ک.م.م.ک:
طبق پیشنهاد کنگره‌ی ملی کوردستان در سال ۲۰۰۷، روز ۱۵ می، روز انتشار اولین شماره‌ی مجله‌ی هاوار در سال ۱۹۳۲ به عنوان روززبان کوردی انتخاب شد .به بهانه این روز سخنی چند در باب اهمیت زبان مادری از طرف جمعیت حقوق بشر کوردستان با مخاطبان و خوانندگان مان در میان می گذاریم.
زبان، یکی از بنیادی‌ترین ستون‌های هویتی هر ملت است. زبان فقط وسیله‌ای برای ارتباط نیست، بلکه حامل فرهنگ، تاریخ، اندیشه و جهان‌بینی مردمان یک سرزمین است. از طریق زبان است که انسان‌ها می‌توانند تجربه‌هایشان را ثبت، منتقل و بازآفرینی کنند. روز ۱۵ مه، به عنوان روز زبان کوردی، یادآور ارزشی عمیق در دل تاریخ ملت کورد است؛ روزی برای گرامیداشت و تأکید بر زنده نگه‌داشتن زبان مادری میلیون‌ها انسان.
اهمیت زبان در هویت ملل
زبان نه تنها ابزار انتقال مفاهیم است، بلکه بخشی اساسی از هویت جمعی یک ملت را شکل می‌دهد. فرهنگ، ادبیات، آیین‌ها، سنت‌ها و حتی سبک زندگی انسان‌ها از دل زبان سر برمی‌آورند. نابودی یا تضعیف زبان مادری، در واقع به معنای تضعیف هویت و موجودیت یک ملت است. به همین دلیل، حفظ زبان‌ها از جمله مسئولیت‌های مهم فرهنگی و انسانی است.
اهمیت زبان کوردی
زبان کُردی یکی از کهن‌ترین زبان‌های خاورمیانه است که دارای گویش‌ها و لهجه‌های متنوعی مانند کرمانجی، سورانی، هورامی و کلهری ،زازایی است. این زبان در دل خود گنجینه‌ای عظیم از اشعار، ضرب‌المثل‌ها، داستان‌های فولکلوریک و دانش و تاریخ شفاهی مردم کورد را حفظ کرده است. زبان کوردی نه تنها زبان گفتوگو، بلکه وسیله‌ای برای حفظ حافظه تاریخی و فرهنگی ملت کورد است.
صحبت از قدمت ،غنا ،لهجه و گویش های زبان کوردی کار یک زبان شناس است که در ان مورد حرف بزند و بنویسد بنابراین به هیچ وجه تلاش برای ورود به این عرصه بسیار مهم و تخصصی نیست. هدف صرفا یاد
آوری اهمیت زبان کوردی به عنوان زبان مادری ،بعنوان شناس و هویت ماست.
در طول تاریخ، زبان کوردی با تهدیداتی جدی مواجه شده است؛ از ممنوعیت رسمی تا بی‌توجهی نهادی. اما علی‌رغم این فشارها، مردم کورد با مقاومت فرهنگی و تلاش‌های فردی و جمعی و مبارزه ، زبان خود را زنده نگاه داشته‌اند.
از اسمیلاسیون و ممنوعیت زبان کوردی در باکور ،تا محدودیت آموزش به زبان کوردی در روژهلات علی رغم اینکه در قانون اساسی جمهوری اسلامی ماده ۱۵ به آن اشاره شده ولی در عمل ساز و کار مناسب وعزم واقعی برای عملی کردن آن وجود نداشته و همیشه فشار سیاسی و امنیتی بر فعالان زبان کوردی بوده ،در روژآوا بخصوص قبل از سال ۲۰۱۱ سیاست سرکوب هویتی و زبانی بوده و در باشور تا قبل از سال ۲۰۰۵که زبان کوردی در کنار زبان عربی در قانون اساسی،زبان رسمی اعلام شد، با مسله تعریب سازی مناطق کوردی و ممنوعیت آموزش به ویژه در دوران صدام حسین مواجه بوده.زبان کوردی از همه این پیچ و خم های سخت گذشته و امروز این میراث به دست ما رسیده و باید از ان پاسداری کنیم در ترویج ان بکوشیم و این امانت را به دست نسل اینده بدهیم چرا که این زبان بزرگترین سرمایه و رمز بودن ما است.
زبان مادری و حقوق بین‌الملل
بر اساس اسناد بین‌المللی، هر انسان حق دارد به زبان مادری خود آموزش ببیند و از آن برای بیان، نگارش و ارتباط استفاده کند. برخی از مهم‌ترین اسناد بین‌المللی که به این موضوع پرداخته‌اند عبارت‌اند از:
اعلامیه جهانی حقوق بشر (ماده ۲۶): بر حق آموزش برای همگان تأکید دارد، که باید در راستای توسعه کامل شخصیت انسانی باشد؛ موضوعی که مستقیماً با زبان مادری ارتباط دارد.
میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی (ماده ۲۷): اقلیت‌ها حق دارند زبان، دین و فرهنگ خود را حفظ و تقویت کنند.
اعلامیه سازمان ملل در مورد حقوق مردمان بومی (۲۰۰۷): به صراحت بر حق آموزش به زبان مادری و حفظ زبان‌های بومی تأکید دارد.
راهکارهایی برای حفظ و تقویت زبان کوردی
برای زنده نگه داشتن زبان کوردی، باید همزمان در چندین حوزه فعالیت کرد:
۱.دیجیتالی‌سازی زبان: توسعه نرم‌افزارها، اپلیکیشن‌ها، کیبوردها و فرهنگ‌نامه‌های دیجیتال به زبان کوردی برای پاسخ به نیازهای دنیای مدرن.
۲. آموزش رسمی و غیررسمی به زبان کوردی ،آموزش به کودکان در داخل کوردستان و در دیاسپورا
رسانه‌های کوردی‌زبان: حمایت از روزنامه‌ها، مجلات، رادیو و تلویزیون‌های کوردی‌زبان برای گسترش فضای عمومی استفاده از این زبان.
۳. تولید و ترویج آثار ادبی و هنری: حمایت از نویسندگان، شاعران، هنرمندان و مترجمان کورد برای خلق آثار به زبان کوردی.
۴. آموزش زبان کوردی در خانه و جامعه: خانواده‌ها نقش مهمی در انتقال زبان دارند. صحبت کردن با کودکان به زبان کوردی، داستان‌خوانی و تربیت زبانی از کودکی، تأثیر زیادی در تداوم زبان دارد.
۵. فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی: برگزاری جشنواره‌های زبان، مسابقات شعر و داستان، روزنامه‌نگاری و برنامه‌های فرهنگی به زبان کوردی.
۶.پرداختن و توجه به گویش های زبان کوردی
۷.تالیف و ترجمه اثر نه تنها در زمینه ادبی بلکه در زمینه علوم مهندسی، پزشکی و ریاضی به زبان کوردی
۸.توجه به اسامی کوردی چه در اسم شهر و روستا و منطقه و کوه و دشت و جغرافیای مان چه اسم فرزندانمان.
زبان کوردی باید زبان علم و اقتصاد و تجارت و سیاست شود باید به کوردی بخوانیم به کوردی بنویسیم و به کوردی بیاندیشیم.باید زبانمان را زنده نگه داریم چون اگر زبانمان بمیرد فرهنگمان می میرد،زبان ما شناسنامه و سند بودنمان است.
عمرزاده
