گزارش آماری _ تفصیلی نقض حقوق بشر در شرق کوردستان «نوامبر۲۰۱۷ »
این گزارش وضعیت حقوق بشر در ماه نوامبر سال ۲۰۱۷ مصادف با یکشنبه ۱۰ آبان ماه تا سه‌شنبه ۹ آذر ماه سال ۱۳۹۶ خورشیدی، در شرق کوردستان است که به کوشش جمعیت حقوق بشر کوردستان با استناد به گزارش‌های متعدد این سازمان حقوق بشری گردآوری‌شده است. شایان‌ذکر است این گزارش به دلیل عدم اجازه حکومت ایران به سازمان‌ها و گروه‌های حقوق بشری گزارش کاملی نیست و تنها بخشی از نقض سامانمند حقوق بشر در شرق کوردستان را به تصویر می‌کشد.
حکومت جمهوری اسلامی ایران با بازداشت شهروندان کورد توسط نیروهای امنیتی و انتظامی با نقض حقوق مدنی و سیاسی، نقض آزادی عقیده و بیان، نقض حق حیات و امنیت شخصی، تبعیض‌های حکومتی، هتک حرمت شهروندان و همچنین شکنجه زندانیان سیاسی و نادیده گرفتن حقوق بنیادین زندانیان سیاسی، ماه موردبررسی را به پایان رساند.
طبق ماده ١٩ اعلامیه جهانی حقوق بشر هر فردی حق آزادی عقیده و بیان دارد. همین‌طور دربند یکم ماده ۹ میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی آمده است: هر کس حق آزادی و امنیت شخصی دارد: هیچ‌کس را نمی‌توان بە مناسبت عقایدش مورد مزاحمت و ترس قرارداد.
بند دوم ماده ١٩ می‌افزاید: هر کس حق آزادی بیان دارد: این حق شامل آزادی تفحص و تحصیل و اشاعه اطلاعات و افکار از هر قبیل بدون توجه به سرحدات خواه شفاهاً یا به‌صورت نوشته یا چاپ یا به‌صورت هنری یا به هر وسیله دیگر به انتخاب خود است.
همچنین در مادهٔ ٢٢ آمدە است کە هرکسی به‌عنوان عضوی از جامعه حق دارد از امنیت اجتماعی برخوردار بوده و از راه کوشش در سطح ملی و همیاری بین‌المللی با سازمان‌دهی منابع هر مملکت، حقوق سلب ناپذیر اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی خویش را برای حفظ حیثیت و رشد آزادانه شخصیت خویش، به دست آورد؛ و طبق ماده ۵ هیچ‌کس را نمی‌توان شکنجه کرد یا مورد عقوبت یا روش وحشیانه و غیرانسانی یا اهانت‌آمیز قرارداد.
مطابق با کنوانسیون‌های به رسمیت شناخته‌شده جهانی در رابطه با حقوق بشر و حقوق سیاسی و اجتماعی اجتماع‌های بشری، هر فرد و جامعه‌ای حق دارد حقوق سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی خود را مطالبه و جهت احقاق آن تلاش نماید، هیچ جماعت یا گروهی برتر بر دیگری نیست و همه باید از حقوق طبیعی و به رسمیت شناخته‌شده بهره‌مند شوند.
اعدام
متأسفانه در این ماه توسط حکومت جمهوری اسلامی یک زندانی کورد که هویت آنان مشخص گردیده اعدام شد که خبرهای آن منعکس‌شده است؛ اما طبق گزارش‌های رسیده به جمعیت حقوق بشر کوردستان، گاهی زندانیان کورد به جرائم متفاوت در زندان‌های ایران اعدام‌شده که این اعدام‌ها رسانه‌ای نمی‌شود و حکومت جمهوری اسلامی ایران این اعدام‌ها را اعلام نمی‌کند.
صبح روز چهارشنبه ۱۰ آبان ماه یک زندانی «توحید محمدباقر لو» که با اتهام قتل عمد به اعدام محکوم‌شده بود در زندان مرکزی اورمیه اعدام شد.
سپیده‌دم روز ۱۶ آبان ماه سال ۱۳۹۶ چهار زندانی در زندان مرکزی اورمیه به دار آویخته شدند. بنا به گزارش، هویت این چهار زندانی «حسن باشوکی اهل نقده، اصغر رنجبر اهل اورمیه، هدایت شیرزاد اهل اورمیه و علیرضا زارعی اهل تهران» احرازشده است.
دادگاه انقلاب ايران حكم به اعدام دو زندانى سياسي كورد صادر كرد درحالی‌که اين حكم پیش‌تر لغو شده بود. دادگاه انقلاب جمهورى اسلامى ايران در اورميه دو زندانى سياسي كورد به نام‌های «دياكو رسول‌زاده» و «سابير شيخ عبدالله» را به اعدام محكوم كرد.
روز دوشنبه ۲۲ آبان ماه سال ۱۳۹۶، چهار زندانی محکوم‌به اعدام به نام‌های «مرتضی‌قلی پور، مهدی حاجی‌زاده، قباد مرادی و رامین عشقی» اهل میاندواو، در زندان اورمیه اعدام شدند.
صبح روز شنبه ۲۷ آبان ماه سال ۱۳۹۶ خورشیدی، یک جوان کورد محکوم‌به قصاص نفس در زندان مرکزی ایلام از طریق به دار آویختن، اعدام شد. این زندانی هویتش «علیرضا صادقی» احرازشده است و به جرم قتل، به اعدام محکوم‌شده بود.
بازداشت
زندانيان شرق كوردستان در زندان‌های جمهورى اسلامى در وضعيت نامناسبى قرار دارند، زندانيان به دليل نبود خدمات بهداشتى و تغذيه اندك و كيفيت نامناسب غذا معترض بوده و براى بهبود شرايط زندگى در زندان ده‌ها بار دست به اعتراض و اعتصاب زده‌اند.
یک شهروند اهل شهر شنو «اشنویه» بە نام «محمدامین شیلان آباد» در روز پنجشنبه مصادف با ۴ آبان ماه ۱۳۹۶ خورشیدی از سوی نیروهای اداره اطلاعات این شهر بر اساس دلایل نامعلوم بازداشت شد.
محمد نظری در ۹۶ مین روز اعتصاب غذای تر و پس از ۴ شب بستری در بیمارستان، بعدازظهر روز پنجشنبه، ۱۱ آبان ماه، علی‌رغم نظر پزشک معالج به زندان رجایی شهر بازگردانده شد.
روز سه‌شنبه ٩ آبان، «سهراب بهرامى» از سوى نيروهاى امنيتى شهر سنه براى محكوميت ٤ سال زندانى بازداشت می‌شود.
روز جمعه ۱۲ آبان ماه ۱۳۹۶، در پی وخامت حال محمود صالحی زندانی سیاسی کورد، وی را از زندان سقز به بیمارستان خمینی این شهر منتقل و در بخش مراقبت‌های ویژه بستری کردند.
روز شنبه ١٣ آبان، یک شهروند مهابادی «اسماعیل بوکانی» در شرق کوردستان جهت تحمل یک سال و یک روز حبس تعزیری بازداشت و بە زندان مرکزی جمهوری اسلامی ایران در این شهر منتقل شد.
محمد نظری زندانی سیاسی کوردِ محبوس در زندان رجایی شهر کرج، بعد از ۹۹ روز اعتصاب غذا و ملاقات با وکلایش به اعتصاب خود پایان داد.
روز دوشنبه ۱۵ آبان ماه سال جاری، وریا دل‌انگیز فعال محیط زیستی مریوانی، با تودیع وثیقە چهل میلیون تومانی به‌طور موقت آزاد شد.
چهارشنبه ۱۶ آبان ماه سه شهروند کورد با اسامی «محمد خلیلی» فرزند عبدالمجید، «کمال حیدانلو» فرزند مهمد و «بهمن بروکی» فرزند عطا، از سوی عناصر وابسته به سپاه پاسداران جمهوری اسلامی ایران بازداشت‌شده و مورد ضرب و شتم قرارگرفته‌اند.
۲۲ آبان ماه روزنامه‌نگار کورد با مشخصات «کاظم ایمان زاده» در شهر سنه از شهرهای شرق کوردستان محاکمه خواهد شد. کاظم ایمان زاده مسئول سایت خبررسانی هیوا نیوز بوده و با اتهام نشر اکاذیب و ضدیت با جمهوری اسلامی ایران، توهین به ملت‌ها و آیین‌ها، توهین بە مقدسات جمهوری اسلامی ایران بە دادگاه تحویل دادە خواهد شد.
روز سەشنبه ۱۶ آبان ماه سال ۱۳۹۶ خورشیدی، یک فعال مدنی کورد به نام «خبات امیری» اهل دیولان «دهگلان» از سوی نیروهای وزارت اطلاعات بازداشت شد.
طی ۱۷ و ۱۸ آبان ماه، نیروهای اطلاعات سپاه پاسداران به منازل تعدادی از شهروندان کورد در ماکو و چالدران یورش برده و ضمن ضرب و شتم این افراد، حداقل ۶ شهروند کورد را بازداشت و به یکی از بازداشتگاه‌های امنیتی در ماکو منتقل کرده‌اند. هویت شش تن از این شهروندان بازداشتی به شرح ذیل است.
۱. بهمن بروکی میلان، ۲۵ ساله، فرزند عطا ۲. محمد خلیلی، ۲۶ ساله، فرزند عبدالمجید ۳. کمال حیدانلو، ۴۰ ساله، فرزند کمال ۴. خالص حیدانلو، ۳۰ ساله، فرزند رضا ۵. ادریس حیدانلو، ۳۵ ساله، فرزند کمال ۶. غضنفر حیدانلو، ۲۷ ساله فرزند احمد
روز شنبه ۲۰ آبان ماه سال ۱۳۹۶ خورشیدی محمود صالحی فعال کارگری کورد از بیمارستان به زندان مرکزی شهر سقز منتقل شد.
دو جوان کورد به نام‌های «امیر ارژنگی ۲۱ ساله فرزند مختار و باسط افشار ۱۹ ساله فرزند رضا» اهل روستانی «نێ» از توابع مریوان در شرق کوردستان به اتهام «ارتباط با احزاب کوردستانی و برپایی مراسم نوروز»، از سوی دادگاه استیناف جمهوری اسلامی ایران در سنه، هرکدام به دو سال حبس تعزیری محکوم شدند.
صلاح‌الدین رنجبر مدیر کانال تلگرامی «ورمی دنگ» از سوی مأموران اداره‌ی اطلاعات بازداشت و به مکان نامعلومی منتقل می‌شود. علت بازداشت نامبرده انتشار اخباری که مردم را علیه نهادهای دولتی تحریک کرده است اعلام‌شده است.
شش زندانی سنی مذهب کورد «امید خاکی، احمد صادقی، محمد بازانی، یوسف مرادی، عبدالله (کاک برا) ویسی و تیمور میرزایی» محبوس در زندان دیزل آباد کرماشان که مدتی پیش در پی تبعید به بند بیماران عفونی دست به اعتصاب غذا زده بودند مجدداً از سوی مسئولان زندان به تکرار رویه سابق تهدید شدند. این زندانیان می‌گویند عمل به شعائر مذهبی توسط آنان در زندان موجب واکنش مسئولان و افزایش فشارها شده است.
محمد نظری و دو زندانی سیاسی دیگر به نام‌های عمر فقیه‌پور و خالد فریدونی از زندان رجایی شهر کرج به زندان مرکزی اورمیه منتقل شدند. این سه زندانی سیاسی که در بند فوق امنیتی زندان رجایی شهر کرج بسر می‌بردند.
روز پنجشنبه ۲۵ آبان ماه سال ۱۳۹۶ شمسی، نيروهاى وزارت اطلاعات جمهورى اسلامى ايران یک فعال مدنى کوردِ اهل شهر سنه در شرق كوردستان را، به نام «شهرام فرهادى» كه در حال جمع‌آوری کمک به مردم مصیبت‌زده كرماشان بود، بازداشت كردند.
قریب به ٨٠ روز از بازداشت شهروند کورد «محمد روبینا» از سوی اداره‌ی اطلاعات ایران در شهر مریوان می‌گذرد و هیچ خبری از سرنوشت وی در دست نیست.
دو فعال مدنی و روزنامه‌نگار کورد اهل سنه، توسط پلیس ترکیه در شهر استانبول بازداشت شدند. پلیس ترکیه دلیل بازداشت این دو خواهر روزنامه‌نگار «ماریا و شیوا قلوزی» را، درخواست حکومت جمهوری اسلامی ایران برای دیپورت آنان به ایران اعلام نموده است.
روز چهارشنبه ۲۴ آبان ماه، زندانی سیاسی محمد نظری در زندان ج.ا.ایران در اورمیه، توسط افسرنگهبان مورد ضرب و شتم قرارگرفته است.
دادگاه انقلاب جمهوری اسلامی ایران در سنە، برای آزادی موقت یک فعال کارگری دویست میلیون وثیقە صادر کرده است. فؤاد زندی فعال کارگری اهل سنە در شرق کوردستان هفتم مهرماه امسال، توسط نیروهای لباس شخصی در منزل خود بازداشت‌شده بود.
کمال شریفی زندانی سیاسی کورد به دلیل بیماری در شرایط جسمی نابسامانی بسر می‌برد و در معرض خطر قطع پا قرار دارد. کمال شریفی با حکم سنگین ۳۰ سال زندان در تبعید و بدون مرخصی، ملاقات و حقوق قانونی، زندان است.
اطلاعات جمهورى اسلامى ايران در شهر سردشت از شرق كوردستان ٣ جوان كورد به نام‌های «ادريس محمودى»، «رحمان مدنى» و «جوانرو قادرى» را بازداشت كرد.
روز ۴ آذر سال ۱۳۹۶ شمسي، اداره اطلاعات جمهورى اسلامى ايران یک شهروند كورد به نام بهرام احمدی شهروند اهل سنه از شرق كوردستان را به اين اداره احضار و بازداشت نمود.
محمد نظرى زندانى سياسي كورد روز جمعه ٣ آذرماه سال ۱۳۹۶ شمسي براى بار دوم در اعتراض به بی‌توجهی مسئولان قضائی و حكومت جمهورى اسلامى به دليل رسيدگى نكردن به خواسته‌هایش دست به اعتصاب غذا زده است.
ارژنگ زرگوش خبرنگار هفته‌نامه‌های استانی که چندی پیش با ارائه‌ی یک ویدیو از وضعیت زلزله‌زدگان کرماشان و عدم رسیدگی مسئولین سخن گفته بود، روز دوم آذر ۱۳۹۶ خورشیدی در روستای گاومیش‌چران از توابع شهرستان گیلان غرب از سوی مأمورین اداره‌ی اطلاعات بازداشت شد.
دوشنبه ۲۹ آبان نیز یک شهروند کرماشانی به نام «قاسم زرگر زاده» به علت انتقاد از ارگان‌های دولتی و امنیتی مرتبط با زلزله‌ی اخیر شهرستان‌های استان کرماشان و انتشار ویدئویی در این رابطه در فضای مجاری بازداشت شد.
یکشنبه ۲۸ آبان هم در روستای میرآباد بوکان یک شهروند دیگر به نام «مجید حسنیانی» از سوی نیروهای امنیتی بازداشت گردید. اتهام وی «انتشار اخبار کذب در رابطه با زلزله‌ی کرماشان و انتقاد از قسیم عثمانی نماینده‌ی بوکان در مجلس شورای اسلامی در رابطه با همین موضوع» بوده است.
رامین حسین پناهی، زندانی سیاسی کورد که ابتدای تیرماه سال جاری توسط نیروهای امنیتی بازداشت‌شده بود به‌تازگی از بازداشتگاه وزارت اطلاعات به سازمان اطلاعات سپاه پاسداران تحویل داده‌شده و پرونده او به شعبه اول دادگاه انقلاب سنه ارجاع شده است.
در زندان مركزى شهر سقز در شرق كوردستان دو نفر از زندانيان به نام‌های (ع- ا) و (ب؟) به بيمارى سل مبتلا شده‌اند و مدت طولانی است كه در بندی جدا از زندانيان ديگر نگه‌داشته می‌شوند؛ اما برای درمان تاکنون به بیمارستان خارج از زندان منتقل نشده‌اند.
در هفته گذشته نيروهاى لباس شخصى اطلاعات جمهورى اسلامى ايران اقدام به بازداشت و تعقيب و احضار شهروندان شهرکردند. «نعيم محمد پور» در شهر سنه دستگیرشده و تا لحظه هيچ اطلاعى از او در دست نيست. شاپور مرادى، اسعد محمدى به اطلاعات شهر سنه احضار شده‌اند و محمدامین كنعانى از چنگ نيروهاى اطلاعات طى حمله‌ای كه براى بازداشت نامبرده انجام‌گرفته بود فرار كرد و تا اين لحظه از سرنوشتش اطلاعى در دست نيست. چند روز قبل نيروهاى اطلاعات ايران در اقدامى به‌منظور بازداشت اكبر گویلی به منزل نامبرده حمله برده و مورد تفتيش قراردادند و به خانواده‌اش با تهديد گفته‌اند كه دو سال ديگر هم مخفى شود او را بازداشت خواهند كرد.
کارگران، اصناف و بیکاری
تعداد زياد تاکسی‌های شهر سنه به دليل درصد بالاى بيكارى و صف طولانى تاکسی‌های بدون مسافر در ایستگاه‌های تاكسى ديده می‌شود.
گرايش مردم و به‌ویژه فارغ تحصیلان جوان مقاطع ليسانس و فوق‌لیسانس و گاه بالاتر، عليرغم داشتن اقساط سنگين خريد تاكسى و شرايط نامناسب واگذارى تاكسى به دليل آمار بالاى بيكارى است كه طبق گفته‌های اخير مديركل تعاون و كار و رفاه اجتماعى استان سنه ١٢.٧% است.
کارگران شهرداری‌های منطقە ۲ و ۳ شهرستان سنە سه ماە است کە هیچ گونە دستمزدی دریافت نکرده‌اند.
۹ آبان یک کارگر به نام رضا مرادی در سنه به علت نبود امکانات ایمنی و استاندارد، از بالای ساختمان سقوط کرده و زخمی می‌شود. نامبرده بعد از رسیدن به بیمارستان و شدت جراحات، جان خود را ازدست‌داده است.
بیکاری ۳۵ درصدی و رتبه سوم عدم اشتغال در ایران نصیب جوانان استان سنه، مدیرکل دفتر جذب و حمايت از سرمایه‌گذاری استاندارى سنه اظهار كرد ميزان بيكارى جوانان ۱۵ تا ۲۴ سال استان سنه ۳۵٪ است كه در رتبه سوم جغرافیای سیاسی ایران قرار دارد.
پدیده زباله گردی در اکثر شهرها و مناطق شرق کوردستان روزبه‌روز روبه افزایش است دولت و مسئولین مربوطه هیچ‌گونه راهکار مناسبی برای حل این معضل ندارند. زباله گردها متشکل شده‌اند از قشر کم‌درآمد یا بدون درآمد جامعه که برای امرارمعاش مجبور به انجام چنین کاری می‌باشند.
صبح امروز ۱۴ آبان ماه سال جاری، جمعی از کارگران مرز باشماخ مریوان اقدام به تجمع اعتراضی نمودند. این کارگران به دلیل نبود مکانی برای استراحت و خواب و سرویس‌های بهداشتی در محل کار خود، اقدام به این تجمع نمودند.
روز دوشنبه ۱۵ آبان ماه، شماری از کارگران و کارمندان شهرداری سولاوا «سروآباد» بە نشانە اعتراض بە عدم پرداخت هفت ماە حقوق و دو سال و نیم اضافه‌کاری، مقابل ساختمان مرکزی شهرداری این شهر تجمع کردە و نارضایتی خود را بە گوش مدیران امر رساندند.
نبود موقعیت شغلی در شرق کوردستان و همزمان آلوده شدن هزاران جوان کورد به مواد مخدر به تهدیدی بزرگ برای جامعه شرق کوردستان تبدیل گشته است.
بر اساس تحقیقات جمعیت حقوق بشر، آمار بیکاری در استان‌های شرق کوردستان تأثیر مستقیم بر آلودگی جوانان به مواد مخدر دارد.
بر اساس آمارهای رسمی مسئولین جمهوری اسلامی استان سنه در شرق کوردستان ۲۰ هزار نفر آلوده به مواد مخدر وجود دارد.
بنا بر آمارهای رسمی مدیران شرک بازیافت تعداد زباله گردهای سطح شهر کرماشان را بالغ‌بر هزار نفر اعلام کرده‌اند.
روز شنبه ۲۰ آبان ماه سال ۱۳۹۶, جمعی از کارگران شهرداری ناحیه دو قوشاچای میاندواو اقدام به تجمع اعتراضی مقابل استانداری اورمیه نمودند.
بيش از پنج ماە است کە ۱۵ تن از کارگران و مهندسان پروژه بیمارستان ۲۲۵ تخت و خوابی سقز از سوی مجری پروژه هیچ گونە حقوقی دریافت نکرده‌اند و این امر موجب تأثیرات مخربی بر معیشت زندگی آن‌ها و خانواده‌هایشان گذاشتە است.
کارگران شهرداری شهر کامیاران از توابع استان سنە چهار ماە است کە حقوق و مزایای خود را دریافت نکرده‌اند. کارگران شهرداری متشکل از دو گروە مشخص هستند و بە کارگران شهرداری فضای سبز و خدمات شهری شناختە شده‌اند .
طی شش ماه اول سال جاری در استان کرماشان پانزده کارگر براثر فقدان ایمنی و نبود وسایل محافظتی در محیط کار، جان خود را ازدست‌داده‌اند. در ۶ ماه اول سال جاری ۳۱۷ کارگر مصدوم اعلام‌شده‌اند که از این تعداد ۳۰٨ نفر مرد و ۹ نفر زن را شامل شده است. این در حالی است که آمار اعلام‌شده سال گذشته مصدومان کاری در این استان شامل ۲۹۳ کارگر بوده که این تعداد متشکل از ۲٨۷ مرد و ۶ زن می‌باشند، بر اساس این آمار میزان مصدومان کاری در ۶ ماه اول سال جاری ٨ در صد رو به افزایش بوده است.
یک کارگر اهل جوانرو «جوانرود» در شرق کوردستان بانام «مجید مولایی» فرزند رستم در حین انجام فعالیت روزمره کاری خود براثر انفجار کپسول گاز جان خود را از دست می‌دهد.
مأموران سد معبر و نیروهای اجرایی شهرداری سنه، با حمایت نیروهای انتظامی به کارگران و دست‌فروشان مناطقی از این شهر من‌جمله خیابان «۱۲ فروردین» یورش برده و آنان را مورد ضرب و شتم قراردادە و تمامی چرخ‌دستی و کالاهای دست‌فروشان را تخریب کردند.
در این یورش نیروهای شهرداری و نیروی انتظامی ۵ دست‌فروش کورد به‌شدت زخمی شدند.
شهردارى شهر مريوان بيش از ١٥٠ كارگر رسمى خود را از كار اخراج كرد. این کارگران در حالی اخراج شده‌اند که بيشتر از ٧ ماه گذشتە، هیچ گونە حقوقی دریافت نکرده‌اند و همين موجب اعتراض كارگران شهردارى مريوان شده و مسئولين شهردارى آشکارا كارگران را تهديد كرده بودند كه اگر به اعتراض خود ادامه دهند آنان را از كار اخراج می‌کنند.
در ادامه تعطیلی و کوچک‌تر شدن واحدهای تولیدی و صنعتی، صدها کارگر کارخانه دستکش حریر ایران واقع در شهرک صنعتی فاز 2 اورمیه، به دلیل آنچه کمبود منابع مالی از سوی کارفرما و عدم‌حمایت و سوء مدیریت مسئولین خوانده‌شده، از کار اخراج شده‌اند.
کولبر
یک کولبر کورد بانام «رسول یوسفی سیزده‌ساله» توسط نیروهای هنگ مرزی جمهوری اسلامی ایران در روستای قطور از توابع شهرستان خوی بازداشت‌شده و به محل استقرار این نیروها منتقل می‌شود، در آنجا به‌شدت شکنجه‌شده و به خاطر ضربه وارده به ناحیه سر دچار خونریزی مغزی شده و درنهایت به قتل می‌رسد.
دوشنبه ۱۵ آبان یک کولبر سردشتی بانام «محمد شریف جلالی» در شرق کوردستان در منطقە مرزی سردشت در اثر سقوط از صخره دچار جراحت شدید شد.
روز شنبه ۱۳ آبان ماه ۱۳۹۶ خورشیدی «محی‌الدین ابراهیمی» زندانی سیاسی سابق کورد و اهل روستای «آلکاو» شنو «اشنویه» واقع در استان اورمیه در شرق کوردستان، کە بە دلیل بیکاری بە کولبری روی آورده بود در یکی از مناطق مرزی شهر شنو براثر تیراندازی نیروهای پاسگاه بیمضرته زخمی شده و سپس بازداشت‌شده است.
در روز دوشنبه ۲۲ آبان ماه ۱۳۹۶ خورشیدی یک کاسب‌کار کورد بانام «نژاد محمدی» در بیمارستانی در شهر سنه که نزدیک به سه ماه قبل از سوی نیروی انتظامی و در پی شلیک مستقیم زخمی شده بود جان خود را از دست می‌دهد.
روز ۲۹ آبان ماه سال ۱۳۹۶، انفجار مین در شرق کوردستان یک‌بار دیگر حادثە آفرید. در حادثه انفجار مین در کانی خدا از توابع شهرستان پیرانشار، یک کولبر کورد به نام «لقمان واحدی» در اثر انفجار مین بەشدت زخمی شدە و در اثر شدت جراحت یک‌پایش را از دست دادە است.
روز دوشنبه ۲۹ آبان ماه نیروهای مرزبانی جمهوری اسلامی در مرز پیرانشار گروهی از کولبرهای کورد را هدف تیراندازی قراردادند کە درنتیجه این تیراندازی‌ها یک کولبر کشتە و دو کولبر دیگر نیز بە سختی مجروح شدند.
شاهدان محلی هویت کولبر کشتە شدە را حسن مرادی اعلام کرده‌اند، همچنین رحمان محمود نژاد و سمکو احمدی دو کولبر دیگر هستند کە پس از زخمی شدن توسط اهالی روستاهای مرزی بە بیمارستان پیرانشار منتقل‌شده‌اند.
روز سه‌شنبه يكم آذرماه سال ١٣٩٦ شمسي، يك كولبر كورد با مشخصات «شيركو» در منطقه «کانی زَرد» از توابع شهر سردشت در شرق كوردستان براثر انفجار مين پايش را از دست داد.
در تاريخ ٣٠ آبان ماه سال ١٣٩٦ شمسي، يك كولبر كورد به نام «اسماعيل جبارى» ١٩ ساله در منطقه مرزى سلماس در حين گریز از نيروهاى نظامی، از يك پرتگاه به پايين سقوط و از ناحيه سر دچار مصدوميت شديد شد.
عصر روز جمعه ۳ آذرماه براثر واژگون شدن یک خودروی استیشن در مسیر بانه به آرمرد یک کولبر بانه‌ای جان خود را از دست می‌دهد. خودروی واژگون شده حامل ۷ کولبر بوده که ۶ نفر از این کولبرها مصدوم و یک کولبر بانام «ریبوار سعیدی» جان خود را از دست می‌دهد.
در جریان کمین نیروهای مرزبانی ایران که در آن شماری کولبر موردحمله و تیراندازی قرار گرفتند، یک کولبر بنام حسن مرادی اهل پیرانشهر جان خود را ازدست‌داده و دو تن دیگر به اسامی رحمان محمود نژاد و سمکو احمدی زخمی شده‌اند. سمکو احمدی که درنتیجه تیراندازی دوشنبه ۲۹ آبان به‌شدت زخمی شده بود به بیمارستان انتقال داده‌شده بود. نامبرده از ناحیه کلیه و کیسه صفرا به‌شدت آسیب‌دیده و خطر قطع نخاع سلامت ایشان را تهدید میکند.
روز پنجشنبه ۹ آذر ۱۳۹۶ خورشیدی جسد یک کولبر به نام «هیوا مصطفوی» در مسیر «کیله شین» از نواحی روستای میرآباد شهر اشنویه توسط افراد محلی پیدا شد. قابل‌ذکر است که نامبرده در اثر برودت هوا و سرمای شدید در این مکان دچار سرمازدگی شدید گشته و جان خود را از دست می‌دهد.
مین
غروب جمعه ١٩ آبان ماه، در منطقه مرزى ايلام مابين پاسگاه “نهر عنبر و ميله مرزى ” دو سرباز به نام‌های «دانيال بيرانوند» و «رسول اسدى» براثر انفجار مين زخمى شده و به بيمارستان شهر ايلام منتقل شدند.
امروز ۲۹ آبان ماه سال ۱۳۹۶، انفجار مین در شرق کوردستان یک‌بار دیگر حادثە آفرید.
در حادثه انفجار مین در کانی خدا از توابع شهرستان پیرانشار، یک کولبر کورد به نام «لقمان واحدی» در اثر انفجار مین بەشدت زخمی شدە و در اثر شدت جراحت یک‌پایش را از دست دادە است.
روز سه‌شنبه يكم آذرماه سال ١٣٩٦ شمسي، يك كولبر كورد با مشخصات «شيركو» در منطقه «کانی زَرد» از توابع شهر سردشت در شرق كوردستان براثر انفجار مين پايش را از دست داد.
محیط‌زیست
مدیرکل صید و شکار سازمان محیط‌زیست ایران اعلام کرد که در سال جاری استان سنه در شرق کوردستان بیشترین میزان آتش‌سوزی در جغرافیای فعلی ایران را دارا بوده است.
بنا به گفته‌ی این مسئول دولتی دو استان سنه و خوزستان به‌تنهایی بیشتر از ۵۰ درصد کل آتش‌سوزی‌های ایران را شاهد بوده‌اند.
بە گزارش آمار مرکز بهداشت شهر گیلان غرب در شرق کوردستان، آب‌لوله‌کشی منازل ازنظر غلظت املاح غیرقابل‌شرب است و قابل شرب نیست.
کودکان
آذر اسماعیلی مدیرکل امور حمایت‌های اجتماعی کمیته امداد امام خمینی در پیوند با کودکان مبتلابه سوءتغذیه اظهار داشته است که ۱۲۰ هزار کودک زیر ۶ سال مبتلابه سوءتغذیه در ایران وجود دارد. مناطق محروم که بیشتر شامل شرق کوردستان، بلوچستان و… می‌شوند بیشترین آمار را دارا هستند.
تنبیه بدنی یک دانش‌آموز در شهر بجنورد منجر به بیهوشی دانش‌آموز شده که درنهایت به‌منظور مداوا به بیمارستان انتقال داده می‌شود.
چهارشنبه ۱۶ آبان ماه سه نوزاد تازه متولدشده که سه‌قلو می‌باشند دریکی از کوچه‌های شهر بوکان یافته می‌شوند و به بیمارستان این شهر منتقل می‌شوند.
مدیرکل کمیته امداد استان اورمیه در شرق کوردستان اظهار نموده است قریب به ۷۰۰ کودک در رده سنی زیر ۵ سال در مناطق محروم مرزی دچار سو تغذیه هستند.
خودکشی و قتل ناموسی
روز سه‌شنبه ۱۶ آبان ماه جسد مردی ۵۰ ساله درحالی‌که براثر حلقه آویز شدن جانش را ازدست‌داده بود در خیابان ۲۰ متری شوانه شهر بوکان پیدا شد.
شب گذشته نیز در مورد مشابهی که در همین شهر روی‌داده بود که زن جوانی ۲۷ ساله در شهرک فرهنگیان بوکان جان خود را ازدست‌داده بود.
بعدازظهر دیروز چهارشنبه ۱۷ آبان ماه سال جاری، پسری نوجوان ۱۵ ساله در شهر آش خانه از توابع خراسان شمالی از طریق حلق‌آویز نمودن خود به زندگی‌اش پایان داد.
روز جمعه ۱۹ آبان ماه، دریکی از روستاهای اطراف دهلران یک دختر جوان به دست یکی از اعضای خانواده خود به قتل رسیده است. با توجه به نشر این خبر از سوی رسانه‌های حکومتی از دلیل وقوع و مکان دقیق انجام قتل تاکنون، نامی برده نشده است.
شنبه ۲۰ آبان ماه سال جاری تصویری از خودکشی یک دختر ۱۶ ساله در رسانه‌های ایران منتشر شد. با توجه به خبرهای منتشرشده؛ این کودک ۱۶ ساله برای دیدار با خواستگارش از منزل خارج‌شده و به مغازه پدرش رفته بود؛ که با اسلحه پدر خود، به زندگی‌اش پایان داد.
دختری ۱۹ ساله در شهر بانه‌ی شرق کوردستان به نام «شبنم خدری» به دلیل فقر مالی دست به خودکشی زده و جان خود را ازدست‌داده است. نامبرده در محله «سلیمان بگ» شهر بانه سکونت داشته است و مادر نامبرده چند سالی است کە از بیماری سرطان رنج می‌برد.
روز سه‌شنبه ۲۳ آبان ماه سال جاری، یک دختر سیزده‌ساله با حلق‌آویز کردن خود در شهر سردشت اقدام به خودکشی کرده و جانش را ازدست‌داده است. بر اساس گزارش؛ این نوجوان سردشتی به نام «تانیا ابراهیمی فرزند فتاح» اهل روستای «دوله‌بی» و ساکن شهر سردشت بوده است.
دوشنبه ۲۹ آبان ماه سال ۱۳۹۶ خورشیدی مردی با شلیک گلوله همسر خود را به قتل رساند. بر اساس گزارش، در شهرک فجر اورمیه مردی در حضور پدر همسرش، همسر باردار ۳۴ ساله‌ی خود را با شلیک چهار گلوله به قتل رسانده و بعد از انجام قتل از محل متواری شده است.
سوم آذرماه سال ۱۳۹۶ شمسي، در شهر ديولان «دهگلان» از توابع شهر سنه یک زن جوان به نام «امیره جهانيان» ٣١ ساله به‌وسیله حلق‌آویز كردن به زندگى خود پايان داد.
یک دانشجوی کورد دانشگاه پلی‌تکنیک شهرستان سنه به نام سعید خالدیان در تونل صلوات آوا با ریختن بنزین بر روی بدن خودش اقدام به خودسوزی کرد و جانش را از دست داد. دلیل اين خودسوزی مشخص نشده است.
امکانات رفاهی
اهـالى محلات «موسک» و غیره در مریوان، با برقراری تماس و ارسال عکس‌هایی از محلات و کوچه‌هایشان بخصوص در فصل سرما برای جمعیت حقوق بشر کوردستان، وضعيت عبور و مرور و خرابى راه‌ها و کوچه‌هایشان را به تصوير کشیده‌اند.
به گفته يكى از اهـالى محل كه نمی‌خواهد نامش آشکار گردد؛ بـا شروع فـصل سـرما و بـارش بـاران زندگی در محلات فقیرنشین بسيار دشوار می‌شود به‌گونه‌ای که تمامی کوچه‌ها و معابر پر از گل‌ولای شده و عبور و مرور برای افراد پير و کودکان بسیار دشوار خواهد شد.
غصب زمین‌های عمومی
طی چند سال اخیر سپاه پاسداران و چند نهاد جمهوری اسلامی ایران شامل نمایندگی‌های ولی‌فقیه، سپاه پاسداران، ارتش و … اقدام به تصاحب زمین‌های عمومی کرده و بخش وسیعی از آن‌ها را به مالکیت خود درآورده‌اند. در مریوان، بخش وسیعی از زمین‌های منطقه بیلو که نزدیک به مرز جنوب کوردستان و یک منطقه تفریحی باارزش بسیار بالا است توسط سپاه تصاحب‌شده و این مناطق را باسیم خاردار جدا کرده و اجازه تردد افراد عادی به این مناطق دادە نمی‌شود.
علاوه بر سپاه پاسداران نیروهای ارتش نیز اقدام به تصاحب بخش دیگری از زمین‌های کشاورزی کرده و بە مالکیت خود درآورده است.
در سال‌های گذشته از این مناطق به‌منظور میدان تیر استفاده می‌شد و نیروهای رژیم با تیراندازی و آتش پراکنی موجب ایجاد آتش‌سوزی‌های مکرر در این مناطق شده به‌طوری‌که کاملاً پوشش گیاهی آن از بین رفتە و عاری از هرگونه درخت است.
علاوه بر این بسیاری از زمین‌های شهر کامیاران و سنه به‌طرف مریوان به شکل کاملاً غیرقانونی و در قالب اوقاف تحت مالکیت دفتر نمایندگی ولی‌فقیه در کوردستان در‌آمده است.
قتل شهروندان
روز سوم آبان ماه توسط نیروهای حمزه سیدالشهدای در اورمیه شش سرنشین یک خودرو پژو در منطقه آبگرم از توابع چالدران به قتل رسیدند. سعید به‌عنوان راننده همراه یک شهروند کورد به نام «مجید دالایی میلان» که در صندلی جلوی این خودرو نشسته بوده و چهار تن از اعضای یکی از احزاب کوردستانی نیز در صندلی‌های عقب سوار شده بودند. این خودرو توسط نیروهای سپاه شناسایی‌شده بود و به همین دلیل بدون اخطار قبلی همه سرنشینان این خودرو مورد هدف قرار گرفتند؛ و جانشان را از دست دادند.
آزادی رسانه و دریافت اطلاعات
ساعت ۷ بامداد امروز یکشنبه ۱۴ آبان ماه سال جاری، نیروهای نظامی جمهوری اسلامی در مریوان، به منازل ساکنان این شهر یورش برده و اقدام به جمع‌آوری آنتن‌های ماهواره‌ای نمودند.
نيروهاى امنيتى جمهورى اسلامى ايران در پاسگاه (قازانچى) در حومه شهر كرماشان اقدام به توقيف و بازرسی موبايل شهروندان کرده‌اند. اين نيروهاى به دليل همراه داشتن عكس شخصیت‌های سرشناس كوردستان اقدام به بازرسي کرده‌اند و هشدار داده‌اند هرکسی عکس‌های شخصيتى در داخل موبايل بِه همراه داشته باشد صاحب موبايل بازداشت می‌شود درحالی‌که پاسگاه مربوط به راهنمايي و رانندگى است.
به نقل از منبع ديگرى: در شهرهاى ثلاث باوه‌جانی و جوانرو، نيروهاى راهنمايي و رانندگى را موظف کرده‌اند كه موبايل اعضاء خانواده و خويشاوندان نزديك خود را تفتيش و گزارش آن را به نيروهاى امنيتى بدهند،
زلزله کرماشان
کمک‌رسانی به حادثه دیدگان بسیار کند پیش می‌رود. سخنگوی اورژانس ایران از افزایش تعداد مجروحان زلزله شهرهای شرق کوردستان به حدود ۶ هزار تن خبر می‌دهد، ستاد مدیریت بحران می‌گوید تعداد مصدومان ۳۹۵۰ تن است.
به نقل از اهالى سرقلا در ازگله تا سه ساعت قبل از انتشار اين خبر هنوز هیچ تیم امدادی به سر قلا، جیگیران، امام عباس، توه هوشکه، بانی چنور وبسیاری از روستاهای اطراف ازگله نرفته و کشته‌ها در این مناطق بسیار است.
زمین‌لرزه کرماشان تاکنون ۱۲ هزار خانه تخریب کرده، ۴۰۷ هم‌وطن جان‌باخته‌اند و ٦۷۰۰ نفر تیز مصدوم شده‌اند. قابل‌ذکر است؛ که تاکنون اطلاعات کاملی در مورد این فاجعه در دست نیست.
تعداد زیادی از روستاهای ویران شدە استان کرماشان از اقلیت دینی یارسان بودە و نیروهای حکومتی میان ساکنین این روستاها با دیگر مناطق تبعیض قائل شده‌اند. بر پایه اخبار منتشرشده در شبکه‌های اجتماعی در کرماشان، نیروهای حکومتی و سپاه پاسداران که برای کمک و نجات خسارت دیدگان زلزله به کرماشان واردشده‌اند تبعیض قائل می‌شوند. در بین خسارت دیدگان اقلیت دینی یارسان هیچ سهمی در دریافت کمک‌ها ندارند این در حالی است که خدمت‌رسانی‌های اولیه به خیلی از قربانیان دیگر هم انجام نمی‌شود.
به نقل از رئيس مركز اورژانس كرماشان دكتر صائب مدرسى از اعزام ١٠٠ دستگاه آمبولانس خبر داد.
اين در حالى است كه ٤٠ آمبولانس از استان‌های ديگر به كرمانشاه اعزام‌شده‌اند، درمجموع ١٠٠ آمبولانس اعزام‌شده‌اند. وى كمبود آمبولانس را در اين مناطق رد كرده است كه به نظر می‌رسد باوجود وسعت و شدت زلزله اين امر دور از حقيقت است. اين در حالی است كه براى زائرين اربعين ٨٠٠ آمبولانس اختصاص داده‌شده بود.
در سومین روز زلزله آمار چنین اعلام‌شده است، ١٧٠٠٠ واحد مسكونى تخريب و ٤٣٢ كشته و ٩٣٤٥ مجروح و ١٠٠٠ مصدوم بسترى گزارش‌شده است.
جمهوری اسلامی ایران از تقبل کمک‌های بین‌المللی به مصیبت‌زدگان زمین‌لرزه کرماشان سر باز میزند، این اقدام حکومت در حالی است که مسئولین حکومتی درنهایت بی‌توجهی به سر می‌برند و تنها اقدامشان ارسال پیام‌های تسلیت و احساس همدردی است.
هزاران تن از شهروندان شرق كوردستان در محل جمع‌آوری کمک‌های مردمى حضورداشته و اين کمک‌های توسط نيروهاى داوطلب مردمى و بدون دخالت هيچ نهاد دولتى به مناطق زلزله‌زده فرستاده می‌شود. شهروندان شرق كوردستان خود اقدام به جمع‌آوری و ارسال كمك می‌نمایند و هيچ اعتمادى به نهادهاى دولتى ندارند.
مرگ کودکان از سرما و نرسیدن امداد در سایە سانسور شدید خبری ایران
تجمع اعتراضی مردم زلزله‌زدهە دیدە جلوی فرمانداری سرپل ذهاب
کمک‌های مردمی به آسیب‌دیدگان زلزله در غیاب مسئولیت‌پذیری حکومت ایران
پزشکی قانونی برای مجوز دفن هر کشتەشدە در سرپل ذهاب سیصد هزار تومان طلب میکند
شهروندان افغانستانی مقیم ایران به یاری آسیب دیدگان زلزله شرق کوردستان شتافتند
حکومت در تعطیلات به سر می‌برد/وضعیت مناطق زلزله‌زده به‌شدت بحرانی است
روز ٢٨ آبان ماه، در شهر ثلاث باباوەجانی زن ۶۰ ساله‌ی از زلزله‌زدگان اين شهر براثر استنشاق گاز مونوکسید کربن در داخل چادر دچار گازگرفتگى شد و جان باخت.
فعالان مدنی باوجود تهدیدهای نیروهای امنیتی جمهوری اسلامی ایران همچنان به فعالیت‌های خود/ کمک به مناطق زلزله‌زده ادامه می‌دهند
باگذشت ١٠ روز از زلزله دل‌خراش كرماشان و با توجه به وعده‌های مسئولان جمهورى اسلامى هنوز اقدامى براى رفع اين بحران انسانى هيچ كه برداشته نشده بلكه با آمدن فصل سرما و آغاز بارندگى روزبه‌روز بر مشكلات آن‌ها افزوده می‌شود.
آیا کمک‌های مردمی بە مناطق زلزله زدە کرماشان کە توسط سپاه پاسداران غارت شدە بود اکنون در ابو کمال سوریە است؟ تلویزیون دولتی ایران اعلام کردە کەکمتر از ۴۸ ساعت از آزادسازی شهر ابو کمال سوریە بلافاصله نیروهای هلال‌احمر جمهوری اسلامی کاروان عظیمی از کمک‌های غذایی و دارویی روانە این شهر سوریە کردە کە اکنون در کنترل ارتش بشار اسد است.
در کنار مشکلات اخیر که به‌موجب زمین‌لرزه شدید در کرماشان به وجود آمده‌اند مشکلات و تهدیدات جانی براثر آتش‌سوزی و گازگرفتگی و مواردی ازاین‌دست هنوز گریبان گیر مردم مصیبت‌دیده است. بر اساس این گزارش‌ها از زمان وقوع زلزله تاکنون ۲۵ مورد سوختگی به بیمارستان کرماشان رجوع کرده‌اند که براثر مشتعل‌شدن ادوات گرمایشی و پخت‌وپز غیراستاندارد رخ‌داده است و تهدیدی جدی برای بازماندگان حادثه زمین‌لرزه کرماشان است.
جمهوری اسلامی ایران با بازگشایی مدارس منطقه زلزله‌زده در کرماشان اقدام به تبلیغات ایدئولوژیک_ نظامی کرده است.
در این اقدام جمهوری اسلامی ایران وسایل مدرسه مانند کیف که به‌عکس و پوستر نیروهای سپاه پاسداران ایران منقش شده‌اند را مابین دانش آموزان مناطق آسیب‌دیده زلزله در کرماشان توزیع کرده است.
سخنگوی دولت ایران با ریاست جمهوری حسن روحانی اعلام کرد: آن دسته از هم‌میهنانی که کانکس تحویل گرفته‌اند شامل هیچ‌گونه کمکی از سوی دولت برای بازسازی خانه‌های خود نمی‌شوند.
موارد دیگر
اداره اماکن استان فارس به دلیل غیر ایرانی بودن و کوردی بودن نام (ژینا) از نصب این نام بر سردر یک واحد صنفی جلوگیری کرد.
نبود خدمت‌رسانی و سرمايه گزارى و بی‌توجهی مسئولان در شهر بيجار، سبب انبوه مشكلات بزرگى همچون بيكارى، فقر و مهاجرت ساكنين اين شهر شده و به همين دليل زیرساخت‌های اجتماعى و انسانى شهر بيجار در بحرانی بزرگ به سر می‌برد.
به گفته سخنان رئیس سازمان رفاه و امور اجتماعی، ۱۲ میلیون نفر زیرخط فقر زندگی می‌کنند. تقی رستم وند، رئیس صندوق رفاه اجتماعی اظهار داشت که میزان بیکاری ۱۲.۵ درصد از ۱۰۰ درصد به بالا است، اما این آمار در بین جوانان ۲۴ درصد است.
وی در سخنانش این را هم ذکر کرد که میزان بیکاری وزندگی زیرخط فقر در شهرهای مرزی ایران به‌مراتب بیشتر از نقاط دیگر ایران است به‌طوری‌که در سال‌های اخیر ۸ میلیون نفر از مناطق مرزی و محروم به مناطق دیگر کوچ کرده‌اند.
در پایان جمعیت حقوق بشر کوردستان از مردم شرق کوردستان می‌خواهد کە در احقاق حقوق خود کوشا وسعی نمایند هرگونە تبعیض و نابرابری را کە از جانب جمهوری اسلامی ایران به آن‌ها روا داشته می‌شود را بە گوش جهانیان برسانند.
جمعیت حقوق بشر كوردستان
