مین و مصدومین مین یکی از معضلات منطقه کوردستان است وجود 4 استان الوده شرق کوردستان شامل استانهای اورمیە، سنە ، کرماشان و ایلام پهنه بسیار زیادی از جغرافیایی شرق کوردستان را را در برگرفته است در شهرهای چون پیرانشهر و سردشت و مریوان و قصر شیرین و مهران در میان مردم انفجار های گاه به گاه و قربانی شدن افراد یک امر عادی و روزانه شده است .مرکز مین زدایی جمهوری اسلامی ایران متولی امر مین در ایران نهادی است زیر مجموعه وزارت دفاع وپشتیبانی نیروهای مسلح که کار پاکسازی میادین مین را در اختیار دارد . در سال 89 اعلام گردید که کل استان سنە از لوث مین پاکسازی شده است و در سال 91 استان کرماشان را با گرفتن جشن پاکسازی پاک شده اعلام کردند که به قول آمار ها هیچ گاه چنین چیزی در عمل رخ نداده و تنها شهر قصر شیرین بعد از اتمام جشن پاکسازی تا کنون از سال 91 تا پایان سال 93 نیز در اثر انفجارهای ناشی از مین و مهمات به جای مانده از جنگ تحملی در این شهر 28 نفر کشته و ، 32 نفر قطع عضو و 176 نفر نیز مجروح شدند.
از مجموع این نفرات 5 تن از کادر نظامی کشته و 2 تن از شاغلین پاکسازی دچار نقص عضو شده اند
آمار قربانیان مین در سال گذشته میلادی چگونه بوده است
در سال گذشته میلادی در مجموع 4 استان شرق کوردستان 51 قربانی انفجار مین را در برداشته است که از این میان 4 کودک قربانی انفجار مین شده اند که دو کودک در استان سنە و یک کودک در استان کرمانشاه و یک کودک در استان کرماشان بر اثر حوادث انفجار مین جانشان را از دست داده اند .6 تن از این قربانیان از میان نیروهای نظامی و سه تن از نیروهای شاغل پاکسازی بوده اند دیگر قربانیان این انفجار ها یا ساکنین محلی این مناطق بوده اند یا کولبران و کاسبکاران محلی .
پایگاه های متروک سپاه بیشترین تلفات را در استان های اورمیە و سنە از میان ساکنین محلی می گیرند
«امید کریمیان»، نماینده شهرستان مریوان در مجلس اسلامی ایران، در مردادماه ۱۳۹۳، خبر داد که از سال ۱۳۶۷ تاکنون، ٤٦٢ نفر در استان سنە بر اثر انفجار مین کشته و ۱۶۰۰ نفر دیگر نیز زخمی شدهاند. به گفته او “سه هزار پایگاه و نقاط آلوده به مین در این استان و به وسعت ١۴٨٠ هکتار شناسایی شده است.”
آمار واقعی کشتههای استان سنە از سال ۱۳۶۷ تاکنون، ۴٦٢ نفر بوده و آمار مصدومین نیز بیش از ۲۰۰۰ نفر است.این آمار از وزارت کشور استخراج شده و اسناد ان نزد نگارنده گزارش محفوظ میباشد
وجود پایگاههای متروک و رها شده از طرف سپاه پاسداران که برای مبارزه با تحرکات نظامی در منطقه در زمان جنگ احداث شده و برای حفاظت از این پایگاهها، اقدام به احداث میادین مین نامنظم در اطراف این پایگاه نمودند و پس از پایان کاربری این پایگاهها، آنها را رها کرده و میادین مین اطراف این پایگاهها همچنان از مردم بومی و مدنی منطقه قربانی میگیرد. در مهرماه سال ۱۳۹۲، هفت کودک در روستای «نشکاش» از توابع «سروآباد مریوان» در برخورد با مین رها شده در همین پایگاهها، مصدوم شدند.
معاهدات جهانی در مورد قربانیان مین و تعهدات کشور ها چه می گویند
در نشست بیست و هشتم شورای حقوق بشر در ژنو، جمهوری اسلامی پیشنهاد پاکسازی اصولی میادین مین را از طرف کشور بوسنی (که خود یکی از کشورهای الوده است) را پذیرفت. این پیشنهاد، یکی از ۲۹۱ پیشنهاد در راستای بهبود وضعیت حقوق بشر در ایران بوده که جمهوری اسلامی آن را قبول کرد؛ و تلاش و گفتگویی فعالان حقوق مصدومین مین در کردستان باعث پذیرش این پیشنهاد از سوی کشور بوسنی بود .اما تاکنون هیچ نشانهای از بهبود وضعیت در مناطق آلوده علیرغم سپری شدن نزدیک به ده ماه از قبول این پیشنهاد دیده نشده است. این در حالی است که تنها راه کاهش تعداد قربانیان ناشی از انفجار مین، پاکسازی اصولی و علمی مبتنی بر استانداردهای پاکسازی (AIMAS)است. در این اصول آمده افرادی که مجری عملیات پاکسازی هستند باید دورههای مخصوص به پاکسازی بشردوستانه را زیر نظر کارشناسان مجرب و اجرای دقیق معاهدات جهانی و پیوستن کشور ایران به کنوانسیونهای جهانی مانند کنوانسیون اتاوا گذرانده باشند
تعهد جمهوری اسلامی و مرکز مین زدایی بر اساس معاهدات جهانی
براساس معاهده «منع بهکارگیری مینهای زمینی » معروف به «کنوانسیون اتاوا» یا معاهده «ممنوعیت مین»
این معاهده استفاده، انباشت، تولید و انتقال مینهای ضد نفر،
(APMs)
را کاملا ممنوع کرده، دستور به نابودی آنها میدهد. برای این هدف اسناد
. (IMAS)
ماده پنج،
APMBC
الزامات نابودیها را در مناطق مینگذاری شده تعیین میکند. ماده ۶ جزییات اقدامات شفافسازی لازم تحت این معاهده را بیان میکند که شامل اطلاعات موقعیت مکانی مناطق مینگذاری شده یا مشکوک به مینگذاری و اقدامات لازم برای اخطار و آگاهیرسانی به مردم محلی است.
تاکنون عملیات مینزدایی در مناطق آلوده ایران بر مبنای پاکسازی میلیتاری و مبتنی بر آموزههای نظامی بوده که این کفایت لازم را برای یک پاکسازی اصولی نداشته و مستلزم روشهای نوین پاکسازی است. براساس بند ۲ ماده ۵ معاهده اتاوا؛
۲- هریک از دول عضو تمام تلاش خود را برای شناسایی همه مناطق مینگذاری شده یا مشکوک به مینگذاری، تحت صلاحیت یا کنترل خود به کار بسته و در کوتاهترین زمان ممکن تضمین مینماید که کلیه مینهای ضد نفر در مناطق مینگذاری شده تحت صلاحیت یا کنترل خود، علامتگذاری شده و تحت نظارت قرار گرفته و با حصارکشی یا سایر وسایل مورد حفاظت قرار میگیرند؛ تا ممانعت از ورود غیرنظامیان به این مناطق را تا زمانی که مینهای ضد نفر موجود در آن نابود شوند، تضمین نمایند. علامتگذاری، حداقل میبایستی بر استانداردهای مندرج در پروتکل ممنوعیت یا محدودیت استفاده از مینها، تلههای انفجاری و سایر ادوات اصلاحی در ۳ می ۱۹۹۶ الحاقی به کنوانسیون ممنوعیت یا محدودیت کاربرد برخی از سلاحهای متعارف که ممکن است موجب جراحات مفرط شوند و یا دارای اثرات غیر قابل تبعیض باشند، منطبق باشد.
هم اینک به علت اعلام اتمام پاکسازی که به گفته کارشناسان و حتی مسئولین محلی دروغی بیش نبوده امکان افزایش هر روزه قربانیان مین در این مناطق وجود دارد . مرکز مین زدایی با سپردن این کار بسیار مهم به سپاه و ایادی خود برای سود بردن از این طریق جان بسیاری از ساکنین مناطق الوده را گرفته و عده زیادی را خانه نشین کرده است و هیچ نظارت اصولی براقدامات مرکز مین زدایی متصور نخواهد بود تا زمانی که این سیستم راه خودرا در جهت کسب منافع شخصی روساء این نهاد در پی دارد
