این گزارش وضعیت حقوق بشر در ماه نوامبر سال ۲۰۱۶ مصادف با یازده آبان ماه تا دهم آذر ماه، در شرق کوردستان است که به کوشش جمعیت حقوق بشر کوردستان با استناد به گزارش‌های متعدد این سازمان حقوق بشری گردآوری‌شده است. شایان‌ذکر است این گزارش به دلیل عدم اجازه حکومت ایران به سازمان‌ها و گروه‌های حقوق بشری گزارش کاملی نیست و تنها بخشی از نقض سامانمند حقوق بشر در شرق کوردستان را به تصویر می‌کشد.
حکومت جمهوری اسلامی ایران با بازداشت شهروندان کورد توسط نیروهای امنیتی و انتظامی با نقض حقوق مدنی و سیاسی، نقض آزادی عقیده و بیان، نقض حق حیات و امنیت شخصی، تبعیض‌های حکومتی، هتک حرمت شهروندان و همچنین شکنجه زندانیان سیاسی و نادیده گرفتن حقوق بنیادین زندانیان سیاسی، ماه موردبررسی را به پایان رساند.
طبق ماده ١٩ اعلامیه جهانی حقوق بشر هر فردی حق آزادی عقیده و بیان دارد. همین‌طور دربند یکم ماده ۹ میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی آمده است: هر کس حق آزادی و امنیت شخصی دارد: هیچ‌کس را نمی‌توان بە مناسبت عقایدش مورد مزاحمت و ترس قرارداد.
بند دوم ماده ١٩ می‌افزاید: هر کس حق آزادی بیان دارد: این حق شامل آزادی تفحص و تحصیل و اشاعه اطلاعات و افکار از هر قبیل بدون توجه به سرحدات خواه شفاهاً یا به‌صورت نوشته یا چاپ یا به‌صورت هنری یا به هر وسیله دیگر به انتخاب خود است.
همچنین در مادهٔ ٢٢ آمدە است کە هرکسی به‌عنوان عضوی از جامعه حق دارد از امنیت اجتماعی برخوردار بوده و از راه کوشش در سطح ملی و همیاری بین‌المللی با سازمان‌دهی منابع هر مملکت، حقوق سلب ناپذیر اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی خویش را برای حفظ حیثیت و رشد آزادانه شخصیت خویش، به دست آورد؛ و طبق ماده ۵ هیچ‌کس را نمی‌توان شکنجه کرد یا مورد عقوبت یا روش وحشیانه و غیرانسانی یا اهانت‌آمیز قرارداد.
مطابق با کنوانسیون‌های به رسمیت شناخته‌شده جهانی در رابطه با حقوق بشر و حقوق سیاسی و اجتماعی اجتماع‌های بشری، هر فرد و جامعه‌ای حق دارد حقوق سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی خود را مطالبه و جهت احقاق آن تلاش نماید، هیچ جماعت یا گروهی برتر بر دیگری نیست و همه باید از حقوق طبیعی و به رسمیت شناخته‌شده بهره‌مند شوند.
- اعدام
متأسفانه در این ماه توسط حکومت جمهوری اسلامی تعدادی زندانی کورد که هویت آنان مشخص گردیده اعدام شدند؛ که خبرهای آن منعکس‌شده است؛ اما طبق گزارش‌های رسیده به جمعیت حقوق بشر کوردستان، گاهی زندانیان کورد به جرائم متفاوت در زندان‌های ایران اعدام‌شده که این اعدام‌ها رسانه‌ای نمی‌شود و حکومت جمهوری اسلامی ایران این اعدام‌ها را اعلام نمی‌کند.
دو شهروند کورد در زندان مرکزی مهاباد اعدام شدند، نام این شهروندان رحیم محمد پور و مهدی کە بە اتهام مواد مخدر بە اعدام محکوم شدە بودند در ساعات اولیە بامداد روز ١٧ آبان ماه توسط نیروهای ویژه اجرای حکم اعدام جمهوری اسلامی در مهاباد اعدام شدند.
۱۷ آبان ماه سال جاری شهروندی کورد به نام «حسن -خ» ۳۰ ساله اهل شهر سنه در زندان مرکزی قزوین به دار آویخته شد.
در ساعات اولیە روز ٢٤ آبان ماه سال جاری شش زندانی محکوم بە اعدام در زندان مرکزی ارومیه توسط جمهوری اسلامی ایران اعدام شدند. حکم اعدام کرم قلی زاده، ناصر حسینی، جواد اصغری، عارف اسماعیلیان و فرخ عابدینی و محکوم خدری توسط ماشین اعدام جمهوری اسلامی انجام گرفت.
ایوب اسدی متولد ۸ مهر ۱۳۷۷ روز ۵ آذر سال ۹۵ به اتهام قتل یک نفر از سوی دادگاه جمهوری اسلامی در سنه به اعدام محکوم شد.
شهروندی کورد اهل سردشت در شرق کوردستان به نام جمشید تهامی به اتهام خریدوفروش مواد مخدر در زندان مهاباد اعدام شد.
- بازداشت و زندان
“بازداشت، احضار، صدور حکم، پرونده‌سازی، تهدید، نقض حقوق زندانیان ”
پای زندانی سیاسی «مراد احسانی» توسط پزشکان بە دلیل عفونت شدید قطع گردید. مراد احسانی روز ۶ آذرماه سال ۱۳۹۴ براثر شلیک مستقیم نیروهای انتظامی جمهوری اسلامی ایران در شرق کوردستان، از ناحیه پا زخمی و دستگیر شد.
چهارشنبه ۱۲ آبان ماه سال ۱۳۹۵ آقای شریف باجور از فعالین محیط زیستی مریوان و عضو انجمن سبز چیا توسط نیروهای امنیتی در روستای دزلی بازداشت شد.
روز ۱۴ آبان ماە سال ۹۵ افسانه بایزیدی زندانی سیاسی کورد در زندان مرکزی کرمان به سلول افرادی انتقال دادە شد.
نیروهای وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی ایران در بوکان در ساعات اولیە بامداد روز ۱۵ آبان ماە بە منزل مسکونی خانوادە شیخی یورش بردە و مصطفی و دیاکو شیخی را دستگیر و بە مکان نامعلومی انتقال دادە شدند.
مسئولین زندان بە لاوین کریمی گفتەاند عدم اعزام وی برای مداوا از سوی اداره اطلاعات جمهوری اسلامی صادر شدە است و لذا او برای مداوا بە خارج از زندان انتقال دادە نمی‌شود. این در حالی است کە پزشکان زندان بە وی گفتەاند کە جهت مداوای وی کاری از دستشان بر نمی‌آید.
شهرستان سردشت در شرق کوردستان، ١٢ شهروند ساکن این شهر را بە اتهام مشارکت در ایراد ضرب‌وجرح مأمورین انتظامی به پرداخت دیه و زندان محکوم کرد.
سردار اسماعیلی، رامین حسن‌زاده، صفا حسن‌پور، سهیلا زبیری، هیمن جنت یار، سامرند احمدزاده، آمانج شیخه‌پور، سامان ملکاری، حسین پری‌آقایی، محمد قادریان، کامل رسول پور و فرهاد شیخانی بە اتهام مشارکت در اخلال در نظم عمومی شهر سردشت هرکدام به تحمل ۶ ماه حبس تعزیری و بە دلیل تمرد در مقابل مأمورین انتظامی ایران نیز به ۶ ماه حبس تعزیری محکوم شدەاند.
همچنین سید ابوالفضل دشتبان، بختیار درخشان، امید زحمت دوست و نوید اصلان زاده، بە همراە ۱۲ متهم دیگر با توجه به نامشخص بودن پروندە و مسبب آسیب و صدمات واردە بە اموال عمومی مشترکا و درمجموع به پرداخت دیه به میزان شانزده میلیون و دویست و ده هزار تومان محکوم شدەاند.
احمد تمویی از زندانیان سیاسی کورد محبوس در این زندان با پرونده‌سازی مجدد از سوی وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی ایران در شعبه‌ی ۳ دادگاه انقلاب ارومیه محاکمه شد.
اداره اطلاعات جمهوری اسلامی ایران با انتقال یا آزادی مشروط محمد نظری مخالف است. وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی ایران با درخواست محمد نظری زندانی سیاسی کورد مبنی بر آزادی مشروط وی و یا انتقال وی بە زندان مهاباد مخالفت می‌کند.
هاجر پیری زندانی سیاسی کورد کە در مهرماه ۱۳۸۶ بە ۱۷ سال حبس و تبعید محکوم شدە است از امکانت بهداری برای درمان وی جلوگیری بە عمل می‌آید.
کاوه احمدزاده زندانی سیاسی کورد در زندان بوکان در وضعیت وخیمی به سر می‌برد. این زندانی سیاسی کورد از بیماری دیسک کمر به‌شدت رنج می‌برد و از سوی اداره‌ی زندان بوکان و مقامات قضایی هیچ‌گونه اقدامی برای مداوای وی در زندان و بیمارستان خارج از زندان صورت نمی‌گیرد.
روز سەشنبه ۲۵ آبان ماه ۹۵ در تجمع سالگرد درگذشت ستارخان سردار ملی مشروطه‌خواهی در شهرری، رسول ایرجی فعال مدنی کورد توسط نیروهای امنیتی بازداشت‌شد.
روزنامە نگار حامد عطایی اهل ارومیه که فیلم سخنان نادر قاضی پور، نماینده ارومیه در مجلس را درباره زنان و نمایندگان زن منتشر کرد. به ۴ ماه زندان محکوم شد.
وزارت اطلاعات جمهوری سلامی دیاکو و مصطفی شیخی را از ادارە اطلاعات جمهوری اسلامی ایران در بوکان بعد از یازدە روز بازجویی در روز چهارشنبە ۲۶ آبان ماە بە همین ادارە در ارومیە انتقال دادند.
سیوان رحیمی، در ۱۱ خردادماه ۹۳ دریکی از مناطق مرزی استان کرماشان در طی یک درگیری با نیروهای سپاه پاسداران جمهوری اسلامی ایران درحالی‌که به‌شدت زخمی شده بود، به اسارت درمی‌آید اما از وضعیت وی اطلاعی در دسترس نیست.
سیروان علیزادە ٢٧ سالە اهل سقز از سوی دادگاە انقلاب اسلامی ایران در سقز بە ١٨ ماە حبس محکوم شد.
اقبال زارعی بە اتهام عضویت در یک حزب کوردستانی و اقدام علیە نظام جمهوری اسلامی ایران توسط دادگاە انقلاب جمهوری اسلامی ایران بە ۴ سال و چهار ماە زندان محکوم شد.
کیوان کریمی فیلم‌ساز کورد که برای ارائه توضیحات روز چهارشنبه سوم آذر به دایره اجرای احکام شعبه یک دادسرای مقدس جمهوری اسلامی ایران در زندان اوین تهران احضار شده بود پس از دادگاهی، بازداشت و برای اجرای حکم ۱ سال زندان و ۲۲۳ ضربه شلاق به زندان اوین منتقل شد.
رضا حسین علیزاده ۴۴ ساله یک تاجر اهل ماکو از سوی بازپرسی شعبه ۳ بندرعباس به اتهام قاچاق کالا که بیش از دو ماه اخیر را در حبس و بلاتکلیفی بسر می‌برد از سوی مأموران امنیتی حفاظت اطلاعات سپاه بازداشت و در هفته گذشته در زندان مرکزی بندرعباس دچار عارضه مغزی گشته و وضعیت وی وخیم است.
فرزاد شاهی ۳۷ ساله اهل هرسین در استان کرماشان به اتهام عضویت در یک باند تبهکاری، درگیری با مأموران و نگهداری مواد مخدر به ۳۰ سال حبس محکوم‌شده است. این زندانی کورد هم‌اکنون در قرنطینه بیرجند در استان خراسان جنوبی به‌صورت تنبهی محبوس است. سرپرست دادسرای عمومی انقلاب تهران علیرغم تودیع وثیقه پانصد میلیون تومانی با اعزام وی به مرخصی مخالفت شده است.
جمهوری اسلامی ایران در نظر دارد، زندانی سیاسی کورد مصطفی علی احمد را به حکومت سوریه تحویل دهد، این در حالی است که نامبرده حکم نزدیک به دوازده سال زندان خود را به اتمام رسانده است.
روز سه‌شنبه ۹ آذر ماە اطلاعات سپاه پاسداران جمهوری اسلامی ایران در کامیاران بیش از پنج نفر از شهروندان کورد را دستگیر و به مکان نامعلومی انتقال داده‌اند. عبدالله پشابادی فرزند محمدعلی اهل روستای زیویه، حیدر قربانی فرزند علی اهل روستای بزوش، نامدار قربانی فرزند جعفر اهل روستای بزوش، محمدصادقی فرزند معروف اهل روستای بزوش، حسین روحانی فرزند قادر اهل روستای کاشتر بە اتهام همکاری با یکی از احزاب سیاسی کوردستانی توسط نیروهای سپاە پاسداران جمهوری اسلامی ایران در کامیاران دستگیر و بە مکان نامعلومی انتقال دادە شدند.
عصر روز هشتم آذرماه نیروهای امنیتی زندان مرکزی کرمان به سلول مشترک افسانه بایزیدی و هاجر پیری از فعالین سیاسی کورد حمله‌ور می‌شوند و تعدادی از وسایل شخصی آن‌ها را با خود می‌برند.
در گزارش آمدە است که نیروهای امنیتی با توهین و ناسزا گفتن به این فعالین کورد سلول‌های آن‌ها را تفتیش و بازرسی می‌کنند و تعدادی کتب و جزوه من‌جمله دفتر خاطرات افسانه بایزیدی را ضبط می‌کنند. کە با اعتراض این زندانیان روبرو می‌شوند و هاجر پیری فریاد میزند مرگ بر دیکتاتور و بە همین دلیل وی به سلول انفرادی منتقل می‌کنند.
- کارگران و اصناف
مرکز آمار ایران جدیدترین آمار خود را در ارتباط با اشتغال و بیکاری سطح استان‌های واقع در جغرافیای سیاسی بدین گونە اعلام کرد بیکاری پنجاه‌وهفت میلیون تن از جمعیت ۷۹ میلیونی ایران، به نحوی کە در ازای هر فرد شاغل در ایران بیش از ۲٫۵ نفر فاقد شغل هستند.
بر اساس اعلام همین مرکز استان کرماشان در پایان سال ۹۴ با عدد ۱۷٫۶ درصد بیکارترین استان جغرافیای سیاسی ایران لقب گرفت همچنین در پایان بهار سال ۹۵ نیز با نرخ بیکاری ۱۹٫۲ درصدی در صدر قرار گرفت.
۱۹ آبان ماه ۱۳۹۵ پروژه سدسازی بازی دراز در سرپل ذهاب ۲۵۰ نفر از کارگران را اخراج کرد کە سبب اعتراض این کارگران شد.
یکی از مأموران نیروی انتظامی به نام «سرهنگ دیانی» اهل شهر قم با آزار و اذیت کاسب‌کاران و دست‌فروشان میدان اقبال و دور میان شهر سنه، شروع به جمع‌آوری لوازم دست‌فروشان نموده است. وی با تهدید و فحش و ناسزا، بساط چای‌فروشان را برچیده و دست‌فروشان را مورد آزار و اذیت قرار می‌دهد.
کارگران اخراجی شهرداری روانسر با شعارنوشته‌ای کە روی آن نوشتە بود ما جمعی از کارگران خدماتی شهرداری کە بی‌دلیل از کار اخراج شدەایم از شما مردم فهیم و مسئولین محترم تقاضا داریم این قشر ضعیف جامعە را حمایت کنید.
- کولبران و مین
خطر انفجار مین در هفت‌صد و شش هزار و دویست و پنجاه هکتار از اراضی شرق کوردستان وجود دارد.
صبح روز سه‌شنبه ۱۱ آبان ۱۳۹۵ شمسى يك کولبر کورد اهل روستاى «مه کلاوی» از توابع شهر ربط به نام «عثمان عزیزی فرزند کریم» در روستاى «درمان آباد» از توابع شهر سردشت هدف تيراندازى مستقيم نيروهاى نظامى جمهورى اسلامى ايران قرار گرفت و جانش را از دست داد.
روز ۱۹ آبان انفجار مین در یکی از روستاهای شرق کوردستان اطراف پاوه همسر یکی از اهالی این روستا را زخمی کرد.
جسد حسین کوهی یکی از کولبران اهل روستا پس از سە شبانە روز پیدا شد. این کولبر جوان برای کولبری بە مناطق مرزی شرق و جنوب کوردستان رفتە بود که بعد از سه روز جستجو توسط اهالی محل و نیروهای انتظامی در ارتفاعات کوهستان‌های اطراف روستای دزاور پیدا شد و بلافاصلە برای بررسی بە پزشکی قانونی منتقل شد. طبق گفتەهای یکی از روستاییان بر روی جسد نامبردە علائم زخم و یا خونریزی وجود نداشتە و امکان این می‌رود کە براثر فشارهای ناشی از ترس کمین نیروهای امنیتی جمهوری اسلامی ایران سکتە کردە و جانش را از دست دادە است.
روز یکشنبه ۲۳ آبان ماه جوان ۳۳ سالە براثر انفجار این قبضه مین از ناحیه ۲ چشم و دست‌وپاهایش جراحات زیادی برداشته و برای مداوا به بیمارستان بوعلی مریوان انتقال داده شد
فایق احمدزاده ۶۰ سالە اهل روستای سردوش از توابع مریوان کە بە شغل چوپانی مشغول بودە است روز ۲۲ آبان ماە براثر انفجار مین پای چپ خود را از دست داد.
عمر دهقانی ۴۷ ساله و اهل روستای آسنوه نیز در نزدیکی روستا براثر انفجار مین پایش را از دست
همچنین جمال کریمی ۵۲ سالە شهروند مریوان در محوطه پادگان عبادت شهر مریوان براثر انفجار مین پاهایش را از دست داد.
عصر روز ۲۴ آبان ماه سال ۱۳۹۵ خورشیدی انفجار مین در روستای سراب بوکان در شرق کوردستان یک جوان کوردِ کشاورز را به‌شدت مصدوم و روانه بیمارستان کرد. این مصدوم جوان ۱۷ ساله بوده و از ناحیه هر دودست و یک‌چشم به‌شدت آسیب دید.
عصر روز شنبه ۲۹ آبان ماه برای دومین بار طی یک هفته گذشته در روستای سراو در اطراف شهرستان بوکان مین دیگری منفجر شد.
روز ۹ آذر، نیروهای هنگ مرزی جمهوری اسلامی ایران در شهرستان مریوان در نزدیکی روستاهای «دره وران و میرگه دریژ» از توابع بخش خاو و میرآباد شهرستان مریوان شرق کوردستان یک کولبر کورد به نام «کمال بامزر» اهل روستای قطوند را هدف شلیک گلوله قرار داده که منجر به مرگ نامبرده شده است.
همچنین دست‌کم شش کولبر دیگر به نام توفیق و جمیل نقاش ۴۰ سال اهل مریوان متأهل و محمد نادری ۳۸ سال و سه تن دیگر کە نام‌های آن‌ها مشخص نشدە است براثر این حمله و شلیک نیروهای نظامی ایران مجروح شده‌اند که حال عمومی دو تن از آنان وخیم گزارش شد.
- محیط‌زیست و بهداشت
۱۲ آبان ماه سال ۱۳۹۵ گردوغبار و ریز گردها اکثر شهرهای شرق کوردستان «سنه، پاوه، ثلاث باباجانی، مریوان و…» در برگرفت.
روز ۲۴ آبان ماه ۱۳۹۵ آتش‌سوزی در مراتع منطقه بناجار در حوالی روستای یاری از توابع بخش مرکزی شهرستان جوانرود در شرق کوردستان بیش از دو هکتار از مراتع را طعمە خود کرد.
یکم آذرماه حوالی ساعات اولیە بعدازظهر به‌طور هم‌زمان جنگل‌ها و مراتع شبانکاره، قوری قلعه، قلعه گاه، قشلاق و منصور آقایی آتش گرفت. بنا به گفته یک منبع آگاه دست‌های پشت پرده سپاه پاسداران را می‌توان در این آتش‌سوزی‌ها دنبال کرد.
چهارشنبە ٣ آذرماە مراتع و جنگل‌های اطراف روستای تفریحی قوری قلعه در پشت غار و کوه‌های شاهو شعله‌ور شده و به دلیل وزش شدید باد و عدم همکاری نیروهای دولتی جهت خاموش کردن آتش وضعیت بحرانی برای مردم این منطقە فراهم کردە بود.
- موارد دیگرِ نقض حقوق بشر «خودکشی، زنان، کودکان و…»
وضعیت چندین مدرسە در ثلاث باباجانی از توابع کرماشان بسیار غیربهداشتی و غیر امینی است.
در روستای ازگلە از توابع ثلاث باباجانی در شرق کوردستان صبح روز یکشنبه ۱۶ آبان ماە محمود سبحانی با حلق‌آویز نمودن خود به زندگی‌اش پایان داد.
وضعیت نابسامان مدارس روستای سفید برگ جوانرود از توابع کرماشان، مدارسی غیراستاندارد، بدون امکانات رفاهی و سرویس‌های بهداشتی، مدارسی دایر در کانکس و کانتینر. دانش آموزان این روستا از امکانات اولیه برای آموزش برخوردار نیستند.
روز ۱۹ آبان ماە، تعدادی زیادی از شهروندان خرم‌آباد در یک تجمع اعتراضی، بە مرگ یک دختر دانشجو کە روز ۱۷ آبان با جاری شدن سیل در این شهر درگذشتە بود، اعتراض کردند.
روز ۱۸ آبان ماە یک کارگر برق‌کار کورد «عزیز یوسفی فرزند جلیل» در کلانتری فرماندهی نیروهای انتظامی ایران در سنه با شلیک مستقیم توسط یکی از گروهبان‌ها در آن محل بە قتل رسید.
روز شنبە ۲۱ آبان ماە ۱۳۹۵ سعید علی پور ۱۷ سالە اهل روستای ایندرقاش در مهاباد خود را حلقە آویز نمود و جانش را از دست داد.
کودک ۸ سالهای بنام گزینک ماندگار (زهرا) در روستای لج از توابع مهاباد در شرق کوردستان با حلقە آویز کردن خود جانش را از دست داد. هنوز دلیل اصلی خودکشی این کودک چە چیزی بودە است
شهر مهاباد و اطراف، دست‌کم دو جوان دیگر نیز اقدام بە خودکشی کردەاند کە توسط خانوادەهای این افراد از خودکشی کردن آن‌ها ممانعت بە عمل آمدە است و نجات پیدا کردەاند.
روز نوزدهم آبان ماه سعید جلیلی در سالن آمفی‌تئاتر دانشکده علوم رازی سخنرانی کرد کە با اعتراض دانشجویان این دانشگاە بە فضای بسته و خفقان حاکم بر این دانشگاه با شعارنوشته‌هایی از جملە آزادی، حق بیان و نوشتن در این جلسە شرکت کردند.
جمعی از دانشجویان کارشناسی ارشد دانشگاه پیام نور در جوانرود از عزل دکتر مصطفی جوانرودی توسط نماینده جمهوری اسلامی ایران در اورامانات اعتراض کردە و بیانیه‌ای را منتشر نموده‌اند.
یکشنبە ۲۳ آبان ماە حسین محمدی اصل با زدن رگ دست‌هایش خودکشی کردە و جانش را از دست داد. در گزارش آمدە است کە حسین کارمند شهرداری مهاباد بودە است و گویا براثر فشارهای اقتصادی و مالی در جریان پرداخت نکردن حقوق کارمندان اقدام به خودکشی نمود.
روز شنبه ۲۲ آبان ماه ۹۵ جوانی ۲۷ ساله بنام ابراهیم کرمانج در شهر پیرانشهر به زندگی خود پایان داد.
توسعه فرهنگ خشونت در شرق کوردستان، مدت مدیدی است که افرادی سودجو اقدام به فروش «چماق» در سطح شهر مریوان می‌کنند.
مدرسه‌ای در ازگله از توابع شهرستان ثلاث باباجانی در شرق کوردستان به علت نداشتن ماژیک وایت برد تعطیل شد.
۲۸ آبان ماە دانش‌آموز ۱۶ سالە در روستایی واقع در ۲۵ کیلومتری شهر کرماشان با شلیک گلوله اسلحه شکاری به زندگی خود پایان داد.
در سالهای اخیر تعداد زیادی از خانوادەهای کورد یارسان به خاطر سیاست‌های تبعیض‌آمیز، سرکوب و تحقیرهای مضاعف جمهوری اسلامی ایران بە پیروان این آیین در مناطق دالاهو مجبور بە کوچ اجباری بە دیگر شهرهای جغرافیای سیاسی ایران شدەاند.
روز يكشنبه ۲۸ شهریورماه، نيروهاى سپاه پاسداران به بهانه‌ی حضور نيروهاى يكى از احزاب كوردستانی در جاده نزديك «روستاى قصريك» از توابع منطقه «صوما و برادوست» شهرستان اروميه اقدام به كمين نموده و خودروى يك شهروند اهل روستاى «گچينى» را متوقف نمودند و پس از پياده كردن «اركان سعيدى» و «بهزاد محمود نژاد»، هردو سرنشين اين خودرو، اين پاسداران به آنان اعلام كرده كه طبق گزارش‌های رسيده به اطلاعات، چند نفر از اعضاى مسلح يكى از احزاب كورد مخالف، به همراه اين دو نفر سوار اين خودرو بوده‌اند و اين دو نفر را مورد بازجوئى قرار داده و محل مخفى شدن اين اعضاى مسلح را از ايشان می‌پرسند. باوجوداینکه در هنگام بازجوئى، اين دو نفر منكر ادعاى اين پاسداران می‌شوند اما ناگهان يكى از اين پاسداران، در فاصله‌ی چندم‌تری اقدام به رگبار بستن اين دو شهروند كورد نموده كه درنتیجه اين تيراندازى، اركان سعيدى به قتل رسيده و بهزاد محمود نژاد از پشت مورد اصابت گلوله قرارگرفته و بازداشت‌شده است.
روز ۲۶ آبان ماە، یک کولبر به نام فرهاد عباس پور اهل روستای «ته رگه وه ری» ارومیه با طناب دار خود را حلق‌آویز کرد و جانش را از دست داد.
یونس افشاری فارغ‌التحصیل دانشگاە بە دلیل بیکاری با اسلحە کمری در روز یک شنبە ۳۰ آبان ماە اقدام بە خودکشی کرد و جانش را از دست داد.
والدین دانش آموزان روستای قوری قلعه مراتب اعتراض خود را نسبت به نبود حداقل سیستم گرمایشی و امکانات اولیه در مدارس این روستا به آموزش‌وپرورش شهرستان روانسر اعلام داشتند.
بامداد روز سە شنبه ۲ آذر ماە یک شهروند کورد بە نام حامد ر. در شهر سنە اقدام بە خودکشی کرد و جان خود را از دست داد.
روز سه‌شنبه ٢ آذرماه دانش آموزان مدرسە علم و صنعت پیرانشهر در اعتراض بە وضعیت نامناسب و کمبود امکانات تحصیلی از رفتن بە کلاس‌ها خودداری کردند.
در پایان جمعیت حقوق بشر کوردستان از مردم شرق کوردستان می‌خواهد کە در احقاق حقوق خود کوشا وسعی نمایند هرگونە تبعیض و نابرابری را کە از جانب جمهوری اسلامی ایران به آن ها روا داشته می‌شود را بە گوش جهانیان برسانند.
جمعیت حقوق بشر كوردستان
