جمعیت حقوق بشر کوردستان تلاش دارد کە گزارشهایی دورەای در رابطە با موارد نقض حقوق بشر منتشر نماید. بر همین اساس در این گزارش سعی شدە است موارد نقض حقوق بشر در شرق کوردستان کە توسط حاکمیت جمهوری اسلامی ایران انجام شدە است جمع آوری و منتشر نماید ،این گزارش با توجه به عدم دسترست کافی بە دادە و اطلاعات و نیز به دلیل عدم اجازه فعالیت گروههای مستقل مدافع حقوق بشری در شرق کوردستان و ایران نمیتواند بازتاب دهنده کامل وضعیت حقوق بشر باشد.
جمهوری اسلامی ایران هموارە یکی از نظامهای سیاسی است کە در آن موارد نقض حقوق بشر در شکل و ابعادت انبوە اتفاق می افتد، آمار و تعداد بالا اعدامیها، اعدام زندانیان با جرائم عادی همچنین اتهامات سیاسی، حبس و زندانی کردن دگراندیشان، فعالان سیاسی و مدنی، فعالان حوزە حقوق بشر، محیط زیست ، عدم آزادی بیان و ممنوعیت فعالیت آزادانە احزاب و سازمان ها.
نقض گستردە و شدید حقوق گروەهای ملی و مذهبی دیگر شاخصەای است کە بیشترین موارد نقض حقوق بشر توسط جمهوری اسلامی ایران در آن اتفاق می افتد. روزانە فعالان سیاسی و مدنی کە ملیتی غیر از ملیت حاکمە داردند، با برخورد شدید نیروهای امنیتی و اطلاعاتی جمهوری اسلامی ایران روبرو می شوند، حجم عظیمی از فعالان سیاسی و مدنی ملل کورد، آذری، عرب و … در زندان هستند و با احکام سنگین روبرو شدەاند. در رابطە با فعالان سیاسی کورد، هموارە با اعدام این زندانیان و حبس های طولانی مدت آنها روبرو هستیم. سالانە تعداد زیادی از این زندانیان سیاسی کورد اعدام می شوند.
جدایی از این موارد، محیط زیست یکی دیگر از شاخصەهایی است کە کمترین توجە بە آن می شود و سالانە با حچم عظیمی از تخریب و نابودی محیط زیست روبرو هستیم.
در این گزارش سعی می شود تمامی شاخص هایی کە در رابطە با حقوق بشر و نقض آن مطرح هستند، همچنین تخریب محیط زیست مورد توجهە قرار دادە و بە شکلی موردی بە آنها بپردازیم
زندانیان سیاسی و اعدامها
بر اساس آخرین جمع آوری دادەهایی کە توسط جمعیت حقوق بشر کوردستان انجام شدە است ، سال ١٣٩٤ یکی از دردناکترین سالهایی بودە کە در آن بیشترین تعداد فعالان سیاسی، مدنی، حقوق بشری و مذهبی بازداشت و زندانی شدە اند، با توجە بە اخبار و گزارشهای منتشر شدە در ای سال بیشتر از ٨٥٠ نفر با اتهامهای سیاسی بازداشت و رواە زندان شدەاند، قابل ذکر است کە فعالان سیاسی کە در رابطە با حقوق ملل فعالیت می کند بیشترین تعداد را بە خود اختصاص می دهند، در این بین بازداشت فعالان سیاسی، مدنی و دانشجویی کورد بە شکل قابل توجهی افزایش یافتە است. هم اکنون بیش از ٢٨٠ نفر زندانی سیاس کورد در زندانهای جمهوری اسلامی ایران بە دلیل فعالیت های سیاسی و مدنی در بازداشت بە سر می برند. لازم بە ذکر است کە فعالان عرب، بلوج و آدری نیز از جملە کسانی هستند کە بە دلیل فعالیت های سیاسی و مدنی بازداشت و زندانی شدە اند.
سال ١٣٩٤ بیشترین تعداد اعدامها را بە خود اختصاص دادە است، با امدن روحانی و انتخاب ایشان بە عنوان ریاست جمهوری سلامی ایران امید بود کە حکم اعدامها متوقف یا حداقل کاهش یابد، اما در مقایسە با دورەهای قبل بە شکل قابل توجەای افزایش یافتە است، در سال گذشتە جاری بیشتر از ٧٠٠ نفر با اتهام جرائم عمومی همچنین اتهامات سیاسی اعدام شدەاند.
در رابطە با اعدام زندانیان سیاسی، فعالان سیاسی و مدنی کورد بیشترین تعداد اعدامیها را شامل می شوند، هر سال تعداد زیادی از این زندانیان سیاسی کورد اعدام می شوند، کە منصور اروند یکی از موارد می باشد. این اسامی که ٢٠ فعال سیاسی و مدنی هستند اغلب آنها حکمشان در دادگاه تجدید نظر و دیوان عالی کشور تایید شده و هر لحظه امکان اجرای حکم اعدامشان وجود دارد.
اسامی و مشخصات کامل زندانیان محکوم به اعدام عبارتند از :
۱. حبيب الله لطيفی ، ۲. هوشنگ رضایی ، ۳. مصطفی سليمی ، ۴. علی احمد سلیمان ، ۵.”محمد عبدالهی ، ۶. سيروان نژاوی ، ۷. ابراهيم عيسي‌پور ، ۸. رزگار (حبيب) افشاری ، ۹. علی افشاری ، ۱۰. سامان نسيم ، ۱۱. زانيار مرادی ، ۱۲. لقمان مرادی ، ۱۳. عبدالله سروریان ، ۱۴. انور رستمی ، ۱۵. بهروز آلخانی ، ۱۶. سيد سامی حسينی ، ۱۷ . سيد جمال محمدی ، ۱۸. بختيار معماری ، ۱۹ رضا ملازاده ، ۲۰ ، صابر مخلد موانه
قابل ذکر است همچنین ١٠ زن و یک نوجوان در سال ١٣٩٤ اعدام شدەاند.
از موارد دیگر نقض حقوق بشر در ایران، فشار و نقض حقوق مذهبی می باشد،آئین یارسان یکی از مذاهبی است کە هموارە با ممنوعیت و محدویت اعمال شدە از سوی دستگاە حاکمیت روبرو شدە است، این آئین در مناطق وسیعی از شرق کوردستان و ایران پیرو دارد ولی دستگاەهای امنیتی جمهوری اسلامی ایران بە پیروان این آئین اجازە نمی دهند کە آزادانە مناسک دینی خود را برگزار کنند. همچنین پیروان اهل سنت، بهاییان و زرتشتی ها از گروه هایی هستند کە در شرق کوردستان حضور داشتە و هموارە موارد نقض حقوق بشر در مورد آنها اتفاق افتادە و می افتد، موارد نقض حقوق بشر در مورد بهایی ها، یارسان، زرتشتی بە مراتب بیشتر بودە است.
از موارد دیگر نقز حقوق بشر در رابطە با حقوق زنان می باشد، نقض سیستماتیک حقوق زنان رویەای سازماندهی و قانونی شدە از سوی حاکمیت ایران می باشد، تفکیک جنسیتی،بحث ارثیە و تبعیض فاحش علیە زنان، سرپرستی کودک و نقض حق زنان در این رابطە، مبحث طلاق ، ممانعت از حضور زنان در فعالیت های سیاسی، اجتماعی، تبعیض در بازار کار، محدودیت در پذیرش دانشگاهی ، ممانعت از حضور زنان در اماکن ورزشی و … مواردی هستند کە زنان در آن با تبعیض روبرو می شوند.
بازداشت روزنامە نگاران و فعالان رسانەای یکی از مواردی بودە کە بیشترین تعداد موارد قض حقوق بشر در آن اتفاق افتادە است. عدم آزادی بیان، عدم آزادی رسانەها مواردی هستند کە بە شدیدترین شیوە ممکن در رابطە با آن اقدام می شود، سالانە روزنامەنگاران بسیاری روانە زندان می شوند و بە حبس های طولانی مدت محکوم می شوند، برادران کردپور کە دو روزنامە نگار کورد هستند تنها نمونەای در این رابطە می باشد، این جدایی از ممنوعیت و پلپ دفاتر روزنامەها و بستە شدن آنها می باشد. سالانە تعداد زیادی روزنامە و نشریە تنها بە بهانە حفظ و دفاع از نظام جمهوری اسلامی تعطیل می شوند، شرق کوردستان جایی است کە روزنامەها و روزنامە نگارا با بیشترین خطرات روبرو هستند.
قتل و کشتار کولبرها یکی از مواردی است کە روزانە در کودرستان اتفاق می افتد، کولبرها کسانی هستند کە در مناطق مرزی بە قاچاق موادی مانند چای، سیگار، وسائل الکتریکی و … می پردازند کە منبع درآمدی برای خود و خانوادەی خود باشند، بی کاری و نبود درآمد این افراد را مجبور می کند کە بە این شغل پرخطر روبیاورند. در سال ٢٠١٥ نیز چندها کولبر در مرزها کشتە و زخمی شدەاند، این در حالی است کە نیروهای مرزی حق شلیک بە این افراد را داشتە و اساسا قوانین جمهوری اسلامی ایران شلیک و کشتن آنها را مجاز ندانستە است
یکی از موارد نقض حقوق بشر در رابطە با کودکان است، سالانە بە تعداد کودکان کار اضافە شدە و هیچ اقدامی در این رابطە از سوی نظام اسلامی ایران انجام نمی شود، این بە این معناست کە هر سال تعداد زیادی از کودکان از رفتن بە مدرسە محروم و مجبور بە کار سخت بدنی برای تامین معاش خانوادە می شوند کە این خود می تواند زمینە بزهکاری را افزایش دهد.
مواد مخدر و اعتیاد یکی دیگر از مواردی می باشد کە جامعە ایران و شرق کوردستان با آ درگیر می باشد، بر اساس تحقیقاتی ە جمعیت حقوق بشر کوردستان در این رابطە انجام دادە است، مشخص شدە است کە نهادهای امنیتی و اطلاعاتی جمهوری اسلامی ایران بر اساس برنامە طراحی شدە اقدام بە توزیح وگسترش پخش مواد مخدر در کوردستان می کنند، تحقیقات سازمان مشخص کردە است کە تیم هایی مخصوص کە زیر نظر سپاە و نهادهای امنیتی جمهوری اسلامی ایران هستند خود از برنامەریزان توزیح مواد مخدر در کوردستان می باشند.
محیط زیست و تخریب هایی کە در این رابطە انجام می شود یکی دیگر از مواردی می باشد کە شرق کوردستان با آن درگیر است. سالانە صدها هکتار جنگل، مرتع و فضای سبز کوردستان در اتش می سوزد و از بین می رود، نهادها و کانونهای مردمی فعال در عرصە حفاظت از محیط زیست کوردستان مجبورند خود وظایف دولت را در زمینە حراست از طبیعت اجام دهند، ولی ممانعت و فشارهای ارگان های دولتی مانعی جدی از ایفای نقش موثر این کانونهای غیردولتی بودە است، تعداد زیادی از فعالان شاختە شدە این حوزە بازداشت و زندانی شدەاند. در بعضی از موارد آتش سوزی جنگلها گزارش های منتشر شدە حاکی از آن است کە خود سپاە پاسداران جمهوری سلامی ایران در آتش سوزی ها دست داشتە است، دلیلی کە این ارگان امنیتی و نظامی ایران آوردە است حضور نیروهای مسلح اپوزیسیون کورد می باشد.
بە شکلی خلاصە می توان گفت کە سرکوب آزادی‌های مربوط به اندیشه و بیان و حقوق مدنی و ملی ملل و محدودیت‌ها برای تجمع و ایجاد تشکل‌های مستقل صنفی،ر احضار، بازجویی و بازداشت روزنامه‌نگاران، فعالان شبکه‌های اجتماعی و مدافعان حقوق بشر بە ماند سابق و در بعضی موارد شدیدتر شدە است
