حساسیت بە پنی‌سیلین، خطر خاموش/ کودکِ کوردِ بیجاری جانش را ازدست داد
طی مصاحبه‌ی اختصاصی گزارشگر جمعیت حقوق بشر کوردستان با کیهان محمدعلیان کارشناس بیماری‌ها مبنی بر خبر رسیده به این جمعیت در روز چهارشنبه ۲۵ آذرماه ۹۴ خورشیدی در خصوص مرگ مهدی عزتی نوجوان ۱۲ ساله ساکن روستای چالاب از توابع شهر بیجار پس از ابتلا به سرماخوردگی به مرکز درمانی روستای خود مراجعه و به دلیل نبود امکانات پزشکی به همراه پدرش به درمانگاه شهر حسن‌آباد یاسوکند مراجعه و در همان ساعات اولیه توسط پزشک معالج برای ایشان پنی‌سیلین تزریق می‌شود این در حالی است که پدر وی اعلام می‌کند که فرزندش به پنی‌سیلین حساسیت دارد .
ساعت ۴ بعدازظهر همان روز مهدی به علت گرفتگی تنفس به درمانگاه انتقال داده می‌شود و با توجه به اصرار پدر جهت بستری کرد و وی دکتر بخش از بستری شدن وی امتناع نموده است.
به دلیل حساسیت بیش‌ازحد به پنی‌سیلین همان روز این کودک ۱۲ ساله جانش را از دست می‌دهد.
شایان‌ذکر است یحیی پدر مهدی همان روز اظهار می‌کنند که کودک وی قربانی کم‌تجربگی پزشکی است .اما کسی باور نمی‌کرد تا اینکه در تاریخ ۱۷ مهر ۹۵ با نظر هیئت بدوی انتظامی پزشکی شهرستان بیجار دکتر معالج مهدی عزتی به دلیل ناتوانی و ارزیابی صحیح بیمار وعدم ارجاع به مراکز مجهزتر به میزان ۵۴ درصد مرتکب قصور گردیده است.
در این رابطه از آقای محمدعلیان در مورد حساسیت به پنی‌سیلین و عوارض آن به گفتگو نشستیم :
محمدعلیان دراین‌باره اظهار کردند که :
پنی‌سیلین از آنتی‌بیوتیک‌هایی است که باعث ایجاد واکنش حساسیتی شدید به نام شوک آلرژیک در برخی افراد می‌شود.
اشکال اصلی این ترکیبات افزایش حساسیتی (Hypersensivity) است .به گونه تقریبی در ۱ تا ۱۰ درصد بیماران روی می‌دهد. واکنش‌های افزایشی حساسیت دربرگیرنده شوک آنافیلاکسی ،بثورات پوستی ،کم‌خونی همولیتیک ،نفریت و تب دارویی است. آنافیلاکسی جدی‌ترین عارضه دارو است که در ۵% بیماران روی می‌دهد.مرگ برآمده از آنافیلاکسی در ۲% در صد بیماران ( یک در پنجاه‌هزاری ) به چشم می‌خورد. همچنین پس از تزریق آن ضروری است که آزمودن پوستی انجام شود تا اگر بدن حساسیت نشان داد از تزریق آن خودداری گردد.
اما سؤال اینجاست که چرا در مواردی حتی در کودکان شاهد تزریق آمپول پنی‌سیلین بدون انجام آزمودن پوستی هستیم و حاصل بی‌توجهی در این گروه سنی چه می‌تواند باشد ؟
محمدعلیان گفتند : عواملی که در حساسیت به پنی‌سیلین نقش دارد معطوف به سن افراد می‌شود و بر این اساس این نوع حساسیت بین دوازده‌تا چهل‌ونه‌سالگی بیشترین شیوع را دارد .
احتمال بروز شوک حساسیتی ناشی از تزریق پنی‌سیلین در سنین زیر ۱۲ سال بسیار کم است به همین دلیل ،انجام تست پوستی پیش از تزریق پنی‌سیلین در سنین زیر ۱۲ سال در صورت وجود نداشتن سابقه آلرژی در فرد و خانواده وی لازم نیست.
در این حالی است که بهتر است که از روش خوراکی که حساسیت کمتری نسبت به روش تزریقی دارد به کودکان زیر ۱۲ سال پنی‌سیلین خوراکی تجویز شود.
اگرچه نباید فراموش کرد که اگر تست پنی‌سیلین به‌درستی انجام شود یعنی این دارو ابتدا بسیار رقیق و سپس تزریق شود احتمال بروز شوک آلرژی از بین می‌رود.
آیا هیچ راهی برای تشخیص و شناسایی این حساسیت وجود ندارد ؟
محمدعلیان گفتند .: هیچ راهی برای تشخیص و شناسایی این حساسیت وجود ندارد تا بتوانیم بگوییم که به‌طور مثال در کودکان بیشتر از بزرگ‌سالان بروز می‌کند یا خیر یعنی همه افراد در معرض خطر ابتلا به حساسیت و شوک ناشی از پنی‌سیلین قرار دارند ولی تعداد افرادی که به این شوک مبتلا می‌شوند خیلی کم است.
آیا تست قبل از تزریق ارزش تشخیصی دارد یا نه ؟دراین‌باره کمی توضیح بدهید:
محمدعلیان گفتند: تست قبل از تزریق ارزش تشخیصی زیادی ندارد زیرا بررسی‌های جدید علمی نشان می‌دهد همان میزان از دارو هم که برای تست استفاده می‌شود می‌تواند واکنش آلرژیک ایجاد کند به‌این‌علت امروزه تست قبل از تزریق در کودکان انجام نمی‌شود.
آنچه اهمیت دارد انجام تزریق دارو در مراکز درمانی مجهز به تجهیزات و داروهای مقابله با بروز شوک حساسیتی احتمالی است.
آیا در ایران تست پنی‌سیلین رعایت می‌شود ؟
انجام تست پنی‌سیلین در ایران رعایت نمی‌شود در انجام تست پنی‌سیلین ابتدا باید با مقادیر بسیار کم این تست انجام شود و ۲۰ دقیقه بعد این تست دوباره تکرار شود ،و پس از گذشت ۲۰ دقیقه از تست دوم تست سوم با غلظت بیشتری انجام شود.
اما متأسفانه در ایران همان بار اول مقداری از پنی‌سیلین را رقیق و زیرپوست تزریق می‌کنند و بر اساس آن تصمیم می‌گیرند که بیمار نسبت به پنی‌سیلین حساسیت دارد یا خیر .
توصیه‌هایی در این مورددارید ؟
بله مراکز درمانی که پنی‌سیلین تزریق می‌کنند باید مجهز به وسایلی از قبیل کپسول اکسیژن ، امکانات احیای تنفسی و قلبی بیمار ،داروهای ضد آلرژی و آنتی‌هیستامین،آستروئیدها و اپی نفرین داشته باشند زیرا گاهی با تزریق بسیار کم پنی‌سیلین فرد دچار شوک می‌شود و باید زمان طولانی‌تری بیمار را در مراکز درمانی نگه داشت و آنجا حضورداشته باشند.
جمعیت حقوق بشر کوردستان
