فاجعە زیست محیطی، فاز دوم سد داریان ستارت خورد

گزارش ها حاکی از مرحله دوم آبگیری سد داریان در شرق کوردستان است. این در حالی است که دکتر ابتکار، معاون رئیس جمهور درخواست داده بود که آبگیری متوقف شود.

در دیدار اعضای گروه کاری و کمپین نجات بخشی چشمه بل با دکتر گل‌وردی، معاون اجرایی شورای عالی  امنیت ملی رژیم ایران قرار شد که موضوع سد داریان بررسی و به کمیسیون های تخصصی فرستاده شود. برای بررسی موضوع و البته توقف مرحله دوم آبگیری تا اعلام نتایج، اما هیچ نتیجه‌ای به گروه کاری اعلام نشده و آبگیری هم در حال انجام است.

چگونگی نابودی چشمه بل با آبگیری سد داریان

بل با سد داریان4.5 کیلومتر فاصله دارد و در کناره راست رودخانه سیروان و در قسمت بالادست آن قرار دارد.

با آبگیری سد داریان تا تراز نرمال، بل در زیر فشار آب به ارتفاع 109 متر و در زمان سیلاب تا 122 متر ناپدید می شود و آب شرب با کیفیت عالی آن، در آب دریاچه حل می شود تا به آب کشاورزی تبدیل شود. قابل ذکر است، طبق گفته وزیر نیرو (ایرنا، 94/06/02) هزینه استحصال و تصفیه آب آشامیدنی 10 برابر آب کشاورزی است.

سد داریان و تاریخی که به زیرِ آب می‌رود

پس از این‌که انتقادها و ناراحتی‌های ناشی از ساخت سد گتوند اندکی فروکش کرد، بار دیگر و در گوشه‌ای دیگر, اما اینبار نه در خوزستان بلکه در کوردستان خبر از یک فاجعه محیط‌زیستی جدید داده‌شد؛ “سدِ داریان چشمه بِل کوردستان را نابود خواهد کرد”.

سال 88 بود که کارِ اجرایی ساخت این سد با هدف تامین برق منطقه کلید خورد. به گفته معاون امور انسانی سازمان محیط زیست احداث این سد به سیاست‌های کلان دولت قبل مربوط می‌شود.

از همان زمان که قرار شد این سد روی  رود سیروان در شرق کوردستان ساخته شود گروهِ زیادی از مردم  و انجمن‌های محیط‌زیستی نسبت به آن اعتراض کردند. کارشناسان نیز ساخت آن را غیراصولی دانستند. محمد درویش –کارشناس محیط زیست و مدیر بخش آموزش سازمان محیط زیست- گفته “فاجعه سد گتوند در داریان تکرار خواهد شد”.

رژیم و سازندگان این سد باز هم نسبت به اعتراض‌ها بی‌توجهی کردند و ساخت سد هر روز بیشتر از قبل پیش ‌رفت. این در حالی بود که هر روز فشار گروه‌های مردمی مبنی بر نابود چشمه تاریخی بِل بیشتر می‌شد.

بِل به معنای خدای آب است. این چشمه جایگاهی معنوی برای ساکنین این منطقه از  کوردستان دارد. چشمه بل همچنین 64 امین اثر ملی است و یکی از سالم‌ترین آب‌معدنی‌ها از آب این چشمه تولید می‌شود.

با پیش‌روی کارِ سد کارشناسان و فعالان محیط زیستی مطمئن بودند که با آبگیری سد چشمه خدایان به زیر آب رودخانه خواهند رفت.

پس از انتقادهای زیاد؛ متولیان کار اعلام کردند که راه‌حل را پیدا کرده‌اند. آن‌ها مظهر چشمه را 120 متر بالاتر از قبل بردند. هرچند که سازندگان به این کارشان افتخار کردند اما این کار باعث شد فشار خروج آب از 3 تا 4 هزار لیتر در ثانیه به 400 تا 450 لیتر آب در ثانیه برسد.

اما داستان غم‌انگیزِ داریان به همین‌جا ختم نشد. آبان 93 غواصان کارفرمای سد داریان در مسیر چشمه بل یک غار بزرگ را کشف کردند. غاری که گفته می‌شد 10 برابر قوری‌قلعه است. کارفرما در ابتدا تلاش کرد تا حرفی درباره وجود این غار به میان نیاید اما در نهایت این موضوع نیز فاش شد.

از بین‌رفتن پوشش گیاهی و حیوانی اطراف سد داریان نیز یکی‌دیگر از هشدارهای کارشناسان بود.

هرچند که با وجود همه مخالفت‌ها داریان تا مرحله پیش از آبگیری پیش رفت، اما مخالفان دست از تلاش بر نداشتند.

28 آبان امسال در حالی که تنها چند روز تا آبگیری داریان مانده بود سه‌هزار فعال محیط زیست، سیاسی، مدنی، اقتصادی، شخصیت‌های دینی، علمی، نخبه و آکادمیک خواستار توقف آبگیری داریان شدند.

اما تلاش آن‌ها ناامیدکننده بود. دوم آذر پس از 7 سال مرحله اول آبگیری سد داریان انجام شد.

با این‌حال هنوز هم کسانی بودند که امید داشتند هنوز می‌توان چشمه بل را نجات داد. 15 دی ماه بار دیگر جمعی از مردم محلی و فعالان محیط‌زیست به معصومه ابتکار نامه نوشتند و خواستند تا آبگیری داریان متوقف شود.

اینبار مرحله بعدی آبگیری داریان متوقف و قرار شد تا همه تا تعیین‌تکلیف نهایی سرنوشت چشمه بِل صبر کنند, اما از 19 ماه جاری مرحله دوم آبگیری سد از سوی جمهوری اسلامی ایران  آغاز و فاجعه زیست‌محیطی تکمیل شد.