KMMK:
گزارش وضعیت حقوق بشر در ماه سپتامبر سال 2020 به کوشش جمعیت حقوق بشر کوردستان با استناد به گزارش‌های متعدد رسیدە بە این سازمان حقوق بشری گردآوری شده است.
شایان ذکر است این گزارش به دلیل عدم اجازه حکومت ایران به سازمان‌ها و گروه‌های حقوق بشری گزارش کاملی نیست و تنها بخشی از نقض سامانمند حقوق بشر در شرق کوردستان را به تصویر می‌کشد.
حکومت جمهوری اسلامی ایران با بازداشت شهروندان کورد، نقض حقوق مدنی و سیاسی، نقض آزادی عقیده و بیان، نقض حق حیات و امنیت شخصی، تبعیض‌های حکومتی، هتک حرمت شهروندان و همچنین شکنجه زندانیان سیاسی و نادیده گرفتن حقوق بنیادین زندانیان سیاسی، ماه مورد بررسی را به پایان رساند.
اعدام
در ماە سپتامبر یک شهروند در زندان توسط حکوم ایران اعدام شد. همچنین یک شهروند دیگر در زندان بە دلیل عارضە قلبی و عدم رسیدگی پزشکی جان باختە است.
| نام/ نام خانوادگی | شهر | سن | تاریخ اجرای حکم | سن | حکم |
| فرهاد رحیمی | اورمیه | ٤٦ | ١١.٠٦.١٣٩٩ | ٤٦ | مرگ در اثر عارضە قلبی در زندان |
| خضر قوی دل | اورمیه | ٣٦ | ٢٠/٠٦/١٣٩٩ | ٣٦ | اعدام |
زندان و بازداشت
در این ماە 33 شهروند شرق کوردستان توسط نیروهای امنیتی و اطلاعاتی حکومت ایران بازداشت شدە اند. بیشتر بازداشت شدگان بدون اتهام مشخص، بدون وجود حکم قضایی و با ضرب و شتم بازداشت شدەاند. قابل ذکر است کە یک زندانی در زندان جان خود را از دست دادە است. از این تعداد 28 نفر مرد (هفت نفر کولبر) و 5 نفر زن میباشند.
زنان بازداشتی
| نام / نام خانوادگی | تاریخ بازداشت | شهر | علت بازداشت | بازداشتگاە/ زندان |
| سارا برزگر | ٢٢/٠٦/١٣٩٩ | کرماشان | همکاری با احزاب کورد | |
| نرگس محمدی | ٢٦/٠٦/١٣٩٩ | میراولی/ پاوه | بدون ارائه حکم | کرماشان |
| نگین ویسی | ٢٦/٠٦/١٣٩٩ | میراولی/ پاوه | بدون ارائه حکم | کرماشان |
| بهار احمدی | ٢٦/٠٦/١٣٩٩ | میراولی/ پاوه | بدون ارائه حکم | کرماشان |
| الهام مرادی | ٢٦/٠٦/١٣٩٩ | میراولی/ پاوه | بدون ارائه حکم | کرماشان |
مردان بازداشتی
| نام | تاریخ بازداشت | علت | شهر | سن |
| حسیم میرزایی | ٠٨/٠٦/١٣٩٩ | بدون ارائه حکم | جوانرو | |
| صدیق سیفی | ١٠/٠٦/١٣٩٩ | اقدام علیه امنیت ملی | دیواندره | |
| بایزید قادری چوپان | ١٠/٠٦/١٣٩٩ | بدون ارائه حکم | نغده | |
| سابیر صالحی | ١٥/٠٦/١٣٩٩ | بدون ارائه حکم | سنه | |
| سلیمان کریم پور | ١٤/٠٦/١٣٩٩ | بدون ارائه حکم | مهاباد | |
| خالد محمدزاده اقدم | ١٤/٠٦/١٣٩٩ | بدون ارائه حکم | مهاباد | |
| صابر صالحی | ١٥/٠٦/١٣٩٩ | بدون ارائه حکم | سنه | |
| صدیق حیدری | ١٧/٠٦/١٣٩٩ | بدون ارائه حکم | ماکو | ٤٣ |
| پیمان خون کبوتر | ١٦/٠٦/١٣٩٩ | مریوان | ١٨ | |
| هیوا عزیز پور | ٢٢/٠٦/١٣٩٩ | بدون ارائه حکم | دیوزناو | |
| فرشاد جهش | ٠١/٠٥/١٣٩٩ | سلفی | بوکان | ٣٠ |
| محمد نبردی | ٢٢/٠٦/١٣٩٩ | همکاری با احزاب کورد | پیرانشار | |
| محمود قنبروند | ٢٢/٠٦/١٣٩٩ | همکاری با احزاب کورد | پیرانشار | |
| نصرالله حیدر نژاد | ٢٤/٠٦/١٣٩٩ | بدون ارائه حکم | دیوزناو | ٤٠ |
| طاهیر شیخی | ٢٠/٠٥/١٣٩٩ | گروه انصار السنه | بوکان | |
| عبدالعزیز حیدرپور | ٢٣/٠٦/١٣٩٩ | بدون ارائه حکم | کهریز/اورمیه | |
| ارسلان هدایتی | ٣١/٠٦/١٣٩٩ | به ٤ ماه حبس١٣٩٧ | قروه | |
| امیر پیاده | ٣١/٠٦/١٣٩٩ | بازجویی و ازاد شد | بوکان | |
| اکو کریمی | ٢٩/٠٦/١٣٩٩ | جهت اجرای حکم | سنه | |
| باپیره برزه | ٠١/٠٧/١٣٩٩ | جهت اجرای حکم | چیانه/ پیرانشار | |
| علی لیراوی | ٢٤/٠٦/١٣٩٩ | دبیر انجمن دانشگاه لرستان | لرستان |
کولبر و کاسبکار بازداشتی
| نام | تاریخ بازداشت | شهر | سن |
| سید عزت طاهری | ١٧/٠٦/١٣٩٩ | پیرانشار | ٢٥ |
| شادمان مریوانی | ٢٢/٠٦/١٣٩٩ | مریوان | نوجوان |
| نامعلوم | ٢٢/٠٦/١٣٩٩ | نامعلوم | نوجوان |
| نامعلوم | ٢٢/٠٦/١٣٩٩ | نامعلوم | نوجوان |
| نامعلوم | ٢٢/٠٦/١٣٩٩ | نامعلوم | نوجوان |
| نامعلوم | ٢٤/٠٦/١٣٩٩ | دوله شین | |
| نامعلوم | ٢٤/٠٦/١٤٩٩ | دوله شین |
کولبران
دراین ماه نیز تعدادی از کولبران شرق کوردستان توسط نیروهای امنیتی جمهوری اسلامی ایران کشته و یا زخمی شده اند. دراین ماه 6 کولبر و کاسبکار کشته و 18 کولبر و کاسبکار زخمی شده اند.
کولبر و کاسبکار کشتە شدە
| نام | شهر سکونت | سن | محل وقوع | تاریخ | علت |
| زانست حسن نژاد | قلعه رش | ٢٥ | ١٢/٠٦/١٣٩٩ | شلیک مستقیم نیروهای نظامی | |
| زانکو احمدی | خان خل | ٢٢ | ١٢/٠٦/١٣٩٩ | شلیک مستقیم نیروهای نظامی | |
| سروش مکاری | چم/ سردشت | ١٢/٠٦/١٣٩٩ | شلیک مستقیم نیروهای نظامی | ||
| جلال خصری | زیوه/پیرانشار | ١٢/٠٦/١٣٩٩ | شلیک مستقیم نیروهای نظامی | ||
| شهرام محمدی علم هولی | عیسی کند / ماکو | ٢٤ | چالدران | ٢٢/٠٦\١٣٩٩ | شلیک مستقیم نیروهای نظامی |
| صلاح عیسی زاده | شیخ عثمان/شنو | نوار مرزی شنو | ٢٣/٠٦/١٣٩٩ | شلیک مستقیم نیروهای نظامی |
کولبر و کاسبکار زخمی
| نام | سن | محل سکونت | تاریخ وقوع | محل | علت |
| خدر | گ. داوداوی/ سردشت | ٠٨/٠٦/١٣٩٩ | سردشت | شلیک مستقیم نیروهای نظامی ایران | |
| نریمان سبحانی | سرواباد | ٠٨/٠٦/١٣٩٩ | نوسود | شلیک مستقیم نیروهای نظامی ایران | |
| سودین کلاشی | ٣٥ | گ.گیوران/خوی | ٠٩/٠٦/١٣٩٩ | شلیک مستقیم نیروهای نظامی ایران | |
| حمید حسینی | ٢٧ | شاهو/ روانسر | ١١/٠٦/١٣٩٩ | شلیک مستقیم نیروهای نظامی ایران | |
| علی باقری | ٥٧ | دادانه کمانگر | ١٢/٠٦/١٣٩٩ | مریوان | شلیک مستقیم نیروهای نظامی ایران |
| محمد. ن | ثلاث باوجانی | ١٣/٠٦/١٣٩٩ | نوسود | شلیک مستقیم نیروهای نظامی ایران | |
| سید عزت طاهری | ٢٥ | پیرانشار | ١٧/٠٦/١٣٩٩ | قله رش | شلیک مستقیم نیروهای نظامی ایران |
| مانی هاشمی | ١٤ | شمشیر / پاوه | ١٦/٠٦\١٣٩٩ | نوسود | سقوت از صغره |
| جعفر رهبری | ماکو | ٢٢/٠٦/١٣٩٩ | چالدران | شلیک مستقیم نیروهای دولت ترکیه | |
| فاتح محمودی | ٣٤ | قلقله/ ثلاث باوجانی | ٢٢/٠٦/١٣٩٩ | نوسود | سقوط از صخره |
| نادر صالحی | ماکۆ | ٢٥/٠٦/١٣٩٩ | ماکۆ | شلیک مستقیم نیروهای نظامی ایران | |
| بارزان | بانه | ٢٣/٠٦/١٣٩٩ | هنگه ژال | شلیک مستقیم نیروهای نظامی ایران | |
| هدایت | ثلاث باوجانی | ٣١/٠٦/١٣٩٩ | ثلاث باوه جانی | شلیک مستقیم نیروهای نظامی ایران | |
| نامدار | ثلاث باوجانی | ٣١/٠٦/١٣٩٩ | ثلاث باوه جانی | شلیک مستقیم نیروهای نظامی ایران | |
| نامعلوم | ثلاث باوجانی | ٣١/٠٦/١٣٩٩ | ثلاث باوه جانی | شلیک مستقیم نیروهای نظامی ایران | |
| نامعلوم | ثلاث باوجانی | ٣١/٠٦/١٣٩٩ | ثلاث باوه جانی | شلیک مستقیم نیروهای نظامی ایران | |
| کاوه عبدی | ٢٨ | رزاب | ٣٠/٠٦/١٣٩٩ | سولاوا | سقوط از صخره |
| کیوان قادر پور | مالته/ بانه | ٠٣/٠٧/١٣٩٩ | ارتفاعات بانه | شلیک مستقیم نیروهای نظامی ایران |
خودکشی، خودسوزی و قتل
در این ماە 8 نفر خودکشی و یا بە قتل رسیدەاند. از این تعداد پنج نفر مرد، دو زن و یک کودک میباشند.
زنان
| نام | تاریخ | شهر | علت | شهر | سن | نوع | جنسیت |
| فاطمه هواسی | ١٠/٠٦/١٣٩٩ | قلعه شاهین/ سر پل زهاو | مشکلات خانوادگی | قلعه شاهین/ سر پل زهاو | ١٦ | قتل توسط برادر | کودک |
| مریم اتمانی | ٢٩/٠٦/١٣٩٩ | اورمیه | مشکلات خانوادگی | اورمیه | قتل توسط شوهر | زن | |
| بهار صیفی | ٠٣/٠٦/١٣٩٩ | حسن اوا /سنه | خشونت و تبعیض | حسن اوا /سنه | ١٦ | خودکشی | زن |
مردان
| نام | تاریخ | شهر | علت | شهر | سن |
| انور محمد رضایی | ٠٦/٠٦/١٣٩٩ | سنه | بیکاری | سنه | ٤٢ |
| واحد احسانی | ١٢/٠٦/١٣٩٩ | دیواندره | دیواندره | ||
| رسول احمدی | ١٧/٠٦/١٣٩٩ | بوکان | بە علت مرگ پسرش | بوکان | |
| محمد احمدی | ١٧/٠٦/١٣٩٩ | بوکان | بیکار و فقر | بوکان | |
| عارف ترکن | ٠٢/٠٧/١٣٩٩ | همدان | پناهندگی | همدان |
ترور و قتل
در این ماە شش نفر توسط نیروهای سپاە ترور، کشتە و یا زخمی شدەاند ، از این تعداد سە تن از اعضا یکی از احزاب کوردستانی و یک تن رانندە اتومبیل حامل این سە تن بودە کە هدف شلیک آرپی جی قرار گرفتەاند.
| نام | تاریخ | مکان | علت | تاریخ | شهر | توضیع |
| حسن خنده پور | ٢٧/٠٦/١٣٩٩ | گادر | مرگ / شلیک مستقیم نیروهای ایران | ٢٧/٠٦/١٣٩٩ | لولکان/شنو | در حال چرای گوسفندان بوده اند |
| خدر بایزیدی | ٣٠/٠٦/١٣٩٩ | مهاباد | مرگ /شلیک آرپی جی توسط سپاە | ٣٠/٠٦/١٣٩٩ | مهاباد | یک اتومبیل با ٤ سر نشین |
| نا معلوم | ٣٠/٠٦/١٣٩٩ | مهاباد | مرگ /شلیک آرپی جی توسط سپاە | ٣٠/٠٦/١٣٩٩ | مهاباد | یک اتومبیل با ٤ سر نشین |
| نا معلوم | ٣٠/٠٦/١٣٩٩ | مهاباد | مرگ /شلیک آرپی جی توسط سپاە | ٣٠/٠٦/١٣٩٩ | مهاباد | یک اتومبیل با ٤ سر نشین |
| نا معلوم | ٣٠/٠٦/١٣٩٩ | مهاباد | مرگ /شلیک آرپی جی توسط سپاە | ٣٠/٠٦/١٣٩٩ | مهاباد | یک اتومبیل با ٤ سر نشین |
| عرب فرزند محمد | ٢٧/٠٦\١٣٩٩ | گادر | زخمی / شلیک نیروهای نظامی | ٢٧/٠٦\١٣٩٩ | لولکان/شنو | در حال چرای گوسفندان بوده اند |
دیگر
انفجار کپسول وابستە بە سپاە پاسداران باعث زخمی شدن 217 نفر شد.
در پایان جمعیت حقوق بشر کوردستان از مردم شرق کوردستان می‌خواهد کە در احقاق حقوق خود کوشا باشند و سعی نمایند هرگونه تبعیض و نابرابری را کە از جانب جمهوری اسلامی ایران به آن‌ها روا داشته می‌شود را بە گوش جهانیان برسانند.
جمعیت حقوق بشر کوردستان
