تبعیض و مشکلات کار و زندگی گریبانگیر زنان کارگر

زنان کارگر درشرق کوردستان از تبعیض های فراوان رنج می برند کە بسیاری از انها ناشی از قانون،فرهنگ،و اجتماع مرد سالار است.زنان کارگر از کمترین دستمزد در قبال کارهای طاقت فرسا و ساعتهای طولانی برخوردارند و انها بیشتر از مردان در معرض اخراج شدن قرار دارند.
نرخ بیکاری زنان بە نقل از سایت مرکز امار ایران از ۳۳درصد در سال ۸٤ بە ٤۳ درصد در سال ۹٠ رسیدە است کە طبق گفتە بسیاری از کارشناسان و حتی مدیران دولتی نظام جمهوری اسلامی ایران این امار بە مراتب در شرق کوردستان بیشتر است.
طبق عرف و قیاسهای اسلامی و دولتی ایران  بسیاری از زنان کارگر بە مشاغل خدماتی مانند نظافت و کارهایی از این قبیل گماشتە میشوند. شرایط کار زنان کارگر بسیار سخت و در برخی موارد  حتی مغایر قوانین کار جمهوری اسلامی است. قوانین کار برای زنان کارگر از کمترین ضمانت اجرایی برخوردار است. با وجود اینکە خود این قوانین نقص های  بسیاری دارد و از استانداردهای بین اللملی فاصلە زیادی دارد.

بسیاری از کارفرماها بە ویژە در بخش خصوصی کوچکترین اعتنایی بە این قوانین ندارند. از انجا کە بیشترین کارگران زن در بخش خصوصی کار میکنند لذا هیچ ضمانتی برای احقاق حقوق انها نیست.
بنابر مادە ۷۵ قانون کار زنان در ایران انجام کارهای خطرناک، سخت و زیان اور و نیز حمل بار بیشتر از حد مجاز بدون استفادە از وسایل مکانیکی ممنوع است کە در بیشتر موارد این قانون نقض میشود بە طور مثال در مورد زنان کارگری کە ساعت ها در امور نظافت اماکن عمومی، راە پلە ها و بیمارستان ها هستند کە در این بخش بیشتر بە دلیل استفادە بیش از حد از مواد شویندە این کارگران در معرض بیماریای تنفسی و ریوی قرار می گیرند. ساعتهای کاری در این بخش نیز بسیار بیشتر از دیگر بخشها میباشد. بارها شاهد بودەایم زنان کارگر کە در ترمینالها نظافت می کنند شب را در جای کوچکی جلوی دستشویی ترمینال می خوابند تا بتوانند برای پاس کار بعدی خود در محل حاضر باشند.
در مادە ۷٦ مرخصی بارداری ۹٠ روز است کە بعد از مرخصی زن بە کار خود باز میگردد کە این مدت جزء سوابق محسوب میشود و حقوق ان طبق مقررات باید پرداخت شود اما متاسفانە بیشتر کارفرماها از بە کارگیری زنانی کە فرزند کوچک دارند سر باز میزنند یا بە محض اینکە زنی باردار میشود او را از کار اخراج میکنند و زنان هیج امنیت شغلی ندارند.

در رابطە با این مورد، طبق مادە ۷۸ کارفرما موظف شدە است پس از هر ۳ ساعت کار نیم ساعت فرصت شیر دادن را برای کارگر مادر در نظر بگیرد کە این فرصت جزء ساعات کار محسوب میشود، بە علاوە کارفرما موظف است کە مراکزی جهت نگهداری کودکان ایجاد کند اما هیچ کدام از این شرایط در  بخش خصوصی و  دولتی رعایت نمی شود زنان مادر کوچکترین امکان رفاهی جهت نگهداری فرزند در محیط کاری ندارند.
طبق مادە ۳ قانون کار در ایران کارگاههای را کە کارگران ان کمتر از ۱٠ نفر باشد مشمول قوانین کار نیستند طبق امارها بیشتر زنان کارگر در این کارگاه ها مشغول بە کار هستند و بر این اساس از حق بیمە و دیگر خدمات اجتماعی مربوط بە کارگران محرومند.
از طرفی دستمزد زنان بسیار کمتر از مردان است این در حالی است کە اکثر زنان کارگر سرپرست خانوار هستند و بسیاری از انها صاحب فرزند هستند. در همین رابطە یکی از این کارگران ” م.ا” بە جمعیت حقوق بشر کوردستان میگوید:” من در کارخانە کیک پزی کار میکنم چون کارخانە از شهر دور است و باید زود بە سرویس برسم، ۵ صبح حرکت میکنم و تا ٦ غروب کار میکنم، بیمە ندارم مجبورم فرزندانم را هر روزپیش یکی بگذارم چون پول ندارم انها را بە مهد بفرستم، پس از انکە بە خانە بر میگرم تازە کار اصلیم شروع می شود از اشپزی گرفتە تا نظافت خانە و غیرە، با این شرایط دستمزدم خیلی کم است تا اعتراض میکنم میگویند میتوانی بروی کارگر زیاد است.
خشونت، تبعیض،عدم امنیت در محیط کاری گریبانگیر بیشتر زنان کارگر می باشد. این شرایط برای زنان در شرق کوردستان بسیار سخت تر است، بە دلیل امار بالای بیسوادی،فقروکمبود امکانات و تبعیضهای ملی، انان بیشتر تحت ستم هستند.
در این میان کارگران دیگری نیز هستند کە بە شغلهای کاذب دیگری همجون کولبری روی اوردەاند و انها نیز روزانە با خشونت نیروهای انتظامی و دولتی مواجە هستند، کە بر کسی پوشیدە نیست کە انها بیشتر از مردان کولبر مورد بی احترامی و ازار و اذیت قرار میگرند.

در همین راستا میتوان بە زنان روستایی نیز اشارە کرد کە مشغول دامداری و کشاورزی هستند و بابت کارهای سنگین در کشاورزی،دامداری،کار در منزل هیچ دستمزدی دریافت نمیکنند، انان کارگران بی مزدی هستند کە ساعتها در شرایط سخت کاری مشغول کارند.
اتحادیەهای کارگری مستقل در ایران ممنوع اعلام شدە و یا اینکە با کار شکنی دولتی از فعالیت انها بخصوص در شرق کوردستان جلوگیری میشود، فعالان حوزە کارگری بە محضکوچکترین اعتراض دستگیر و بە جرم اقدام علیە امنیت ملی بازداشت میشوند و بە احکام سنگین محکوم میشوند، در اتحادیەهای کارگری دولتی نیز مردان بخش اعزم این افراد را تشکیل میدهند در همین رابطە میتوان گفت کە زنان کارگر یکی از محرومترین و قشر اجتماع هستند کە صدای انها را کمتر و یا هیجگاە نمی شنویم.

جمعیت حقوق بشر کوردستان با اتکا بە منشور جهانی حقوق بشر کە در مادە ٢ امدە است کە همه انسانها بی هیچ تمایزی از هر سان که باشند، اعم از نژاد، رنگ، جنسیت، زبان، مذهب، عقاید سیاسی یا هر عقیدهٔ دیگری، خاستگاه اجتماعی و ملی، وضعیت دارایی، محل تولد یا در هر جایگاهی که باشند، سزاوار تمامی حقوق و آزادیهای مطرح در این «اعلامیه» اند.

به علاوه، میان انسانها بر اساس جایگاه سیاسی، قلمرو قضایی و وضعیت بین‌المللی مملکت یا سرزمینی که فرد به آن متعلق است، فارغ از اینکه سرزمین وی مستقل، تحت قیمومت، غیرخودمختار یا تحت هرگونه محدودیت در حق حاکمیت خود باشد، هیچ تمایزی وجود ندارد. و در مادهٔ ۲۳ هر انسانی حق دارد که صاحب شغل بوده و آزادانه شغل خویش را انتخاب کند، شرایط کاری منصفانه مورد رضایت خویش را دارا باشد و سزاوار حمایت در برابر بیکاری است و سزاوار است تا بدون رواداشت هیچ تبعیضی برای کار برابر، مزد برابر دریافت نماید.

همچنین هر کسی که کار می‌کند سزاوار دریافت پاداشی منصفانه و مطلوب برای تأمین خویش و خانوادهٔ خویش موافق با حیثیت و کرامت انسانی بوده و نیز می‌بایست در صورت نیاز از پشتیبانی‌های اجتماعی تکمیلی برخوردار گردد.و هر شخصی حق دارد که برای حفاظت از منافع خود اتحادیه صنفی تشکیل دهد و یا به اتحادیه‌های صنفی بپیوندد. و مادە ۲۴ هر انسانی سزاوار استراحت و اوقات فراغت، زمان محدود و قابل قبولی برای کار و مرخصی‌های دوره‌ای همراه با حقوق است.

مادە ۲۵، هر انسانی سزاوار یک زندگی با استانداردهای قابل قبول برای تأمین سلامتی و رفاه خود و خانواده اش، از جمله تأمین خوراک، پوشاک، مسکن، مراقبت‌های پزشکی و خدمات اجتماعی ضروری است و همچنین حق دارد که در زمان‌های بیکاری، بیماری، نقص عضو، بیوگی، سالمندی و فقدان منابع تأمین معاش، تحت هر شرایطی که از حدود اختیار وی خارج است، از تأمین اجتماعی بهره‌مند گردد. و همچنین  دورهٔ مادری و دورهٔ کودکی سزاوار توجه و مراقبت ویژه است. همهٔ کودکان، اعم از آن که با پیوند زناشویی یا خارج از پیوند زناشویی به دنیا بیایند، می‌بایست از حمایت اجتماعی یکسان برخوردار شوند. چنین وضعیتی را کە کارگران زن در شرق کوردستان دارند را نقض اشکار حقوق بشر میداند

جمعیت حقوق بشر کوردستان

20160427