوقه هم‌اکنون بیکارند.
٢٠٠ كارگر شهردارى سردشت در شرق كوردستان از ابتداى فروردین‌ماه سال ١٣٩٦ تا اوایل مردادماه هيچ دستمزدى دريافت نکرده‌اند و دفترچه‌های بيمه آنها نيز تمديد نشده است.
دوم شهریورماه سال جاری، به علت فشار پی‌درپی نيروهـاى وابسته به جمهـورى اسلامى ايران بر دست‌فروشان مريواني در شرق كوردستان كه مجبور هـستند از اين طريق امرارمعاش نمايند، يكى ازاین‌دست فروشان كورد مجبور شد كه وسايل خود را به آتش بكشد.
كارخانه كابل توان غرب كرماشان كه روزانه بيش از ٢ تن مس توليد می‌نمود، تعطيل می‌شود. در كارخانه مذكور تعداد ٤٢ نفر به شكل مستقيم و تعداد ١٠٠ نفر به‌صورت غیرمستقیم مشغول فعاليت بودند.
در تاريخ ۸ شهریورماه سال جاری، مردم سنه در اعتراض به قتل عمدى «مصلح حسينى» و به فراخوان انجمن صنفى كارگران و استادکاران ساختمانى شهـرستان مريوان و سروآباد در شرق كوردستان، در مقابل شهـردارى سنه شركت نمودند.
مصلح حسينى كارگرى كه جان خود را در اثر به آتش كشيده شدن محل كار خود، توسط مأموران شهـردارى سنه، از دست داد و در هـمان حال كارگر ديگرى دچار ٧٠٪ سوختگى شده كه اكنون در بيمارستان بسترى است.
کولبر و مین
چهارشنبه مورخ ۱۱ مردادماه سال ۱۳۹۶، نیروهای انتظامی جمهوری اسلامی ایران در سقز با شلیک مستقیم و بدونە اخطار قبلی به خودروی شخصی حبیب محبی کە باعث زخمی شدن وی شدند. حبیب محبی از اهالی شهرستان مریوان بوده که در مسیر سقز به سمت روستای دوآب مورد هدف تیراندازی مستقیم نیروهای انتظامی جمهوری اسلامی ایران قرار گرفت کە سپس توسط اهلی محل بە بیمارستان سقز انتقال دادە شد، ضمناً خودرو این شهروند نیز در شعلەهای آتش سوخت.
شب ١٣ مرداد ١٣٩٦ شمسى، نيروى انتظامى جمهورى اسلامى ايران كولبر كورد ديگرى را به قتل رساندند. «فرهــــــــاد زردى» ٢٦ ساله متأهل و داراى ٢ فرزند، همراه با تعداد ديگرى كولبر در كمين نيروهاى انتظامى پاسگاە «سيلوى» در سه‌راهی پیر کانیان پيرانشهر افتاده و به دليل اصابت گلوله به سرش فوراً جانش را از دست می‌دهد.
۱۶ مردادماه ۱۳۹۶ شمسی کاسب‌کار کورد به نام «محمدباقر قیطولی» مورد هدف تیراندازی مستقیم نیروهای انتظامی جمهوری اسلامی ایران قرار گرفت و به قتل رسید. نامبرده اهل شهرستان پاوه و ساکن «ثلاث باوه جانی» و راننده ماشین وانت است که به گمان اینکه حامل بار قاچاق بوده بدون اخطار قبلی مورد هدف تیراندازی مستقیم قرارگرفته و در دم جانش را ازدست‌داده است.
مورخه ۱۷ مردادماه ۱۳۹۶ شمسی، حداقل ۲۰ کولبر کورد در روستای «دوله بی» از توابع شهر سردشت در شرق کوردستان از سوی نیروهای انتظامی بازداشت و به دادگاه انقلاب سردشت تحویل داده شدند. نیروهای انتظامی جمهوری اسلامی ایران اموال کولبران را مصادره کرده و خودشان را با خود بردند و همچنین اعلام نموده که هرکدام از این کولبران توسط دادگاه مبلغ ۵۰۰۰۰۰ تومان جریمه‌شده و از آنها تعهد گرفتند که از این به بعد نزدیک مرز تردد نکنند.
چهارشنبه‌شب مورخه ۱۸ مردادماه ۱۳۹۶ شمسی، نیروهای انتظامی در مرز «دول میدان» واقع‌شده در کوهستان «کیله شین» شهرستان شنو، تعدادی کولبر را مورد هدف تیراندازی قراردادند که درنتیجه آن کولبری بنام «فرجاد جسیمی» فرزند صالح اهل روستای «سیدان» از توابع شهرستان سلماس در شرق کوردستان با برخورد گلوله به سرش، جان خود را ازدست‌داده است. در راستای این خبر و در دو شب گذشته نیز در همان مکان، کولبری دیگر بنام «توحید» به علت شلیک مستقیم نیروهای انتظامی جمهوری اسلامی ایران به‌شدت زخمی شد و هنوز هم در بیمارستان شهر «شنو» تحت نظر و مداوای پزشکی قرار دارد.
چهارشنبه ۱۸ مردادماه ۱۳۹۶، انفجار مین به‌جامانده از جنگ ۸ ساله ایران و عراق در شرق کوردستان، قربانی گرفت. «لقمان حکیمی» ۴۶ ساله اهل شهرستان مریوان که جهت تفریح به کوهستان «کانی خیران» در نزدیکی این شهر رفته بود به علت برخورد با مین و انفجار آن، از ناحیه سر و دست به‌شدت مجروح و سپس به بیمارستان شهر مریوان منتقل می‌شود که طبق گفته یک منبع مطلع، وضعیت نامبرده وخیم گزارش‌شده و نیاز به جراحی دارد.
روز جمعه ۲۰ مردادماه ۱۳۹۶ شمسی، یک کولبر دیگر بنام «عزالدین خالدی» در «شنو» مرز میان شرق کوردستان و جنوب کوردستان مورد هدف تیراندازی مستقیم نیروهای جمهوری اسلامی ایران قرار گرفت و جانش را از دست داد.
۲۲ مردادماه ۱۳۹۶ شمسی، نیروهای وابسته به جمهوری اسلامی ایران در نزدیکی روستای «بیرواس» با حمله به کاسب‌کاران نوار مرزی منطقه هورامان اموال و ۳ رأس قاطر آنها را مصادر کردند.
با استناد به خبر دریافتی از (کولبر نیوز)، یکی از نیروهای محلی وابسته به جمهوری اسلامی ایران بنام «مسلم حیدری» اهل شهرستان پاوه در شرق کوردستان، یک رأس قاطر کاسب‌کاران را در همان محل با ضرب گلولە از پای درآورده است و این در حالی است که به گفته شهروندان ساکن در این منطقه، نامبرده از هیچگونە توهین و اذیت و آزار کاسب‌کاران، کولبران و مردم منطقه فروگذار نیست.
۲۹ مردادماه ۱۳۹۶ شمسی، نیروهای اطلاعات سپاه ایران در شهرستان پاوه و در مناطق «ته ته» و «هه ندو» اموال و دارایی کولبران و کاسب‌کاران را مصادره کردند. پس از یورش نیروهای نظامی جمهوری اسلامی ایران، مردم این مناطق، کولبران و کاسب‌کاران با همکاری و همیاری هم توانستند اموال خود را از این نیروها پس بگیرند که درنتیجه میان آنها درگیری روی‌داده و ماشین سپاه درهم‌شکسته شد.
۲۹ مردادماه ۱۳۹۶ شمسی، کولبر جوانی توسط نیروهای امنیتی در مرز شرق کوردستان به قتل رسید.
«وحید دولت‌خواه جنکانلو» ۱۷ ساله اهل روستای «یارمق» از توابع شهرستان ماکو است که در نوار مرزی مشغول کولبری بوده و طبق گزارش رسیده شب گذشته که از سوی نیروهای امنیتی جمهوری اسلامی ایران مورد هدف تیراندازی مستقیم قرارگرفته بود، روز ۳۰ مردادماه جانش را ازدست‌داده است.
روز دوم شهریورماه سال ١٣٩٦ شمسي، يك کاسب‌کار به نام «نژاد محمدى» اهل روستاى «كيله» از توابع شهر بانه در شرق كوردستان توسط نيروهاى نظامى جمهورى اسلامى ايران به‌شدت زخمى شد.
به نقل از گزارش، به نامبرده ٤ گلوله اصابت كرده و به علت شدت جراحات به بيمارستان شهر سنه منتقل‌شده است.
باگذشت بيش از ٢ ماه، وضعيت يك كولبر به نام «خالق خاله» اهل شهر سردشت از شرق كوردستان در هاله‌ای از ابهام است و ارگانهاى نظامى حكومت جمهورى اسلامى ايران و مراجع قضائي و اقليم كوردستان به خانواده نامبرده اظهار بی‌اطلاعی و حاضر به پاسخگويي نيستند. نامبرده در تاريخ ٢٤ خردادماه ١٣٩٦ شمسي به همراه چندين كولبر ديگر موردحمله نيروهاى هنگ مرزى شهر سردشت قرار می‌گیرد و در همان روز يك كولبر ديگر كورد به نام «سيروان عزيزى» به دست نيروهاى انتظامى كشته شد.عصر روز پنجشنبه ۲ شهریورماه ۱۳۹۶ شمسی، تعدادی از کولبران منطقه مرزی «شلیر» در حدفاصل روستاهای «باریکه در» و «هنجیران» در کمین نیروهای انتظامی افتادند. در انجام تیراندازی مستقیم این نیروها، یک کولبر کورد بنام «امیر» اهل شهرستان سقز در شرق کوردستان به‌شدت زخمی شد و اموال بیش از ۱۵ کولبر دیگر نیز توسط مأموران مصادره و با خود بردند.
روز جمعه سوم خردادماه نیز در مرز «هشتیان» از توابع اورمیه، نیروهای انتظامی به گروهی دیگر از کولبران شلیک کردند و درنتیجه کولبری ۲۰ ساله بنام «عزیز امین پور» اهل شهر سلماس به‌شدت زخمی شد و جهت مداوا به بیمارستانی در اورمیه منتقل گردید.
مورخه چهارم شهریورماه ۱۳۹۶ شمسی جمعی از کولبران و فعالین بازارچه‌های مرزی پیرانشهر در اعتراض به بسته شدن منطقه مرزی «پیرانشهر» در شرق کوردستان، اقدام به مسدود کردن محور تمرچین_پیرانشهر کردند.
سه‌شنبه ۷ شهریورماه ۱۳۹۶ شمسی ۲ شهروند کورد در مسیر جوانرود_روانسر در شرق کوردستان مورد هدف تیراندازی نیروهای امنیتی قرار گرفتند و به‌شدت زخمی شدند.
«محمد مهدوی» و «زمناکو مهدوی» ۱۰ ساله اهل شهرستان «جوانرود» که نسبت پدر و فرزندی دارند درحالی‌که در مسیر ذکرشده در حال تردد بودند از سوی نیروهای امنیتی به بهانه اینکه حامل بار قاچاق هستند مورد هدف تیراندازی مستقیم قرار گرفتند و هردو نفر آنها زخمی شدند و این در حالی است که طبق خبرهای دریافتی از منابع محلی، آنها هیچ‌گونه بار قاچاقی به همراه نداشته و بدون دلیل مورد هدف قرارگرفته‌اند.
محیط زیست و بهداشت
آتش‌سوزی جنگل‌ها و مراتع شهرهای پاوه و جوانرود را درنوردیده است امروز تاریخ ۱۰ مردادماه بعد از ۴ روز حریق این مناطق، با توجه به تلاش فعالان محیط‌زیست هنوز آتش مهار نشده است.
آتش‌سوزی گسترده درختان بلوط در شهرستان «چگنی» لورستان را در برگرفته که تاکنون به دلیل کمبود امکانات و نیروی انسانی و هلیبرد اطفاء حریق، خاموش کردن آتش با کندی صورت می‌گیرد.
آتش در جنگل‌های ارتفاعات «سرکش» در شهرستان «گیلان غرب» بار دیگر شعله‌ور شده و خسارات زیادی به محیط‌زیست این منطقه وارد کرده است. در تداوم این آتش‌سوزی‌ها در دو روز گذشته (۱۳ و ۱۴ مردادماه) حدود ۱۵۰ هکتار از جنگل‌ها و مراتع این شهرستان در ارتفاعات سرکش طعمه حریق شده است.
امروز ۱۴ مردادماه ۱۳۹۶ شمسی برای چندمین بار جنگل‌های سلسله کوه‌های زاگرس در منطقه جنگلی و مرتعی «یه ی لو، میله نه و کفراوه ر» شهرستان گیلان غرب در شرق کوردستان، طعمه حریق شدند.
صبح ١٧ مردادماه ١٣٩٦ جنگل‌های رشته‌کوه‌های شاهو از توابع شهر كامياران از شرق كوردستان در روستاهاى «كاشتر» و «ته نگى سه ر» دچار آتش‌سوزی شد و مردم محلى و فعالين زیست‌محیطی براى مهار آتش‌سوزی به اين مناطق رهسپار شدند که نیروهای سپاه پاسداران به بهانه اینکه در منطقه شاهو مانور نظامی انجام می‌دهند اعلام نموده که ساعت ۳ بعدازظهر روز چهارشنبه ۱۸ مردادماه به بعد می‌توانند جهت خاموش کردن آتش اقدام کنند. لازم به گفتن است که آتش‌سوزی‌های جنگل‌های شرق کوردستان هر بار از سوی سپاه پاسداران و نیروهای وابسته و به بهانه‌های مختلف صورت می‌گیرد و همین اعلام اخیر سپاه در ممانعت از اطفاء حریق توسط شهروندان، مهم‌ترین سند در انجام این آتش‌سوزی‌ها توسط آنها است.
روز ۲۲ مردادماه ۱۳۹۶ شمسی بار دیگر مراتع و درختان «شاهو» و اطراف آن در شرق کوردستان طعمه حریق شدند.
در پی عملیاتی شدن فاز دوم انتقال آب زرینه‌رود به تبریز، شهروندان و نمایندگان شهرهای تکاب، میان دوآب، شاهین‌دژ، اورمیه و مهاباد شرق کوردستان به آغاز این عملیات اعتراض کرده و به‌صورت شفاهی و کتبی به رئیس‌جمهور و وزارت نیرو ایران تذکر دادند.
شهـرستان ملكشاهـى ايلام با جمعيتى در حدود ٥٠ هـزار نفر عليرغم وجود منابع گسترده آبی، با مشكلات بحران آب آشامیدنی دست‌وپنجه نرم می‌کند. اين ساكنان مجبورند براى تهـيه آب آشامیدنی به چشمه‌های اطراف شهـر يا روستاهـاى ديگر مراجعه نمايند.
موارد دیگرِ نقض حقوق بشر «خودکشی، زنان، کودکان و…»
روز سه‌شنبه دهم مردادماه ۹۶، افرادی ناشناس در محله سیدآباد اشنویه به سرنشینان یک خودروی پراید تیراندازی و درنتیجه یکی از سرنشینان این خودرو کشته‌شده و یک‌تن دیگر به‌شدت زخمی شده است. کە در پی آن نیروهای نظامی جمهوری اسلامی ایران محلات مختلف این شهر و اطراف آن را محاصره کرده و تردد شهروندان را در سطح شهر و تردد بە آن را بر اساس ارائه کارت شناسایی محصور کردەاند. همچنین لباس شخصی‌های اطلاعات اشنویه با موتورسیکلت در سطح شهر اشنویه در حال گشت زنی می‌باشند.
روز سە شنبە ١٠ مرداد ماە نیروهای لباسی شخصی وابسته به اداره اطلاعات جمهوری اسلامی ایران در شهرستان مریوان کە در اطراف دریاچه زریبار این شهر مستقر شدە بودند در راستای جلوگیری از دوچرخە سواری زنان و دختران به‌طور مداوم در حال گشت زنی بودند؛ و تمامی زنان و دخترانی را کە دوچرخه‌سواری می‌کردند توسط این نیروها با اخطار و تعهد کتبی اخذ کردن از آنها و توقیف دوچرخەهایشان مواجە می‌شدند.
عبدالحمید سرتیپی معاون برنامەریزی و امور عمرانی فرمانداری جمهوری اسلامی ایران در بوکان، در جلسه‌ای در مورد رفع موانع تولید معادن شهرستان بوکان در شرق کوردستان اقرار کردە است کە با توجە بە پتانسیل بالای شهرستان بوکان در تولید کاغذ، مواد خام این منطقە نظیر سنگ‌آهک خام فروشی می‌شوند، در صورتیکە اگر سرمایەگذاری کافی در این شهرستان انجام شود، می‌توان زمینە توسعە این منطقە از کوردستان و همچنین کاهش بیکاری و ایجاد فرصت اشتغال را فراهم آورد. بر اساس گفتەهای نامبردە سالانه به میزان دو میلیارد دلار کاغذ وارد کشور ایران می‌شود.
صبح امروز سه‌شنبه ۱۷ مردادماه یک تانکر نفت‌کش در مسیر مریوان سنه واژگون شد. این حادثه تلفات جانی نداشته است اما نفت خام این تانکر در زمین‌های اطراف ریخته شده است. واژگونی تانکرهای نفت در جاده مریوان-سنه به امری روزمره تبدیل‌شده است و دریکی دو سال اخیر تانکرهای نفت بارها در این مسیر حادثه آفریده‌اند.
زنی کورد بنام «سمیه ویسی» ۲۰ ساله و اهل روستای «گدمیران علیا» از توابع شهرستان دهگلان در شرق کوردستان، توسط شوهر، مادر شوهر و خواهرشوهرش به قتل رسید.
سه‌شنبه ١٧ مردادماه سال ١٣٩٦ شمسي، يك جوان ٣٣ ساله اهل شهر سقز از شرق كوردستان از راه حلق‌آویز كردن به زندگى خود پايان داد. به نقل از گزارش رسيده، اين خودكشي در محله حاجی‌آباد شهر سقز رخ‌داده است.
به دستور شهرداری «کرماشان» گورستان مسیحیان این شهر بسته‌شده و اجازه ورود به گورستان و اجرای مراسم برای امواتشان ممنوع شده است. در پی صادر شدن این دستور تعدادی از مسیحیان این شهر و شهرهای دیگر معترض شده و تاکنون هیچ نهاد دولتی جوابگوی این اعتراضات نبوده است.
جمهورى اسلامى ايران بلندی‌های اطراف روستاى «ده ره توي» استان حلبجه در جنوب كوردستان را مورد هدف حملات توپخانه‌ای قرارداد. فرماندار شهر حلبجه نيز گفت: توپ باران مناطق مرزى با هر بهانه‌ای مخالف و نقض قوانين بین‌المللی است.
روز عصر جمعه ٢٠ مرداد ١٣٩٦ شمسي، در شهر مريوان، ساختمان مركزى ڤەژين «وژین» را به آتش كشيدە شد.
ڤەژين يك مركز فرهنگى و هنری است كه در پارك شهر مريوان واقع‌شده و توسط گروهى از فعالين مدنى این شهر به‌منظور پيشرفت و ارتقاء فرهنگ و آداب‌ورسوم كوردى و همچنين تشكيل و ارتقای گروه‌های هنرى و همچنین تحلیل و بهینە نمودن تأثیرات هنر بر روی فرد و جامعه‌ی کوردستان، ایجادشده است.
حملات توپخانه‌ای سپاه پاسداران ایران در منطقه «باله کایه تی» حدفاصل شهر رانیه_چومان و کوهستان قندیل، باعث قربانی شدن ۲ شهروند کورد و خسارات مالی فراوانی شده است.
روز ۲۷ مردادماه ۱۳۹۶ شمسی، نیروهای وابسته به سپاه پاسداران، ساکنین روستای «بانی نار» از توابع دهستان خانه‌شور (آشور) بخش مرکزی ثلاث باوه جانی در شرق کوردستان را موردحمله قراردادند و باعث اذیت و آزار مردمان این روستا شدند.
۲۹ مرداد ماه جسد بی جان یک زن ۴۵ ساله توسط كشاورزان روستاى بوبوكتانى از توابع شهـرستان بوكان در شرق كوردستان پيدا شد. گمان آن میرود این زن به قتل رسیده باشد.
ميانگين سنى در شرق كوردستان بالاتر از ميانگين كشور ايران است و استان‌های شرق كوردستان از پيرترين بخش‌های ايران قرارگرفته و همچنين از ميان استان‌های شرق كوردستان استان كرماشان پيرترين استان و بيشترين جمعيت سالمند و كمترين جمعيت جوان در خود جای‌داده و رتبه هفتم كشور ايران قرارگرفته است. علت كاهش جمعيت جوان در شرق كوردستان نبود مايحتاج اولیه زندگى، فقيرى، بيكارى و مهم‌تر از همه تبعيض فرهنگی و آيينى است.
مورخه ۲۸ مردادماه ۱۳۹۶ شمسی، ۲ شهروند اهل شهرستان «جوانرو» در شرق کوردستان اقدام به خودکشی کرده و جانشان را از دست دادند. «پروانه عظیمی» و «اسعد محمد مرادی» هویت احرازشده این دو نفر است.
در سال تحصيلى جديد ١٣٩٦ شمسي در شهر بيجار از شرق كوردستان، بيش از ٤٠ دانش‌آموز دختر به دليل فقر مالى و کمبود امکانات در حال ترك تحصيل و خود را براى سال جديد تحصيلى ثبت‌نام نکرده‌اند.
تاريخ ۳۱ مردادماه سال ۱۳۹۶ خورشيدى، مردى ٨٢ ساله اهـل روستاى شمشير از توابع پاوه در شرق كوردستان توسط سلاح كلاشينكف خودكشى كرده و به زندگى خود پايان داد.
ولی‌الله رستمي منتخب شوراي شهر خرم‌آباد و نفر اول اين شورا كه قاعدتاً رييس شوراي شهر خرم‌آباد حساب می‌شود تنها بعد از دو روز از گذشت رياستش توسط وزارت اطلاعات بركنار و نفر ششم اين شورا به نام دريكوند به رياست شورا برگزيده شد تا يك شهردار بسيجي كه آقای رستمى با نصب ايشان مخالف بود به‌عنوان شهردار خرم‌آباد منصوب شود. ولی‌الله رستم از معلمين اخراجى دهه شصت است و باقی سال‌ها به شغل دست‌فروشی اشتغال داشته، ايشان فوق‌لیسانس زبان انگليسي است.
همچنين به گزارش رسيده از آبدانان، نفر اول شوراى شهر جلال بيگى كه می‌بایست رئيس شورا می‌شد بركنار شده و كسى بنام سيد حرمت الله موسوى از عوامل اطلاعات به رياست شورا گماشته شده است.
همچنين در دهلران، علی‌اصغر اسماعيلى كه هنرپيشه تئاتر می‌باشد ولى كوتوله است به دلیل كوتوله بودن از رياست شورا بركنار و رحمان جابری به‌عنوان قائم‌مقام رئيس شورا و ابراهیم حسینی را كه از عوامل اطلاعات است به رياست شورا منصوب نموده‌اند.
صبح روز سه‌شنبه ۷ شهریورماه ۱۳۹۶ شمسی در محله «ته لانی ۱» کل تپه شهرستان بوکان، زنی در خانه خود به شیوه حلق‌آویز شده کشف گردید. این زن نامش «نگار» و ۲۲ ساله است که ۵ سال پیش با فردی بنام «فرزاد احمدی» اهل روستای «برده زرد» و ساکن بوکان در شرق کوردستان، زندگی مشترک را آغاز کرده بود.
در مورخه ۷ شهریورماه ۱۳۹۶ شمسی ۲ دختر نوجوان ۱۵ ساله در شهرستان «ملکشاهی» استان ایلام، اقدام به خودکشی کردند.
در ادامه این گزارش آمده است که این دو دختر نوجوان در اقدامی هماهنگ شده در مسیر (پاریاب_گنبد) به بالای کوه رفته و خود را پرتاب کرده‌اند و درنتیجه این اقدام یکی از آنها در دم جانش را از دست می‌دهد و دیگری از ناحیه لگن به‌شدت مصدوم و به بیمارستان منتقل می‌گردد.
در پایان جمعیت حقوق بشر کوردستان از مردم شرق کوردستان می‌خواهد کە در احقاق حقوق خود کوشا وسعی نمایند هرگونە تبعیض و نابرابری را کە از جانب جمهوری اسلامی ایران به آنها روا داشته می‌شود را بە گوش جهانیان برسانند.
جمعیت حقوق بشر كوردستان
